اهمیت مسئله مطالعه و کتاب و کتابخوانی و نیز لزوم ترویج فرهنگ کتابخوانی بر هیچ‌کس پوشیده نیست. در همین راستا این مهم به‌عنوان یکی از مباحث مهم فرهنگی و ضروری به‌ویژه در سطح شهرستان‌ها که به وضوح کمبود و یا عدم وجود کتابخانه به چشم می‌خورد احداث آن در دستور کار متولیان فرهنگی و مسئولان دستگاه‌های اجرایی قرار داده شده است.

استان خراسان‌رضوی نیز از این کمبود مستثنی نبوده و سه شهرستان بزرگ نیشابور، کاشمر و تربت‌حیدریه در این استان فاقد کتابخانه مرکزی هستند. هر چند تا امروز اقدامات و مصوباتی در جهت راه‌اندازی این مهم در این شهرستان‌ها انجام شده اما به دلایلی مانند عدم عزم جدی یا کمبود بودجه سالانه تا امروز به مرحله اقدام عملی نرسیده است. در راستای همین مطالبه به سراغ متولیان امر در شهرستان تربت حیدریه رفتیم تا از میزان پیشرفت و وضعیت شاخصه‌های کتابخوانی در این شهرستان بپرسیم.

طرح‌های جدید برای اشاعه کتابخوانی

مهدی اولیایی؛ رئیس اداره کتابخانه‌های عمومی تربت‌حیدریه تعداد کتابخانه‌های عمومی تحت پوشش نهاد کتابخانه‌های این شهرستان را  7  کتابخانه اعلام کرد و گفت: یک کتابخانه در بخش بایگ، یک کتابخانه در کدکن و یک کتابخانه در بخش جلگه رخ  در حال فعالیت هستند. در سطح شهر تربت‌حیدریه هم 3 کتابخانه فعال وجود دارد. یک کتابخانه مشارکتی نیز در زندان تربت‌حیدریه جهت استفاده زندانیان راهاندازی شده است. البته کتابخانه امام رضا(ع) وابسته به آستان قدس رضوی نیز در تربت‌حیدریه فعال است که در سال 93 راه‌اندازی شده و تحت نظارت ما نیست و مستقیما توسط اداره کتابخانه‌های آستان قدس رضوی اداره می‌شود.

رئیس اداره کتابخانه‌های عمومی تربت حیدریه با اشاره به برنامه‌ریزی در جهت ارتقاء شاخصه‌های کتابخوانی در سطح شهرستان‌ها اظهار داشت: در برنامه‌ریزی ارتقا شاخصه‌های کتابخوانی استان، شهرستان‌ها درجه بندی شده‌اند و طبق سند چشم‌انداز باید برنامه‌ریزی‌ها در قالب جلسات انجمن کتابخانه‌ها به سمت این شاخص‌ها سوق داده شود.

وی افزود: در مجموع نسبت به جمعیت و پتانسیل‌های شهرستان؛ وضعیت تربت حدیریه در حوزه کتابخوانی مطلوب نیست هرچند در استان و کشور هم این مهم از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. اما انتظار می‌رود تربت حیدریه از وضعیت فعلی بهتر شود. البته تلاش‌هایی انجام داده‌ایم ولی نتیجه قطعی حاصل نشده است.

اولیایی با اشاره به آمارهای رشد سال 96 نسبت به سال قبل آن ادامه داد: در سال گذشته نسبت به سال 95 رشد 32 درصدی در حوزه عضویت در کتابخانه‌ها داشته‌ایم. همچنین در حوزه امانت کتاب نیز رشد 22.5 درصدی داشته‌ایم. فارغ از بحث کتابخانه‌ها در جهت افزایش علاقه و توجه عمومی نسبت به فرهنگ کتابخوانی گستره‌ای از فعالیت‌ها شامل برپایی نشست‌های فرهنگی، نشست‌های فرهنگی معرفی کتاب در مجامع، ادارات و مدارس داشته‌ایم که در جهت جدب حداکثری مخاطب تلاش داشته است. این اهم اقدامات ما در حوزه نرم‌افزاری بوده که آمارهای ما نشان می‌دهد در مسیر صحیحی گام برمی‌داریم.

رئیس اداره کتابخانه‌های عمومی تربت حیدریه با اشاره به وجود مجموعا 142 هزار جلد کتاب در کتابخانه‌های شهرستان از انجام برخی اقدامات موازی جهت جبران بخشی از کمبود کتابخانه خبر داد و گفت: به دلیل محدودیت فضای کتابخانه‌ای و برای جبران بخشی از این کمبود اقدامات جانبی را در سطح شهرستان با همکاری سازمان‌های دیگر مانند شهرداری انجام داده‌ایم. استقرار ایستگاه‌های مطالعه در نقاط پرتردد شهری و نیز در بخش‌های مختلف بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های تربت حیدریه ایستگاه کتاب مستقر و نیز کلیه تاکسی بی سیم‌های تربت حیدریه به باکس کتاب مجهز شده‌اند. سعی کرده‌ایم کمبود فضای کتابخانه‌ای  را به نحوی با این اقدامات جبران نموده تا ارتباط شهروندان را با کتاب قطع نکنیم و سرانه مطالعه کتاب را افزایش دهیم. 

اولیایی در واکنش به میزان اقدامات در حوزه سخت افزاری ماند ساخت کتابخانه اظهار داشت: در حوزه ساخت و ساز و تجهیزات کتابخانه‌های عمومی شهرستان کمبودهای جدی دارند. با توجه به جمعیت شهرستان سرانه کتابخانه باید بسیار بیشتر باشد که تاسیس کتابخانه مرکزی بخشی از این کمبودها را می‌تواند جبران کند. در حال حاضر نیز به جد پیگیر موضوع و تخصیص اعتبار و فراهم شدن زمین برای ساخت کتابخانه مرکزی هستیم. اما چون قطعی نیست و زمین هنوز تحویل نشده امکان اعلام نداریم.

رئیس اداره کتابخانه‌های عمومی تربت حیدریه در انتها با اشاره به لزوم در دسترس قرار گرفتن کتاب برای همه اقشار جامعه یادآور شد: کار فرهنگی دیربازده بوده و باید از هر راه ممکن شهروندان را با کتاب آشتی دهیم. ما به دنبال یافتن طرح‌های جدید در این راستا هستیم. همچنین که همان گونه مدرسه و مسجدسازی نیازمند حضور خیرین است کتابخانه‌های عمومی نیز نیازمند مشارکت خیرین به عنوان حوزه‌های مکمل فرهنگی است.

لزوم مشارکت خیرین کتابخانه‌ساز

احمد علی موهبتی  معاون استاندار و فرماندار ویژه تربت‌حیدریه پیرامون وضعیت کتابخوانی در تربت‌حیدریه با اشاره به اقدامات سال گذشته بیان داشت: با توجه به پیگیری‌های جدی انجمن کتابخانه‌های شهرستان، تعداد عضویت در کتابخانه‌های عمومی شهرستان نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشته که نشان دهنده این مهم است که کتاب در بین شهروندان تربت حیدریه‌ای جای بیشتری را به خود اختصاص داده است.

موهبتی پیرامون سهم نیم درصدی کتابخانه‌ها از درآمد شهرداری گفت: با توجه به اینکه گسترش فعالیت‌های کتابخانه‌ای وابستگی به میزان اعتبار کتابخانه‌ها دارد انتظار داریم شهرداری، همکاری لازم با کتابخانه‌ها را با پرداخت به‌موقع سهم نیم درصد آن‌ها از درآمد شهرداری و انجام برخی از فعالیت‌های مورد نیاز کتابخانه‌ها به عمل آورد.

فرماندار تربت حیدریه افزود: مسلما در جهت پررنگ‌تر کردن نقش کتاب در جامعه و گسترش فرهنگ مطالعه، ایجاد کتابخانه و قرار دادن کتاب در دسترس مردم در اماکن عمومی و نقاط پرتردد مانند درمانگاه‌ها، پارک‌ها و راه‌اندازی کتابخانه‌های سیار در سطح شهرها و روستاها و اقداماتی نظیر آن می‌تواند راهگشا و موثر باشد.

موهبتی پیرامون موضوع تاسیس کتابخانه مرکزی تربت‌حیدریه نیز اظهار داشت: با توجه به افزایش جمعیت شهرستان، یکی از اقداماتی که در سال 97 مورد توجه ما خواهد بود تاسیس کتابخانه مرکزی در تربت حیدریه است که در این راستا به کمک‌های مردمی و مشارکت خیرین شهرستان نیازمند هستیم. حتی آمادگی تشکیل انجمن خیرین کتابخانه ساز را داریم.

وی در پایان تاکید کرد: مطالعه و کتابخوانی یک راه کم هزینه و موثر در افزایش آگاهی مردم است که تاثیر بسیار زیادی در بالا رفتن کیفیت زندگی و امنیت روانی مردم خواهد داشت بنابراین ترویج و توسعه کتابخوانی در بین آحاد مردم، همکاری و هم افزایی همه دستگاه‌های اجرایی شهرستان در ترویج مطالعه مفید و گسترش فرهنگ کتابخوانی در جامعه باید در اولویت اهداف این انجمن باشد.

گزارش از صادق عسکری