قدس آنلاین_ گروه استان ها: در مرور جای جای نقشه و جایگاه استان های کشور، هر استانی برگی از تاریخ را ورق می زند و با جلوه نمایی ابنیه تاریخیش، زندگی گذشتگان را روایت می کند؛ در این بین و با حرکت در بسیاری از استان های کشور، یاد تاریخ در ذهن انسان بیشتر تداعی می شود که برج های دوقولو سر به فلک کشیده، مناره های جُنبان، گنبدهای فیروزه ای با مقبره ای از جنس بزرگان، خانه ها و کاروانسراهایی با معماری سنتی ایرانی و اسلامی هریک تاریخ پرفراز و نشیب ایران را به تصویر می کشد؛ زیبایی این بناها اما در نوروز رنگ و بوی دیگری دارد و گویا در این ایام، یاد تاریخ از جنس طبیعت بهاری ماندگارتر می شود.

تاریخ ایران اسلامی را می توان در بخشی از استان های شمالی کشور از جمله استان قزوین (واقع در شمالغربی) مرور کرد؛ استانی با عنوان کهن ترین حوزه های تمدنی فلات ایران که سابقه سکونت و یکجا نشینی در خود را به اندازه ۹ هزار سال قبل دارد.

لحظه لحظه تاریخ را می توان در جای جای استان قزوین بازخوانی و دوران صفویه و قاجار را در دلها زنده کرد؛ استانی که هر بنای تاریخیش، صفحه ای از تاریخ را ورق می زند و این استان را با توجه به ظرفیت های گسترده اش، به نام های مختلفی همچون «کهن شهر»، «شهر شهید بابایی»، «پایتخت خوشنویسی»، «نماد معماری ایرانی _ اسلامی» و بسیاری از القابی دیگر می شناسند.

روند شهرسازی و گسترش مناطق مسکونی بعد از ورود اسلام به این سرزمین، شتابی دوچندان یافت و در مدتی کوتاه قزوین به عنوان «باب الجنه» یا دروازه «بهشت» شناخته شد و بناهای تاریخی با بافت های سنتی، زیبایی های این شهر را چشم نوازتر کرد؛ به روایت «تاریخ گزیده»، شهر قزوین در سال ۲۵۳ دارای ۲۰۶ برج و ۷ دروازه بوده است.

اهمیت و وسعت شهر قزوین در دوره سلجوقی با اقدامات عمرانی امیرخمارتاش عمادی اوج یافت و به خاطر همجواری با دولت اسماعیل الموت، تختگاه غیررسمی شاهان و وزیران سلجوقی شد؛ این شهر در هنگام حمله مغول آسیب بسیاری دید و آثار و بناهای شکوهمند آن ویران شد اما در دوره ایلخانی زندگی خود را بازیافت و براساس اطلاعات جهانگردان، در زمان تیموریان بعد از سمرقند بزرگترین و آبادترین شهر ایران بوده است.

انتخاب قزوین به عنوان تختگاه صفویان در قرن دهم علاوه بر بازنمایی اهمیت شهر، دوره درخشانی از عمران و توسعه شهری را رقم می زند که در آثار سفیران و بازرگانان غربی که به ایران آمده، مشهود است.

طراحی و ساخت نخستین خیابان ایرانی، چهارباغ، میدان ها، کاخ ها، مدارس، مساجد که به الگویی برای شهرسازی در سراسر ایران تبدیل شد از این شهر آغاز می شود.

با گذری اندک از برخی از خیابان های شهر، آثار و بناهایی تاریخی نظرها را به خود جلب می کند و زمانی که وارد این بناها می شوی، معماری های سنتی با تزئینات اُرُسی و گچ بری های منظم سادگی و زیبایی گذشته تاریخ را به تو نشان می دهد.

از قزوین به عنوان شهری با پیشینه تاریخی یاد می شود و وجود عمارت ها، حسینیه ها، بناها و آب انبارهای قدیمی مرتبط با تاریخ مُهر تأییدی بر این نامگذاری است.

* نخستین هتل ایران به شیوه امروزی جهان در سال های پایانی دوره قاجاری در انتهای نخستین خیابان ایران (خیابان سپه یا شهداء) خودنمایی می کند

گراند هتل توسط ارباب برزو مهرشاهی از زرتشتیان قزوین در خیابان پیغمبریه و غرب دولتخانه صفوی ساخته شده  که راهروها و اتاق های هتل، دارای سه طبقه با طاق و تویزه پوشش داده شده است و ویژگی هایی همچون روکش چوبی، ستون مدور با سر ستون های گلدانی، سقف چوبی، گچ بری و آجرکاری را به خود اختصاص می دهد.

گراند هتل از قدیمی ترین هتل های قزوین بوده که از چندسال گذشته، مرمت آن آغاز شده است.

*صفحه ای تاریخ در نخستین خیابان طراحی شده ایران

در جنب گراند هتل، بنایی از دوران صفوی به یادگار مانده که سردر آن با نخستین خیابان ایران مقارن است.

از بین هفت در ورودی به ارگ صفوی، تنها در اصلی و جنوبی که به آن «عالی قاپو» می گفتند و به نخستین خیابان طراحی شده ایران و میدان شاه باز می شده، به یادگار مانده است.

سردر رفیع ۱۷ متری که از ابتدای نخستین خیابان طراحی شده ایران (خیابان سپه) نظرها را به خود جلب می کند، مزین به کتیبه ای از کاتبان است.

دوگوشواره بلند در طرفین سردر که محل کوفتن نقاره بوده، تزئینات مقرنس کاری، طاق نماهای متعدد و نقوش، سحرانگیز دیواری از مهمترین ویژگی های بنای تاریخی عالی قاپوی قزوین است.

این بنای تاریخی با دارا بودن وسعت وسیع در خود، محل برگزاری بسیاری از برنامه های نوروزی و حضور گردشگران و مسافران در ایام نوروز است.

بنای تاریخی دولتخانه صفوی نیز مرتبط و در جوار این بنا واقع شده که محل برگزاری بخشی از نمایشگاه های نوروزی است.

* شهرت جهانی در مرکز شهر قزوین

گذر از میدان آزادی به سمت خیابان طالقانی قزوین، زیبایی دیگری را دارد؛ صدای نعل اسب هایی که با حمل مسافران نوروزی در درشکه هایی، نوروز را زنده می کند و خاطرات زیباتر برجای می گذارد.

درست در روبه روی میدان آزادی، بنایی تاریخی با معماری خاص واقع بوده که مردم قزوین آن را به نام «عمارت چهلستون» می شناسند.

عمارت چهل ستون به عنوان حرم خانه شاه طهماسب بوده که در دوره صفویه به «کلاه فرنگی» و «عمارت شیروانی» شهرت داشته است.

این بنا در وسط باغی بزرگ احداث شده و تنها کوشک باقی مانده از مجموعه کاخ های سلطنتی صفوی این بنا ساختمانی هشت گوش با تالار مرکزی و اطاق ها و رواق های کوچک در پیرامون است.

از جمله زیبایی های بنای عمارت چهلستون قزوین می توان به نقاشی های دیواری مکتب نگارگری قزوین در طبقه نخست این بنا اشاره کرد که شهرتی جهانی دارد.

* کهن ترین دروازه شهر در خیابان نادری

یکی از کهن ترین دروازه های شهر است که به سوی الموت، رودبار شهرستان، کوشک و شکارگاه های شمال قزوین باز می شده و دارای یک ورودی با قوس و کلیل و نیم دایره است.

در هر طرف راهرو، دو طاق نما ساخته شده است که با نرمی به سوی بیرون پیش آمده و حالت آغوش گشوده را تداعی می کند؛ این دروازه تنها یک نما به سوی خارج شهر دارد که از تزئینات کاشی کاری موجود بنا در زمان فرمانروایی عضدالملک قاجار انجام شده است.

این دروازه در خیابان نادری شمالی شهر قزوین واقع شده که در جوار آن، المانی از میرعماد قزوینی خوشنویس مطرح سال های گذشته است.

*دروازه تهران قدیم، نمادی از هشت باب بهشت

این دروازه یکی از سه دروازه منتهی به ری و تهران بوده که تا دوره قاجار کاربرد داشته است؛ بنای دروازه به صورت آجری و بر روی آزاره سنگی است که در حال حاضر دارای یک سردر اصلی و دو ورودی در طرفین است.

سردر وسط از طول و عرض بیشتر و قوس تیزه دار برخوردار است اما در درهای جانب طاق نیم دایره هستند.

برفراز بنای دروازه، هشت گلدسته ساخته شده که نمادی از هشت باب بهشت است.

کاشی کاری و رسمی بندی بسیاری زیبایی که در طاق ورودی اصلی کارسازی شده از جمله تزئینات این بنا به شمار می رود.

بنای این دروازه همچون بنای دروازه تهران قدیم است که بسیار شباهت به هم دارد.