قدس: در طی سال‌های گذشته بازگشایی معبرهای مرزی نیز برای تبادل اجناس به مقدار کم و فعالیت کوله بری همواره با مناقشه از طرف استانداری و مرزبانی روبرو بوده است گاهی معابر مرزی برای اشتغال مرزنشینان توسط مرزبانی گشوده می‌شود اما گاهی اوقات به‌حکم وزارت کشور مسدود شده است و باوجود گذشت بیش از سه دهه هنوز تکلیف مرزنشینان برای تجارت در نوار مرزی مشخص نیست و لذا باید از مرز به‌عنوان اشتغالی موقت یادکرد.
باوجوداینکه علی اوسط هاشمی استاندار سابق سیستان و بلوچستان همواره از این مرزها به‌عنوان یک فرصت یاد می‌کرد و حتی مدعی بود بازارچه‌های مرزی می‌تواند جهش انفجاری را برای استان رقم بزند اما واقعیت این است که این آرزو هنوز برآورده نشده است.
سامان دادن به وضعیت بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان همواره به‌عنوان راهکاری برای مقابله با بیکاری و فقر اقتصادی جزو مطالبات مردم و مسئولان استان بوده و به این منظور بارها دست به دامان مسئولان دولتی شده‌اند اما جز وعده و عید چیزی عایدشان نشده است.
در استان سیستان و بلوچستان تعداد ۳۹۸ هزار و ۹۶۸ خانوار مرزنشین زندگی می‌کنند که جمعیتی معادل یک‌میلیون و ۳۳۵ هزار نفر را تشکیل می‌دهد و اقتصاد آن‌ها با مرز گره‌خورده است.
استان سیستان و بلوچستان بر اساس مصوبه جدید هیئت دولت دارای ۱۳ بازارچه مرزی مصوب است که در حال حاضر ۷ بازارچه در امر صادرات و واردات کالا فعال هستند.
از مجموع بازارچه‌های مصوب ۶ بازارچه در مرز مشترک با افغانستان و ۷ بازارچه در مرز مشترک با پاکستان قرار دارند.
تجربه‌های گذشته
به‌طور مثال بد نیست اشاره به سال ۸۶ در این استان انداخت به‌منظور افزایش توان اقتصادی مردم مرزنشین و آسیب‌دیده از خشک‌سالی، بازارچه مرزی گمشاد در روستای گمشاد واقع در بخش میانکنگی راه‌اندازی شد تا ساکنان این منطقه از بیکاری و مشکلات معیشتی رهایی یابند.
سیستان و بلوچستان تعداد ۳۹۸ هزار و ۹۶۸ خانوار مرزنشین با جمعیت یک‌میلیون و ۳۳۵ هزار نفر دارد که اقتصاد آن‌ها با مرز گره‌خورده است
اگرچه افتتاح این بازارچه به‌طور مقطعی رونق اقتصادی برای ساکنان این منطقه به همراه داشت اما بی‌توجهی به فراهم ساختن زیرساخت‌های موردنیاز در این بازارچه از یک‌سو وعدم توجه به انجام اقداماتی برای رسمیت دادن به فعالیت این مکان سبب شد تجار افغانستان به‌عنوان طرف مبادلات تجاری و دادوستدها بازارچه‌های مرزی استان‌های دیگر ازجمله خراسان جنوبی را برای مبادلات خود برگزینند.
اقدامی که سبب تعطیلی گاه‌به‌گاه این بازارچه از سوی افغانستان و در پی آن بیکاری کارگران، بروز مشکلات معیشتی و درنتیجه مهاجرت ساکنان این منطقه شد تا آنجا که پس از سرشماری نفوس مسکن سال ۹۰ مشخص شد که جمعیت شهرستان خشکی‌زده هیرمند ۹۰۰۰ خانوار کاهش‌یافته است! آماری که مهم‌ترین عامل آن بیکاری و نبود شغل گزارش‌شده است.
علاوه بر اینکه کارشناسان، اشتغال و فعالیت در این بازارچه مرزی را به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌های بازرگانی، غیر پایدار می‌دانند و معتقدند بازارچه‌ای که انبار و فضای سرپوشیده برای اتراق کالا ندارد، نمی‌تواند مرکز ساماندهی مبادلات مرزی باشد، کشور افغانستان هم به دلیل عدم مبادله تفاهم‌نامه امضاشده فعالیت این بازارچه را به رسمیت نمی‌شناسد و هرازگاهی به بستن و یک‌طرفه کردن این بازارچه اقدام می‌کند.
مرز اشتغال‌زا بسته است
حبیب‌الله دهمرده یکی از نمایندگان سیستان در این رابطه معتقد است: اقتصاد بسیاری از مردم این منطقه را می‌توان با مرز گره زد اما در مقابل مشاهده می‌شود مرزی که می‌تواند اشتغال‌زا باشد بسیاری از اوقات بسته است.
وی مرز را یکی از پتانسیل‌های مهم برای بهره‌برداری و ایجاد اشتغال می‌خواند و بیان می‌کند: به دلیل هم‌مرز بودن با ۲ کشور پاکستان و افغانستان ابتدا ضروری است تا مطالعات دقیقی انجام شود که چه محصولاتی باید به این کشورها صادر شود و چه استفاده‌هایی باید از این مرز انجام شود؟
وی می‌گوید: مطالعات در این زمینه نقش مهمی ایفا می‌کند به‌طور مثال ما وقتی بیان می‌کنیم اینجا بهشت باستان‌شناسان است باید زیرساخت کار برای پیشرفت حوزه باستان‌شناسی و گردشگری در استان مهیا شود اما متأسفانه به دلایل مختلف این امر تاکنون محقق نشده و هنوز به مرحله مطالعات هم نرسیده‌ایم چه برسد به عمل!
وی مطالعه ، برنامه‌ریزی و نقشه راه برای توسعه را از اهم واجبات می‌خواند و ادامه می‌دهد: در هر سرزمینی بسته به ظرفیت‌ها و ویژگی‌هایی که دارد سرمایه‌گذاری صورت گیرد و لذا باید بسترهای لازم را برای تولید آماده کرد و سپس توقع اشتغال داشت.
اعتبارات نصف و نیمه
باوجوداینکه مسئولان قرار است تا با تقویت بازارچه‌های مرزی به جنگ بیکاری رفته و ایجاد اشتغال کنند اما بازارچه‌های مرزی خود با مشکلاتی از قبیل اعتبارات روبروست.
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری سیستان و بلوچستان که معتقد است تأمین معیشت مرزنشینان و ارتقاء درآمدهای استان از ویژگی‌های احیای بازارچه‌های مرزی است در این رابطه می‌گوید: بازارچه‌های سیستان و بلوچستان به هیچ وجه شرایط فعالیت اقتصادی خوبی ندارند.
سکینه اشرفی توضیح می‌دهد: ارسال ۹۶ توزیع اعتبارات بازارچه‌های مرزی باید ۱۰۰درصد به استان اختصاص پیدا می‌کرد که متأسفانه فقط ۵۵درصد از این اعتبارات به استان پرداخت‌شده و این در حالی است که در بعضی از استان‌های مرزی اختصاص این اعتبار بیش از ۱۰۰درصد بوده است.
وی تصریح می‌کند: ۱۳ بازارچه در سیستان و بلوچستان وجود دارد که برای مناسب‌سازی زیرساخت‌های آن نیازمند نگاه ویژه سازمان برنامه‌وبودجه هستیم و از همین رو انتظار داریم تا این استان در تخصیص اعتبارات در اولویت نخست مسئولان سازمان برنامه‌وبودجه کشور باشد.
نظر شما