قدس آنلاین- سرویس‌های بهداشتی کثیف با نور کم و لامپی سوخته، شیرهای آب معیوب و فردی که جلوی در ورودی پولی طلب می‌کند، تصویری است از سرویس‌های به اصطلاح بهداشتی که هر گردشگری حتماً سر و کارش به آن افتاده و به گفته معاون سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور حالا تبدیل به بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مشکل گردشگری کشور شده است. به این موضوعات باید فقر ارائه دیگر خدمات گردشگری را نیز افزود.

چندین معضل در نوروز

علاوه بر سرویس‌های بهداشتی، کمبود مراکز اقامتی و رستوران‌های بین راهی مناسب و دیگر خدمات رفاهی سبب شده است که هر چند از نظر وجود جاذبه‌های بالقوه توریستی و گردشگری جزو ۱۰ کشور برتر جهان هستیم، اما از نظر ورود گردشگر در مقایسه با کل جهان مقام صدم را داشته باشیم.

دبیر هیئت مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی استان تهران با بیان اینکه همگانی کردن زمان و مکان سفر از مهم‌ترین مشکلات حوزه گردشگری است، به خبرنگار ما می‌گوید: متأسفانه در برهه‌ای از زمان حجم زیادی مسافر راهی مقاصدی بیشتر تکراری می‌شوند. طبق آمار سازمان میراث فرهنگی در تعطیلات نوروز امسال استان‌های مازندران و گیلان همچنان در صدر مقاصد گردشگری بوده‌اند که نشان از مقصد سازی ضعیف در کشور دارد.

امیر پویان رفیعی شاد اضافه می‌کند: نداشتن تعطیلات هدفمند در کشور از دیگر مشکلات است. همه می‌خواهند از تعطیلات نسبتاً طولانی مدت نوروز استفاده کنند، اما اگر این تعطیلات در طول سال تقسیم شود، بسیاری از مشکلات برطرف می‌شود.

این استاد دانشگاه در ادامه بیان می‌کند: زیر ساخت‌های گردشگری در کشور مشکل دارد. کمبود واحدهای اقامتی، کمبود سرویس‌های بهداشتی در مسیرهای بین راهی شهرهای مختلف، قابل اعتماد نبودن رستوران‌های بین راهی و... از مشکلاتی است که در ایام نوروز تبدیل به معضل شده بود.

این فعال حوزه گردشگری تأکید می‌کند: صنعت گردشگری، صنعتی چند وجهی و تابعی از سازمان‌ها، ارگان‌ها و نهادهای مختلف است. به عبارتی تمامی سازمان‌ها مانند پلیس راهور، وزارت راه، شهرداری‌ها حتی سازمان‌هایی مانند آب و فاضلاب در رونق گردشگری دخیل هستند و تلاش آن‌ها برای حل مشکلات موجود می‌تواند به بهبود و رفع کاستی‌های گردشگری کشور کمک کند.

نبود خدمات مناسب به گردشگری ضربه می‌زند

آمارها نشان دهنده سهم بسیار اندک ایران از درآمد جهانی گردشگری با وجود جاذبه‌های بسیار بالای آن است و شواهد نشان می‌دهد که گردشگری ما هنوز نتوانسته سهم بازار شایسته خود را به دست آورد. البته این مسئله نه به دلیل نبود جاذبه‌های طبیعی یا آثار باستانی و یا شرایط آب و هوایی است، بلکه صرفاً محصول بینش مدیریت و نرم‌افزار موجود در این صنعت است.

رئیس مرکز گردشگری علمی و فرهنگی دانشجویان ایران نیز در این خصوص به خبرنگار ما می‌گوید: پنج بخش ترابری و حمل و نقل، اقامتگاه‌ها و اماکن پذیرایی، سازمان‌های بازاریابی و مدیریت مقصد و بخش جاذبه‌ها، عناصری هستند که با حوزه گردشگری در ارتباط مستقیم قرار دارند. مطمئن باشید ضعف در هر کدام سبب تضعیف سایر بخش‌ها نیز می‌شود. از این پنج بخش به اهمیت خدمات در گردشگری پی می‌بریم. عنصری که اکنون ضعف بزرگی در آن داریم و نبود خدمات مناسب در کشور به گردشگری ضربه وارد می‌کند.

رحیم یعقوب‌زاده بیان می‌کند: سال هاست که برای جذب گردشگر خارجی به فکر افزایش ستاره‌های هتل‌ها هستیم. تفکری که نشان می‌دهد چقدر از حوزه گردشگری دنیا عقب هستیم. ما هنوز گردشگر را خوب شناسایی نکرده و تشخیص نداده‌ایم که اگر بخواهیم گردشگران پول خرج‌کن را به کشور بیاوریم، باید اقامتگاه‌های سنتی را افزایش و گسترش دهیم. آن‌ها به دنبال اتراق کردن در نواحی روستایی و بومگردی هستند. به همین ترتیب در بخش‌های دیگر هم تصوراتی اشتباه داریم. هنوز نه تنها به اهمیت بخش خدمات پی نبرده‌ایم که حتی در عمل نیز اقدام مؤثری برای آن انجام نداده‌ایم.

نمی‌توان به وضعیت گردشگری کشور امیدوار بود

این فعال حوزه گردشگری در ادامه تصریح می‌کند: شاید کمبود سرویس بهداشتی برای ما طنز یا مضحکه باشد، اما واقعیت این است که همین مسئله به ظاهر کم اهمیت برای گردشگر بسیار بااهمیت است. کشورهای دیگر این مسئله را حل کرده‌اند و حالا مسئله‌ای بدیهی و پیش پا افتاده است، اما در کشور ما تبدیل به معضل، کمبود و نقص اساسی شده است. در بیشتر مسیرهای جاده‌های کشور با گذر از ۱۰۰ کیلومتر هم هنوز نمی‌توان دسترسی به سرویس بهداشتی مناسبی داشت. با این وضع چطور می‌توان از گردشگران انتظار رضایت از سفر داشت؟

وی با بیان اینکه کمبود و نقص در خدمات تنها مربوط به سرویس‌های بهداشتی نیست، می‌گوید: حتی همین پیش‌پا افتاده‌ترین نیاز را هم تبدیل به معضل کرده‌ایم. کمبود عمده دیگر ندیدن آموزش‌های لازم افرادی است که در حوزه خدمات فعالیت می‌کنند. آموزش‌های لازم صرفاً گذراندن چند واحد درسی نیست که اگر این بود در تئوری، استاد این حوزه‌ها هستیم. ما در بخش عملی و کاربردی آموزش‌های لازم را نداریم و ندیده‌ایم.

رئیس مرکز گردشگری علمی و فرهنگی دانشجویان ایران عنوان می‌کند: بیشتر گردشگران خارجی از سفر به کشور راضی هستند. این رضایت به دلیل ارائه خدمات مطلوب نیست، بلکه به خاطر برخورد صمیمی، میهمان‌نوازی و جاذبه‌های چشمگیر کشور است.

یعقوب‌زاده با تأکید بر اینکه با مدیریت ضعیف در حوزه گردشگری و میراث فرهنگی نمی‌توان به آینده امیدوار بود، اضافه می‌کند: هر چند که مسئولان خبر از افزایش سفرها می‌دهند، اما باید بدانیم که افزایش سفرهای داخلی ناشی از افزایش کیفیت خدمات نیست. دلایل بسیاری مانند خستگی ناشی از کار، نیاز مردم برای خروج از شهرها، زیاد شدن خودروهای سواری و... برای آن وجود دارد و به خاطر مدیریت صحیح حوزه گردشگری و میراث فرهنگی نیست.

این استاد دانشگاه در پایان می‌گوید: در کشور ما چون سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خودش را متولی اصلی و مدعی این حوزه می‌داند، طبیعی است که انتظار می‌رود مشکلات موجود را حل کند. نمی‌توان از مردم انتظار داشت که این مشکلات را حل کنند. بدون شک اگر سازمان میراث فرهنگی در این حوزه از این وضعیت اسفبار و مدیریت ضعیفی که دارد، خارج نشود و نتواند خوب جریان سازی کند، آموزش دهد، نظارت و هدایت کند و حمایت لازم را انجام دهد، مشکلات شدیدتری را پیش رو خواهیم داشت.

بهار، فصل تبدیل به وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی

حالِ سازمان میراث فرهنگی خراب است. حال بدی که سبب شد طرح تبدیل سازمان گردشگری و میراث فرهنگی به وزارتخانه برای چندمین بار در مجلس کلید بخورد.

عضو کمیسیون مشترک تبدیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به وزارتخانه در مجلس شورای اسلامی به خبرنگار ما می‌گوید: اگر بخواهیم اقتصادی غیر نفتی را تجربه کنیم یا اقتصادی داشته باشیم که به نفت وابسته نباشد باید به رشد گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی توجه ویژه‌ای داشته باشیم. این کار را می‌توان براحتی انجام داد به شرط اینکه اراده‌ای برای آن وجود داشته باشد و سازمان مربوطه توان انجام آن‌ها را داشته باشد.

نصرالله پژمان‌فر اضافه می‌کند: آن چیزی که امروز به عنوان میراث فرهنگی در کشور داریم تنها در حد اداره کردن تعدادی موزه دولتی و بنای تاریخی است. مأموریت بزرگ از دست این سازمان کوچک و بدقواره با ساختار ضعیف امکان‌پذیر نیست. باید ابتدا ساختار را عوض کنیم.

وی در ادامه بیان می‌کند: بیشتر از ۶ سال است که در مجلس در حال پیگیری برای تبدیل این سازمان به وزارتخانه هستیم. سازمانی با قد و اندازه‌ای بزرگ‌تر که با هدایت وزیری توانمند بتواند پیگیر امور باشد. اکنون در کشور صورت مسئله کاملاً روشن است. زیر ساخت‌هایی که وجود دارد مانند وضعیت حمل و نقل، اقامتگاه‌های مسافران، فرودگاه‌ها، جاده‌ها و... همه حاکی از آن است که هیچ اراده و توانمندی برای اصلاح امور وجود ندارد.

نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی یادآور می‌شود: در کشور ظرفیت‌های گردشگری بسیار زیادی داریم. گردشگری سلامت، گردشگری زیارت و دینی، گردشگری طبیعت گردی، طبیعت سالم، گردشگری سیاحتی و... ظرفیت‌هایی که بر اساس فرهنگ و باورها می‌توانیم زیرساخت‌های آن را فراهم کنیم. البته از تمام افرادی که در میراث‌فرهنگی کار می‌کنند تشکر می‌کنیم، اما آن‌ها کارشان به جایی نمی‌رسد؛ زیرا ساختار ضعیف است و باید اصلاح اساسی صورت گیرد.

پژمان‌فر در پایان خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم جریان‌های مخالف و آن‌هایی را که از این نابسامانی منافعی کسب می‌کنند و رانت‌هایی ایجاد کرده‌اند مدیریت کنیم، در همین فصل بهار تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه را تصویب خواهیم کرد.