قدس: تالاب هامون نام آشنایی است که بسیاری از مردم دنیا و حتی پرندگان مهاجر نیز مختصات جغرافیایی آن را می شناسند و با مصیبتی که بر آن وارد شده است آشنا هستند اما به نظر می رسد داستان سوختن هامون و زمینه شکل گیری شهر سوخته ای دیگر در این منطقه دل هیچ همسایه و یا دوستدارمحیط زیستی را به درد نمی آورد.

با وجود اینکه اتفاقات به وقوع پیوسته در طی چند سال گذشته در نوع خود فاجعه زیست محیطی لقب گرفته است اما حتی خودکشی میلیون ها ماهی و جان دادن هزاران پرنده نیز نتوانست دل جوامع بین المللی و فعالان محیط زیست و از همه مهمتر همسایگان شرقی را به درد بیاورد و این تالاب همچنان در سایه بی مهری می سوزد.

طوفان های مستمر، بارش باران خاک، نابودی محصولات کشاورزی، انقراض نژاد گاو سیستانی، هجرت هزاران خانواده و عبور نرخ بیکاری از مرز ۴۴ درصد و ارتزاق خانواده با آب باریکه ای به نام یارانه هر کدام حکایتی تلخ از زندگی مردم این منطقه است که به نظر می رسد مرهمی برای وسعت این همه زخم نمی توان پیدا کرد.

صبوری مردم سیستان در برابر مشکلات در طی ۱۸ سال گذشته خود موجب شده به دلیل نبود برنامه های میان مدت و بلند مدت نه تنها مشکلی از مردم حل نشده است بلکه مشکلات به سمت بحران رفته است.

سل سوغات خشکسالی

مردم سیستان که در ۵ هزار سال پیش نخستین جراحی مغز را در دنیا رقم زدند حال نیازمند راه اندازی کلینیک سل برای درمان فرزندان خود هستند.

متاسفانه سرانه مسلولین شهرهای سیستان ۴۵۰ نفر بیمار مبتلا به سل مقاوم به دارو است که باید با نگاه ویژه‌ای به این مقوله نگریست و ازانتشار آن به سایر نقاط کشور جلوگیری کرد.

ریزگردها مسائل و مشکلات فراوانی را به همراه دشته و هزینه های بسیاری را تحمیل کرده به نوعی که دامنه این خسارت تا دریای عمان نیز کشیده شده است.

انبار غله ایران خالی است

خشکیدگی تالاب هامون به عنوان هفتمین تالاب بین‌المللی جهان در حال حاضر زندگی بسیاری از ساکنان حاشیه آن را نیز به خشکی کشانده است و چینی نازک اقتصاد آنها را ترک بخشیده است.

هامون که تا کمتر از دو دهه قبل میزبان بیش از صد ها هزار پرنده مهاجر بود سال هاست که رنگ پرواز را ندیده و آوای میهمانان محیط زیست خود را نشنیده است.

زنان و کودکان سیستانی که تا دیروز از نیزارهای انبوه میان دریاچه کارگاه های ایجاد اشتغال و تولید صنایع دستی بنا کرده بودند امروز تارو پود خانواده شان را فقر و تنگدستی فرار گرفته است و اقتصاد خانواده شان به اندازه قطر نی باریک و شکننده شده است.  

قطع جریان آب هیرمند و خشکی هامون جمعیت ۱۲۰ هزار راسی گاو های سیستانی را  که تا دیروز در ۷۰ هزار هکتار از اراضی دریاچه به چرا مشغول بودند به کمتر از ۲۰ هزار راس تقلیل داده است.

هامون در حال حاضر توفان شن و گرد و غبار برای ساکنان حاشیه خود به ارمغان دارد آنهم نه به رسم و پیمان گذشته و به مدت ۱۲۰ روز بلکه بیش از ۲۰۰ روز و تا جایی که دیگر هیچ پنجره خانه ای رنگ آفتاب را به خود نبیند.

فقر و ناامنی، زوال صنایع دستی، مهاجرت خانواده های سیستانی به استان های شمالی کشور و ابتلا به بیماری های تنفسی تنها بخشی از سرنوشت غم انگیز انبار غله ایران است که مردم را در انتظار فرو برده است تا شاید به واسطه این همه شور بختی باری دیگر دختر پادشاه سیستان به حال آنها بگرید و زندگی در هامون جاری شود.

زلزله سیستان

نماینده مردم زابل، زهک، هیرمند و نیمروز در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مردم عامه این منطقه بر این باورند که زلزله سیستان باد است اظهار می کند: در حقیقت زلزله خیلی کم در این منطقه رخ می‌دهد زیرا جلگه آبرفتی هیرمند است و به خاطر جنس خاک زلزله اتفاق نمی‌افتد اما وزش بادهای طویل المدت خسارت بسیار و بیشتر از زلزله وارد می‌کند، تنها اینکه زلزله در آنی و طوفان در بلند مدت اتفاق می‌افتد.

احمد علی کیخا با تاکید بر اینکه مدیریت صحیح بحران نیاز مُبرم سیستان است تاکید می کند: متاسفانه با خشکسالی‌های اخیر، کاهش آب هیرمند، دخالت در خاک افغانستان، مدیریت ناصحیح منابع آبی در دشت سیستان، خشک شدن بخش‌های عظیمی از تالاب بین‌المللی هامون و کم کاری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری و دستگاه‌های متولی باعث شده مردم منطقه شرایط بدتری از منظر گرد و غبار را تجربه کنند.

کیخا با بیان اینکه حل نهایی ریزگردها در یک سال امکان‌پذیر نیست، ادامه داد: ریزگردها سبب رسوب گرد و غبار در منازل و افزایش بیماران تنفسی و ریوی در منطقه سیستان و بلوچستان شده، این در شرایط وجود فقر گسترده در این استان مشکلات بسیاری را رقم زده لذا اصل مسئله از اهمیت بسیار برخوردار است بنابراین علاوه بر تثبیت شن‌های روان، امکانات قبل و بعد از طوفان‌ها باید در اختیار مردم قرار دهد زیرا امکانات محلی پاسخگو نیست.

وی تاکید می کند: هم اکنون مقابله با ریزگردها نیازمند کارِ صحیحِ برنامه‌ریزی شدهِ علمی و منطقی است.