قدس آنلاین-آماری از کسانی که در کمپ‌های غیرمجاز ترک اعتیاد نگهداری می‌شوند در دست نیست، اما سالانه حدود ۵۰۰ هزار نفر در مراکز مجاز اقامتی - درمانی ترک اعتیاد حضور می‌یابند.

هر از گاه از درون برخی از این مراکز جدا از کمبود امکانات درمانی و رفاهی، اخبار ناخوشایندی از ضرب و شتم معتادان، حبس آنان و... به گوش می‌رسد؛ موضوعی که بسیاری از مسئولان و کارشناسان ریشه اصلی وقوع چنین اتفاق‌ها و حتی عملکرد بسیار ضعیف کمپ‌ها را نبود نظارت کافی بر این گونه مراکز ارزیابی می‌کنند.

متولی اصلی بهزیستی است

روح‌الله بابایی صالح، عضو هیئت رئیسه کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در این خصوص به قدس می‌گوید: گزارش‌هایی به من رسیده است که نشان می‌دهد برخوردهای مناسبی با بیماران سوء مصرف مواد مخدر در کمپ‌های مجاز ترک اعتیاد نمی‌شود؛ بنابراین سازمان بهزیستی به عنوان متولی اصلی موضوع باید بر دامنه نظارت‌های خود بیفزاید و اگر در کمپی موارد بهداشتی و درمانی بدرستی رعایت نمی‌شود، از ادامه فعالیتش جلوگیری کند.

وی با تأکید بر اینکه مسئولان کمپ‌ها معمولاً به دنبال سود اقتصادی هستند، می‌افزاید: از این رو سازمان بهزیستی باید به گونه‌ای بر آن‌ها نظارت کند که هم از لحاظ کاری عملکرد مثبتی داشته باشند و هم معتادان بتوانند در این مراکز درمان شوند.

نماینده مردم بوئین زهرا در مجلس شورای اسلامی که پیشتر فعالیت رو به رشد کمپ‌های غیر مجاز در ایران را نگران کننده توصیف کرده بود، بار دیگر نسبت به این موضوع واکنش نشان می‌دهد و به قدس می‌گوید: وقتی آئین نامه‌های سازمان بهزیستی برای ترک اعتیاد در کمپ‌های مجاز بدرستی رعایت نمی‌شود، در کمپ‌های غیرمجاز قطعاً وضعیت بدتر است، از این رو پلیس، دستگاه قضایی و سازمان بهزیستی باید با قاطعیت به این موضوع ورود کرده و با آن‌ها برخورد کنند.

عملکرد کمپ‌ها مثبت نیست

دکترمحمد وحدتی هلان، عضو دیگر کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی هم عملکرد کمپ‌ها را مثبت ارزیابی نمی‌کند و به قدس می‌گوید: نگاهی به فعالیت مراکز اقامتی - درمانی ترک اعتیاد طی ۳۰ سال اخیر نشان می‌دهد که خروجی کار آن‌ها زیر سؤال است؛ با این وجود تداوم فعالیت آن‌ها قابل دفاع است، اما باید یک تجدید نظر اساسی نسبت به نظارت بر آن‌ها داشته باشیم.

کمپ؛ ابزاری اقتصادی

مجید ابهری، پژوهشگر و متخصص علوم رفتاری و مدیر مرکز ترک اعتیاد بهاران هم با اشاره به اینکه ۹۵ درصدمراکز ترک اعتیاد در دست بخش خصوصی و بقیه در دست دولت است، به قدس می‌گوید: بعضی از کمپ‌ها و مراکز ترک اعتیاد که دارای مجوز و وجدان حرفه‌ای هستند، به انتقال تجربه‌های خود مشغولند، اما در بسیاری از موارد فردی که خود سابقه اعتیاد داشته به اعتبار ۲۰ روز اقامت در کمپ اقدام به ایجاد کمپ کرده و به همین دلیل این گونه مراکز معتاد را به عنوان یک ابزار اقتصادی و بازرگانی نگاه می‌کنند.

وی هرچند از تلاش مثبت بعضی از مراکز ترک اعتیاد خبر می‌دهد، اما می‌گوید: البته این تلاش‌ها کافی نیست؛ چرا که ۹۵ درصد معتادان پس از درمان -سم زدایی - و خروج از کمپ‌ها به حال خود رها می‌شوند و دوباره به چرخه اعتیاد بازمی گردند.

ابهری نیز از نظارت نامناسب بهزیستی بر کمپ‌ها خبر می‌دهد و می‌گوید: با توجه به تعدد و تنوع وظایف سازمان بهزیستی و همچنین محدودیت‌هایی که از لحاظ امکانات سخت افزاری و نرم‌افزاری با آن مواجه است، نظارت بر کمپ‌های ترک اعتیاد از توان این سازمان خارج است؛ بنابراین دولت ضمن مردمی کردن مبارزه با اعتیاد، باید سازمان یاد شده را از لحاظ امکانات نرم افزاری و سخت افزاری حمایت کافی کند، در غیر این صورت آب در هاون کوبیدن است.

• مجلس بودجه نمی‌دهد

فرید براتی سده، معاون توسعه پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی اما از عملکرد مراکز اقامتی - درمانی ترک اعتیاد و همچنین از سازمان متبوعش دفاع می‌کند و به قدس می‌گوید: نمایندگانی که می‌گویند بر کمپ‌ها به خوبی نظارت نمی‌شود، بهتر است به این مراکز در حوزه‌های انتخابیه و استانشان سری بزنند، پس در این ارتباط اظهار نظر کنند.

وی با طرح این پرسش که آیا مجلس تا کنون بودجه کافی به سازمان بهزیستی داده است که ما به خوبی نظارت نکردیم؟ می‌گوید: نظارت سازمان به این معنی نیست که مثل یک مأمور بالای سر کمپ هابایستد. باید برای این مراکز دوره آموزشی بگذاریم و پروتکل‌های خود را آن قدر راحت بگیریم که بتوانند خدمات بدهند. البته این کارها در گذشته کمتر شده است، آن هم به دو دلیل؛ نخست اینکه نه دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر برای نظارت بر کمپ‌ها پول مورد نیاز را تأمین می‌کرد و نه اینکه خود سازمان پول کافی برای انجام این مهم در اختیار داشته است، البته امیدواریم امسال بودجه‌ای که برای این سازمان مصوب شده، به صورت کامل از سوی دولت تخصیص پیدا کند. به علاوه کمپ‌ها چه کار می‌توانستند انجام بدهند که انجام ندادند. کمپ‌ها که جای درمان نیست، جای نگهداری معتادان است که این کار دارد انجام می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه با کمپ‌های مجازی که بر اساس پروتکل بهزیستی عمل نکنند، از طریق کمیسیون ماده ۲۶ و کمیسیون ماه ۱۵ برخورد می‌شود، می‌گوید: یعنی این گونه نیست که بر کمپ‌ها نظارت نشود. البته ممکن است دفعات نظارت کم باشد، که این مهم نیز به دلیل کمبود امکانات است. ما نیروی کافی برای نظارت نداریم، با این وجود در این ارتباط تا کنون تعدادی کمپ تعطیل شده، اما آماری دقیق از مجموع آن ندارم.

وی در خصوص گزارشات اعمال رفتارهای غیر انسانی و حتی ضرب و شتم معتادان در کمپ‌های غیر مجاز و گاهی در مراکز ترک اعتیاد مجاز می‌گوید: چنین گزارشاتی را تکذیب نمی‌کنیم و می‌دانیم که در این گونه کمپ‌ها رفتارهای غیر علمی صورت می‌گیرد، البته ما کاری به مراکز غیر مجاز نداریم، ولی در مراکز مجاز اولین چیزی که از مسئول کمپ‌ها درخواست می‌شود، رعایت شأن انسانی مراجعه کننده است و اگر کمپی این را رعایت نکند و یا از روش‌های غیر مرسوم درمانی یعنی بستن و زنجیر کردن و... استفاده کند ما بشدت با کمپ مورد نظر برخورد می‌کنیم.

وی با اشاره به آماری از کمپ‌های غیر مجاز، می‌گوید: مسئولیت این نوع کمپ‌ها با بهزیستی نیست.

وی در خاتمه در پاسخ به این پرسش که اگر بهزیستی کاری به کمپ‌های غیر مجاز ندارد پس متولی این موضوع با چه نهاد یا دستگاهی است؟ می گوید: در جلساتی که با وزیر کشور داشتیم ایشان به صراحت گفتند پس از شناسایی مراکز غیر مجاز از سوی ناجا، بهزیستی و یا مردم نیروی انتظامی وارد عمل می‌شود و به آن‌ها در ابتدا اخطار می‌دهد که یا مجوز فعالیت دریافت کنند و یا آنجا را تعطیل کنند اگر خواستند مجوز بگیرند باید به بهزیستی یا دانشگاه علوم پزشکی مراجعه کنند و اگر این کار انجام بدهد ما سعی می‌کنیم شرایط آن‌ها را تسهیل کنیم تا بیایند زیر نظر قانون اما اگر نیایند نیروی انتظامی یک مهلت برایشان تعیین و سپس با حکم دادستانی با مرکز مربوطه را پلمپ می‌کند.