یکی از موضوعات اصلی سیاست خارجه در یک ماه گذشته خروج ایران از سوریه بوده است. چندی پیش اقتصادنیوز در مطلبی به نقل از المیادین از تبانی روسیه، اسرائیل و آمریکا در سوریه علیه ایران خبر داد. این خبرگزاری نوشت: دعوت‌های مسکو برای خروج نیروهای غیر سوری از جنوب سوریه حرف‌وحدیث‌های زیادی درباره مخالفت و دشمنی این کشور با ایران و سوریه برانگیخته است، که خلاصه آن این است که روسیه معامله‌ای با اسرائیل و واشنگتن علیه ایران و نیروهای هم پیمان سوریه کرده است.با این وجود سه‌روز پیش بشار اسد در گفت‌وگویی با روزنامه انگلیسی «میل آن ساندی» از قانونی بودن حضور ایران و روسیه در کشورش گفت و یک بار دیگر اعلام کرد این دو کشور به درخواست دمشق در سوریه به‌سر می‌برند. 

■ سفیر روسیه موضع پوتین را اصلاح می‌کند
علاوه بر بشار اسد، الکساندر زاسپکین، سفیر روسیه در لبنان، در گفت‌وگو با رادیو النور لبنان تأکید کرد که نمی‌توان در شرایط کنونی طرح خروج حزب‌الله یا ایران از سوریه را مطرح کرد، چرا که این موضوع در راستای خدمت به تروریست‌ها به‌شمار می‌رود، چون هنوز ریشه‌کنی کامل تروریسم در سوریه محقق نشده است.وی تأکید کرد که مناسبات بین روسیه و محور مقاومت در سوریه بر پایه همبستگی و همکاری بسیار گسترده استوار است. وی حضور آمریکا در سوریه را یکی از عوامل بزرگ پیچیدگی‌های موجود در این کشور دانست و تأکید کرد پوششی که آمریکایی‌ها برای گروه تروریستی داعش در مناطق استقرار آن‌ها ایجاد می‌کنند، سبب می‌شود که راه‌حلی برای بحران سوریه به‌دست نیاید.زاسپکین تلویحاً همین موضع را نسبت به نیروهای آمریکایی هم گرفته است و گفته است: در صورت دستیابی به راه‌حل در سوریه موجودیت آمریکایی‌ها در این کشور به طبع غیرطبیعی است و آن‌ها مجبور به ترک خاک سوریه خواهند شد. این بدان معنی است که از نظر سفیر روسیه در حال حاضر آمریکایی‌ها هم لازم نیست خاک سوریه را ترک کنند.به‌نظر می‌رسد این گفته‌های سفیر روسیه به این دلیل است که رسانه‌های غربی در چند هفته گذشته مانور زیادی روی گفته‌های پوتین داده‌اند و آن را ناشی از اختلافات موجود بین ایران و روسیه می‌دانند.پوتین حدود یک ماه پیش در دیدار با بشار اسد، رئیس جمهور سوریه در سوچی، سخن از خروج نیروهای غیرسوری به میان آورده بود. او البته این امر را منوط به شروع مرحله فعال‌تر بحران و آغاز گفت‌وگوهای سیاسی کرده بود. این ماجرا تا جایی پیش رفت که حتی برخی محافل داخلی هم معتقد شدند حال که داعش در سوریه از بین رفته است و روسیه نیروهای زمینی خود را بیرون کشیده است، دیگر نیازی به حضور سازمانی نیروهای افغانی، پاکستانی و عراقی تحت امر سپاه قدس در این کشور نیست. 
آیا این موضع‌گیری کج‌دار و مریز روس‌ها در قبال نیروهای خارجی حاضر در سوریه اعم از موافق و مخالف دولت دمشق به‌معنای این است که این کشور روی سیاست خارجه سوریه تسلط دارد؟ اگرچه اسرار روابط بین دو کشور اجازه نخواهد داد پاسخ دقیق این سؤال را دریابیم اما بشار اسد در گفت‌وگو با میل آن ساندی در پاسخ به این سوال هرگونه فشار از جانب روسیه برای تحمیل تصمیم‌ها به دولت سوریه را رد کرده و بصراحت اعلام کرده ایران و سوریه تنها برای مقابله با داعش در کشورش مستقر هستند.

■ سرانجام باید تغییر فاز بدهیم
اگرچه سوریه از دیرباز روابط نزدیکی با روسیه تزاری داشته است اما چه روسیه بخواهد بر این کشور اعمال قدرت کند چه نه، امر مسلم این است که سرانجام باید نیروهای خارجی از دمشق بیرون بیایند. قطعاً این نیروهای خارجی شامل حزب‌الله و دیگر گروه‌های وابسته به محور مقاومت و همچنین نیروهای غربی می‌شود. به‌عبارتی داعش که اکنون شالوده سازمانی‌اش درهم شکسته است بزودی جمع خواهد شد و زمان گفت‌وگوهای ملی در سوریه فراخواهد رسید. در آن زمان باید چه کرد؟ آیا ایران که اکنون در سوریه حضور صرفاً نظامی دارد با خروج نظامی باید سوریه را دو دستی تحویل بدهد؟ اینک زمان تغییر فاز به دیپلماسی عمومی رسیده است. طبق تعاریف موجود دیپلماسی عمومی به برنامه‌های تحت حمایت یک دولت اشاره دارد که هدف از آن‌ها اطلاع‌رسانی یا تحت تأثیر قرار دادن افکار عمومی دیگر کشورهاست. ابزار اصلی آن نیز انتشار متن، تصاویر، داد و ستد فرهنگی، رسانه‌های همگانی و اینترنت است. اصطلاح دیپلماسی عمومی با هدف ارتباط حکومت آمریکا با شهروندان سایر کشورها ابداع شد. دیپلماسی عمومی شامل برنامه‌های فرهنگی و آموزشی و تبادل شهروندان سایر کشورها و در چارچوب حمایت‌های دولتی می‌باشد. دیپلماسی عمومی می‌تواند از طریق کانال‌های رسمی یا خصوصی و نیز توسط مؤسسات یا افراد صورت بگیرد. رقیب روسی ما از مدتی پیش با ایده‌هایی مثل آموزش زبان روسی در سوریه دیپلماسی عمومی‌اش را شروع کرده است و قطعاً به این فعالیت‌ها ادامه خواهد داد.

■ زمانی برای ارتباطات نرم
به‌عبارت بهتر پس از ارتباطات سخت و ساختاری اکنون زمان ارتباطات نرم و اجتماعی با مردم و نخبگان سوریه فرا رسیده است. مجموعه‌های مختلف ایرانی که اکنون در سوریه فعال هستند می‌توانند به‌عنوان بازوهای این دیپلماسی فعال شوند. مجموعه‌هایی که در سخت‌ترین زمان‌ها در کنار نیروهای نظامی بوده‌اند و با داعش مبارزه کرده‌اند. یکی از این مجموعه‌ها بعثه رهبر معظم انقلاب است و زین‌پس مناسب‌ترین نهاد برای شکل دادن ارتباطات فرهنگی و مذهبی با نخبگان و توده‌های سوریه است. رایزنی فرهنگی ایران در سوریه، سفارت ایران در سوریه و حتی مجموعه‌های مردمی‌تری مانند مرکز گفت‌وگوهای دینی همگی می‌توانند از هم‌اکنون که آرامش کم‌کم به خاک سوریه برمی‌گردد شروع به ارتباط با لایه‌های مختلف اجتماعی و اداری در سوریه نمایند. در پایان، دستگاه دیپلماسی کشورمان یادش باشد که سوریه از دیرباز و از زمان حافظ اسد با ما دوست بوده است و این دوستی اکنون، پس از عبور از فتنه تروریسم عمیق‌تر شده است، پس زمان فعال کردن دیگر ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی در این کشور رسیده است، به‌شرط آنکه مثل سایر ارتباطات بین‌المللی صرفاً نگاه سیاسی و اقتصادی نداشته باشد.