قالب جدید مستند- مسابقه در سالهای اخیر مخاطبان بسیاری را جذب تلویزیون کرده است. از مستند مسابقه «خانواده ما» گرفته تا «فرمانده». شبکه افق در شبهای ماه مبارک رمضان مستند- مسابقه «دستم را بگیر» را روی آنتن برده است که سوژه هایی دیدنی را با تکنیکی جدید در هم آمیخته است. در این مسابقه که توسط دوربین گروه سازنده، مستندنگاری میشود، شرکتکنندگان برای کمک به دیگران از هم سبقت میگیرند و تمام مسیر خیرخواهانه خود را با بضاعت و هزینه شخصی خود انجام میدهند. در واقع هشت گروه شرکت کننده، داستانهای واقعی خودشان را در کمک رسانی به نیازمندان پیش میبرند.
ساخت این مستند - مسابقه به تهیه کنندگی و کارگردانی سعید ابوطالب یک سال به طول انجامید که هفته گذشته، تصویربرداری آخرین قصه در خرمشهر به پایان رسید. وی درباره جزئیات این برنامه به خبرنگار ما میگوید: «دستم را بگیر» یک رئالیتی شو در قالب مستند- مسابقه است که راه حلهای ساده برای حل آسیبها و مشکلات اجتماعی را میان گروههای داوطلب به رقابت گذاشته است.
ابوطالب با بیان اینکه هیچ کسی به شرکتکنندگان کمک نمیکند، اضافه میکند: گروههای داوطلب هفتههای طولانی و گاه تا چندین ماه فرصت داشتند که یک انسان درمانده و ناامید را به زندگی برگردانند و حالا نتیجه تلاش آنها را میبینیم و مخاطب تلویزیون درباره آنها قضاوت میکند. بینندگان در این مسابقه تلویزیونی، گروهی را برمیگزینند که روش و اقدامش را در کمک به دیگران میپسندند و به آنها با توجه به روششان در کمک رسانی و ارتباطشان با موضوع و کمک به همنوعان رأی میدهند. هدف از مستند - مسابقۀ «دستم را بگیر» به تصویر کشیدن فعالیت افراد عادی جامعه است که با انگیزههای شخصی سعی در شناخت موضوعاتی مثل بچههای کار، کولبران، بازماندگان از تحصیل در مناطق دوردست، بیماران خاص و دیگر نیازمندان و آسیب دیدگان اجتماعی و قصد یاری رساندن به آنها بدون استفاده از نهادها و امکانات دولتی را دارند.
■ جرقه ساخت یک رئالیتی شو
شعار برنامه این است: «یک نفر را به زندگی برگردانیم» که محور مسابقه بر این مبنا شکل گرفته و کمکها باید به گونهای باشد که مشکلات زندگی خانوادههای نیازمند را به صورت بنیادی حل کند. شبکه افق دو سال پیش، پیشنهاد ساخت برنامهای مستند را به سعید ابوطالب میدهد و او با داشتن تجربه ساخت رئالیتی شو تصمیم میگیرد که طرح موضوعات اجتماعی را از قالب مستند صرف خارج کرده و به شکل مستند- مسابقه بسازد.
شرکت کنندگان در این مسابقه از همه اقشار جامعه هستند، اما وجه اشتراک آنها، احساس مسئولیت اجتماعی است که به صورت داوطلبانه، کارهای خیر انجام دهند. ابوطالب میگوید: ساخت چنین رئالیتی شویی با چنین رویکردی در تلویزیون سابقه ندارد و امیدوارم که این ژانر جذاب بتواند مسئولیت اجتماعی را در افراد جامعه بیشتر کند. این مجموعه با اینکه ساختار مسابقهای دارد، اما همه اتفاقاتش مستند است و کارگردان هم از پایان قصهها بی اطلاع است چون سناریو را داستان داوطلبان پیش میبرد.
ابوطالب با بیان اینکه این مجموعه بر اساس آیه شریفه «آنها که در کار خیر سبقت بگیرند در نزد خداوند، اجر عظیمی دارند» طراحی شده، خاطرنشان میکند: از زمان طراحی این رئالیتی شو، سه سال میگذرد و تولید آن حدود یک سال زمان برد. تصویربرداری مجموعه از تابستان سال گذشته تا هفته گذشته به طول انجامید و دلیل طولانی شدن زمان فیلمبرداری این بود که شرکتکنندگان به صورت تمام وقت نمیتوانستند در اختیار گروه باشند ضمن اینکه پرداختن به برخی موضوعات زمانبر بود، مثلاً گروهی به یکی از مناطق دورافتاده در قلعه گنج کرمان رفتند و خانوادهای را یافتند که پدر خانواده چوپان شتر بود و سه دختر بچه داشت که از آموزش محروم بودند.
او ادامه میدهد: گروه داوطلب برای این سه دختربچه، یک مدرسه کپری میسازند و به آنها خواندن و نوشتن را میآموزند که روند سواد آموزی، خیلی زمانبر است و در نهایت آن دختر بچه ها، خواندن و نوشتن را یاد میگیرند.
■ خیرخواهی به گستردگی ایران
گروههای شرکت کننده در مناطق مختلف اقدامهای خیرخواهانه داشتند، گروهی در مشهد، گروهی در کردستان، گروهی در جنوب کرمان، گروهی در خرمشهر، گروهی در کاشان و چند گروه هم در تهران. گستردگی لوکیشن موجب شده بود که زمان تولید، بسیار طولانی شود. ابوطالب میگوید: این تصور کلیشهای در مورد کمک رسانی وجود دارد که برای یک نفر پول جمع کنند تا مشکلش حل شود در حالی که برای کمک کردن لازم نیست که منتظر یک دستگاه دولتی بمانیم یا حتماً به منبع مالی وصل باشیم؛ بلکه اقدامهای خیرخواهانه را میتوان با گروههای دوستانه و خانوادگی هم انجام داد.
او اضافه میکند: اگر میخواهیم به کسی کمک کنیم، آن کمک باید جامع و کامل باشد و زندگی یک نفر را تغییر دهد، مثلاً یکی از سوژههای ما در مورد پیرمرد کولبری بود که ضعف جسمانی داشت، ولی برای اینکه خرج خانواده را تأمین کند، کولبری میکرد. گروهی او را پیدا میکنند و به دنبال راهی هستند که زندگیاش را تغییر دهند. در صحبتها مشخص میشود که پیرمرد سابقه چوپانی دارد. برایش گوسفند میخرند و طویله میسازند و او را به شغل پایدار چوپانی برمیگردانند. در این برنامه اگر قرار است به کسی کمک شود بایستی مسئله او به صورت کلی حل شود نه اینکه صرفاً کمک مادی باشد.
خط اصلی مجموعه «دستم را بگیر» پیدا کردن راه حلی برای زندگی بهتر افراد نیازمند است. گروهی که به آن سه دختربچه؛ خواندن و نوشتن یاد میدهند، کمک پایداری به آنها میکنند. گروهی که قرار است مشکل فروشندههای کلیه را حل کنند، تنها راه حلشان دادن پول به آنها نیست، بلکه سعی میکنند که مسئله او را به بهترین شکل ممکن، حل کنند.
به باور کارگردان، این برنامه تلاش دارد به مخاطب یاد بدهد که کمک کردن همیشه پول دادن نیست گاهی با راهنمایی درست میتوان زندگی افراد را تغییر داد. یکی از قصههای این برنامه، ماجرای زن و شوهر پزشکی است که دختر بچه بیماری را در جزیره مینو خرمشهر پیدا میکنند. این دختربچه، تالاسمی ماژور دارد و آنها پول نقد به خانواده نمیدهند بلکه پدر و مادر را راضی میکنند که دختر بچه را برای پیوند مغز استخوان به تهران بیاورند تا درمان شود، اگرچه پس از ماهها تلاش و یافتن اهدا کننده، به دلایلی موفق نمیشوند که رضایت والدین زهرا را برای پیوند مغز استخوان بگیرند، اما کارشان را با وجود موانع پیش رو انجام دادهاند.
او تأکید میکند: آنچه در این فعالیتهای خیرخواهانه اهمیت دارد، صرف رسیدن به نتیجه نیست، مهم این است که مردم تلاش گروههای داوطلب را ببینند و انتخاب کنند که کدام گروه به بهترین شکل ممکن و با حفظ کرامت انسانی توانستند زندگی افراد را تغییر دهند.
■ فیلمبرداری با جعبه یخ!
ابوطالب در مورد خاطراتش از ساخت این برنامه میگوید: گاهی شرایط بسیار سختی برای فیلمبرداری داشتیم؛ مثلاً در کردستان منطقهای نزدیک مرز عراق وجود داشت که کولبرها میرفتند و تصویربردار برنامه به خاطر خطر سقوط از ارتفاع حاضر نشد که برود و مجبور شدم که خودم فیلمبرداری کنم.
وی یادآور میشود: تابستان سال گذشته هم با گروه تصویربرداری به جنوب قلعه گنج در کرمان رفتیم و شدت گرما چنان زیاد بود که دوربینها به علت گرمای شدید، روشن نمیشدند. جعبهای درست کردیم که اطراف آن با یخ پوشیده شده بود و دوربین را در این محفظه قرار دادیم تا پس از خنک شدن، روشن شوند. ضمن اینکه مسیر رسیدن از تهران تا محل فیلمبرداری حدود 20 ساعت طول میکشید که بخشی از مسیر را با هواپیما میرفتیم، بخشی را با اتوبوس و بخشی هم با ماشینهای آفرود، چون راه کویری بود.
مستند- مسابقه «دستم را بگیر» روزهای زوج ساعت 21 از شبکه افق پخش میشود و تکرار آن هم روز بعد ساعتهای 8:30 و 13:30 روی آنتن میرود.
نظر شما