قدس آنلاین- با وجود تغییر و تحولات بازار آشفته ارز و پیش بینی کاهش سفرهای خارجی، باز هم شاهد رشد سفرهای خارجی نسبت به سفرهای داخلی هستیم، به گونه‌ای که در نوروز امسال همچنان این بازار روند رشد خود را طی کرد و به یک میلیون نفر مسافر رسید. مقوله‌ای که علی اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ضمن اذعان به آن گفت: سفرهای خروجی از راه زمین ۵/۲۷ درصد و سفرهای خروجی هوایی ۲/۷ درصد در نوروز رشد داشته است.
*باز هم شنا برخلاف جریان
بنابر گفته منابع رسمی درآمد کشور ما از صنعت گردشگری سالانه زیر یک میلیارد دلار بوده و گردشگران ایرانی سالانه ۹میلیارد دلار ارز از کشور خارج می‌کنند. به این ترتیب با توجه به نوسان‌های ارز این پرسش مطرح می‌شود که وضع موجود بر صنعت گردشگری ما چه اثری خواهد داشت؟
احمد اصغری، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران در پاسخ می‌گوید: کشورهای در حال توسعه‌ای که در صنعت توریسم سرمایه گذاری کرده‌اند، همزمان با ورود به جنگ ارزی و پایین آوردن ارزش پول ملی خود، توانسته‌اند شرایط بهتری را برای گردشگران فراهم کنند. این اقدام بویژه در ترکیه و چین سبب شد که گردشگران خارجی با هزینه‌های بسیار پایین بتوانند روزهایی را در این دو کشور اقامت کنند. حال آنکه در کشور ما تقریباً خلاف آن اقدام می‌شود. چنان که دولت‌ها همواره با استفاده از دلارهای نفتی، اجازه نداده‌اند قیمت دلار واقعی شود. یعنی، در کشورهای مقصد گردشگران، عموماً دولت برای گران‌تر شدن دلار هزینه می‌کند، در حالی که در کشور ما دقیقاً عکس این موضوع عمل می‌شود و در نتیجه، برای مثال گردشگر خارجی باید هزینه‌ای بسیار بیشتر از هزینه سفر چین را متحمل شود تا به کشور ما سفرکند. به همین دلیل نیز سفرهای خارجی برای ایرانیان ارزان‌تر از سفرهای داخلی است. این موضوع و نبود برنامه‌ریزی برای ایجاد ساختار پایدار گردشگری، سبب شده گردشگری در ایران به صنعتی کم‌بازده تبدیل شود و این خود عاملی برای گران‌ترشدن مضاعف خدمات گردشگری در کشور است.
*ضرورت ایجاد توازن
محمد محب خدایی، معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی با بیان اینکه نمی‌دانم چرا عده‌ای به دنبال مقایسه این دو محور خارجی و داخلی هستند و خروج مسافر را به معنای خروج ارز می‌دانند به گزارشگر ما می‌گوید: تعداد گردشگر خروجی و ورودی هر کشور نسبت مشخصی با ظرفیت گردشگری آن کشور دارد. کشور ما نیز با ۸۰ میلیون نفر جمعیت، ۹ میلیون گردشگر خروجی دارد که همه این افراد نیز به منظور سیاحت و تفریح سفر نمی‌کنند، چنان که هرساله حدود ۵/۴ میلیون نفر از مردم ما را گردشگران مذهبی تشکیل می‌دهند. همچنین افرادی که در قالب پیاده روی اربعین نیز سفر می‌کنند، هیچ ارزی را خارج نمی‌کنند و توازن میان ورود و خروج گردشگر وجود دارد.
احمد اصغری، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران نیز می گوید: وضعیت گردشگری داخلی نسبت به سفرهای خارجی هموطنان در شرایط متعادل نیست و حجم بالای سفر ایرانیانی که به خارج از کشور سفر می‌کنند، در تراز منفی با ورودی گردشگری قرار دارد؛ چرا که بالا بودن نرخ خدمات و همچنین تنوع محصول در سایر کشورها سبب شده گرایش مردم به سفرهای خارجی بیشتر شود. به هر حال در سایر کشورها تنوع محصول آن قدر زیاد است که دیگر لازم نیست از خدمات سفر درآمدزایی کنند و بیشتر با عرضه محصولات متنوع در بخش غذا، خرید و تفریحات، این درآمدها را جبران می‌کنند، اما در ایران این روند برعکس است و تنها با فروش خدمات گردشگری، درآمد کسب می‌شود و به همین دلیل نرخ‌ها بالا است. به هرحال ارزان شدن سفرها آیین نامه‌ای نیست و در صورتی امکان سفر ارزان فراهم می‌شود که تقاضا برای آن، افزایش یابد. در واقع هر چقدر حجم سفر به یک مقصد بیشتر باشد، آن سفر ارزان‌تر می‌شود. البته باید توجه داشت که حجم بالایی از سفرهای خارجی به مسافرت‌های تفریحی اختصاص دارد نه سفرهای کاری یا علمی، از همین رو فشار زیادی به اقتصاد کشور وارد می‌کند.
*پذیرش هزینه‌های مخفی و تحمیلی
بنابر اظهارات فعالان این حوزه و مردم هزینه گردشگری داخلی ما گران‌تر از مسافرت‌های خارجی تمام می‌شود.
دکترجهانیان، رئیس دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ نیز در این باره می‌گوید: در مقوله جذب گردشگران ما به نقش مدیریت هزینه‌های سفر توجه نداریم، در حالی که دیگر کشور به این موضوع کاملاً واقف هستند. از همین رو گرچه به ظاهر سفرهای خارجی ارزان‌تر به نظر می‌رسد، اما در واقعیت هزینه بر است؛ چرا که هزینه‌های پنهانی را به گردشگر تحمیل می‌کند. البته نگاه حرفهای نیز در میان فعالان گردشگری ما وجود ندارد، چنان که این افراد بر کسب منافع کوتاه مدت و زود بازده خود بیش از منافع پایدار جامعه اقبال نشان می‌دهند. درحالی که اگر تعاون و هماهنگی بین واحدهای مختلف گردشگری باشد به صورتی که هزینه‌های ظاهری سفر نیز در داخل کشور کاهش پیدا کند، می تواند برای مسافرت‌های داخلی نیز ایجاد انگیزه و جذابیت کند.
مهرداد تاوتلی، مدیرعامل گروه هتل‌های جهانگردی و ایرانگردی نیز خاطر نشان می‌کند: در زمینه دانش گردشگری توجه به دو مقوله فصل اوج سفرها یا فصل خلوت مسافرت حائز توجه است، در حالی که در مقایسه هزینه‌های سفر ما به این مقوله اهمیت نمی‌دهیم. به این ترتیب شاهدیم هزینه سفر به یک شهر خارجی کم جمعیت را در زمان خلوتی مسافرت‌ها با هزینه سفر به کلانشهرهای خودمان در اوج مسافرت‌ها مقایسه می‌کنند و بعد به گرانی سفر در ایران رأی می‌دهند.
*اولویت بندی قابلیت ها
درحالی است که بنابر پیش‌بینی شورای جهانی سفر و گردشگری انتظار می‌رفت گردشگری ایران رشد ۶/۱۱ درصدی ورود مسافر را در سال۲۰۱۷ تجربه کند، اما گزارش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در بازه زمانی ۹ماهه نخست سال گذشته؛ حکایت از آن دارد که تعداد گردشگران ورودی به کشور به ۳ میلیون و ۸۹۳ هزار و ۲۷۷ نفر رسیده که نسبت به مدت مشابه خود در سال۹۵ بیش از ۳۴ هزار نفر کاهش داشته است. بنابراین چگونه می‌توان جایگاه کشور را دربازار این صنعت تقویت کرد؟
محب خدایی درپاسخ می‌گوید: ما ابتدا باید گردشگری داخلی را توسعه دهیم تا زمینه ساز گردشگر خارجی شود. از همین رو طی برنامه هایی سعی کردیم هفته بازارهای روستایی را راه‌اندازی کنیم تا گردشگری استانی نیز تقویت شود. همچنین باید با تقویت رویدادهای ملی همانند مراسم گلابگیری این رویدادها را به موضوعاتی بین المللی ارتقا بدهیم.
دکتر منوچهر جهانیان نیز خاطر نشان می‌کند:در تمام دنیا پیش زمینه توسعه گردشگری خارجی نگاه به گردشگری داخلی است. در واقع باید جاذبه‌ها و قابلیت‌های گردشگری این حوزه به بهترین نحو در معرض نمایش قرار داده و معرفی شوند. همچنین مقوله توزیع سفر نیز مورد توجه قرار بگیرد. نکته دیگر اینکه باید بسته‌های تشویقی کارآمدی برای این قضیه تعریف شود. در گام‌های بعدی برای جذب گردشگر خارجی می‌توان طی تمهیداتی با کشورهای هدف گردشگری به تبادل مسافر پرداخت تا توازن صورت بگیرد. به هرحال تمام کشورها برای معرفی داشته‌های فرهنگی و هویتی، کسب درآمد و رونق اقتصادی بر جذب گردشگر تلاش می‌کنند.
مهرداد تاوتلی، نیز تأکید می‌کند: برای افزایش جذب مسافران خارجی باید به توسعه گردشگری داخلی اندیشید. برای گردشگری نمی‌توان محدودیتی قایل شد پس این وظیفه فعالان این حوزه است که مسیر این جریان را با تکیه بر ایجاد انگیزه و تبلیغ هدایت کنند. از همین رو کشورهایی که در زمره مقاصد گردشگری برتر جهان شناخته می‌شوند، در این عرصه فعال عمل می‌کنند. این در شرایطی است که ما حتی در عرصه گردشگری داخلی نیز در زمینه ایجاد جذابیت و تبلیغ و معرفی مؤثر ظاهر نشدیم. حال آنکه کشور ما به لحاظ ظرفیت‌های این صنعت حرفهای بسیاری دارد، چنان که جزو پنج کشور نخست جهان درحوزه گونه‌های جانوری و گیاهی کمیاب و از منظر بناهای تاریخی و فرهنگی جز ۱۰ کشور نخست محسوب می‌شود؛ بنابراین از آنجا که صنعت گردشگری برای توسعه نیازمند تقویت همزمان سه بازوی خود در حوزه‌های حمل ونقل، اقامتگاه و سرویس دهی و میهمان نوازی است، باید طی برنامه هایی ضمن آموزش نیروی انسانی برای تقویت حوزه میهمان نوازی تأکید کرد و به تقویت زیرساخت‌های گردشگری توجه داشت. به هرروی در حال حاضر شرایط صنعت گردشگری و هدف گذاری‌های این حوزه وضعیت مناسبی دارد، اما سرعت این تحرکات کند است.
وی همچنین می گوید: به منظور تثبیت جایگاه خود در این عرصه باید توانمندی‌های خویش را شناسایی و اولویت بندی کنیم. چنان که مشهود است کشور ما از لحاظ گردشگری تاریخی، مذهبی و طبیعی ظرفیت هایی انکار ناپذیری دارد. بنابراین باید در ابتدا فعالیت در این حوزه‌ها را تسهیل کرده و بازارها را به دست آورد و سپس به سراغ بازارهای جدید بود.
نظر شما