*شناسایی ۷۶۸ هزار هکتاروسعت بحرانی

علی اصغر طالبان فرد افزود:طبق این طرح مطالعاتی در سال ۸۲ مساحت کانون‌های بحرانی فرسایشی بادی استان ۷۵۶ هزار هکتار شناسایی شده که در بازنگری این مساحت به ۷۶۸ هزار هکتار رسید.

وی با بیان اینکه طی سال‌های ۸۲ تاکنون ۷۵۶ هزار هکتار در قالب ۱۵ کانون بحرانی فرسایشی بادی در استان شناسایی شده است و همچنان نیز ادامه دارد، به قدس افزود:برای مهار این کانون‌ها نیز طرح‌های مهمی عمدتاً از طریق مهار بیولوژیکی که همان کاشت نهال‌های مناسب در منطقه برداشت رسوبات است اجرا شده و ادامه دارد.

وی با بیان اینکه سابقه عملیات بیابان زدایی و کنترل کانون‌های بحرانی فرسایشی بادی در استان به سال ۴۳ در ابتدا در منطقه حارث آباد سبزوار بر می‌گردد، تصریح کرد:در این منطقه با استفاده از روش‌های علمی و کلاسیک این کانون کاملاً مهار شد و بعد در بخشی از محور مواصلاتی گناباد - مشهد که یک کانون بحرانی وجود داشت نیز انجام شد در حالی که به دلیل ریزگردها و ماسه‌های روان در این منطقه تردد از این محور به طول ۱۱۰ کیلومتربرای مسافران یک روز به طول می‌انجامید چرا که وجود این ماسه‌ها سبب می‌شد خودروها به سختی بتوانند تردد کنند، از این رو عملیات احیا برای این جاده انجام و اکنون سال‌هاست تردد در این محور آسان و جاده امن شده است.

وی با اشاره به ۱۵ کانون بحرانی فرسایش بادی استان شامل بردسکن، کاشمر، خلیل آباد، سبزوار، نیشابور، مه ولات، بجستان، رشتخوار و مشهد خاطر نشان کرد:ازسال ۴۳ عملیات احیایی و کنترل برای کانون‌های بحرانی فرسایشی بادی استان آغاز شده است که از آن زمان تاکنون این عملیات برای ۵۷۳ هزار هکتار از وسعت ۷۶۸ هزار هکتاری مساحت کانون‌های بحرانی استان انجام شده است و یک میلیون و ۵۷۶ هزار هکتار نیز جزو مناطق تحت تاثیر فرسایش بادی است که عملیات بیولوژیکی و کنترلی در این محدودها نیز در دست انجام است.

*۱۳۰ سال زمان برای احیای کانون‌های بحرانی

طالبان فرد در این باره که طی چه بازه زمانی مساحت باقی مانده احیا می‌شود، خاطر نشان کرد: واقعیت این است اگر قرار باشد با اعتباراتی که این سال‌ها اختصاص یافته است عملیات کنترل و احیا انجام شود مدت زمان زیادی لازم است. توضیح بیشتر اینکه از سال ۴۳ تا کنون با گذشت حدود ۵۴ سال حدود ۵۸۰ هزار هکتار از مساحت کانون‌های بحرانی استان کنترل شده است و حدود ۱۸۸ هزار هکتار مساحت باقی مانده که با توجه به روند اعتبارات ناچیزی که این سال‌ها اختصاص یافته است، زمانی حدود ۱۳۰ سال به طول خواهد انجامید و این تازه به شرطی است که وضعیت ثابت باشد و به وسعت کانون‌های بحرانی اضافه نشود.

*سند اجرایی کنترل کانون‌های بحرانی فرسایش بادی

وی ادامه داد:برای کاهش این مدت زمان سند اجرایی کنترل کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در راستای کنترل و کاهش گرد و غبار در استان تهیه شده است که در این سند انجام عملیات احیایی در قالب سه برنامه پنج ساله کوتاه، میان و بلند مدت تعریف شده است که اگر اعتبارات پیش بینی شده تأمین‌ شود می‌توان در زمان کمتری مساحت باقیمانده از کانون‌های بحرانی فرسایش بادی استان را کنترل کرد، البته طبق این سند مقرر شد این اقدام با بهره مندی از مشارکت جوامع محلی انجام شود.

معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی با بیان اینکه این سند در اختیار استانداری و اداره کل حفاظت محیط زیست به عنوان دبیرخانه کارگروه کاهش گردو غبار استان قرار گرفته است، ادامه داد:گر چه گرد و غبار اخیر در مشهد منشأ برون مرزی داشت با این حال تعداد زیادی از موقعیت‌های گرد و غبار مشهد و استان ناشی از کانون‌های بحرانی فرسایشی داخلی است که اگر اعتبارات لازم تامین شود قابل کنترل است. طالبان فرد درباره، بازه زمانی تعریف شده در قالب سه برنامه پنج ساله تدوین شده گفت:شروع این برنامه طبق سند یاد شده از سال ۹۶ آغاز شده و باید تا سال ۱۴۱۰ کار به اتمام برسد.

*یک اتفاق بد

وی در ادامه یادآورشد: اواخر سال گذشته با ابلاغیه مقام معظم رهبری مقرر شد ۲۰۰ میلیون دلار از محل صندوق توسعه ملی برای موضوع کنترل کانون‌های بحرانی به استان‌های بیابانی کشور از جمله خراسان رضوی اختصاص یابد که متاسفانه اوایل سال جاری مطلع شدیم با پیگیری‌های برخی مسؤلان مربوط در خوزستان این مبلغ توسط مجلس برای استان خوزستان به تصویب رسیده است و در بودجه سال جاری نیز آورده شده است که یک اتفاق بدی است.

*خراسان رضوی و ۱۴ شهرستان بیابانی

وی اضافه کرد:در کشور ۸ تا ۹ استان بیابانی وجود دارد که حادترین آن خوزستان، سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد و خراسان رضوی است. از بین ۲۸ شهرستان خراسان رضوی ۱۳ تا ۱۴ شهرستان بیابانی است، از این رو اگر قرار باشد تمام ۲۰۰ میلیون دلارکه معادل ۸۰۰ میلیارد تومان است به خوزستان اختصاص یابد، اول اینکه سایر استان‌های بیابانی کشور نادیده گرفته می‌شوند در حالی که با توجه به مقوله کاهش بارندگی در سال زراعی گذشته در استان بیابانی مانند خراسان رضوی شرایط بیابانی این استان وضعیت بحرانی‌تر پیدا و بدتر می‌شود و نگرانی دیگر نیز این است که این اعتبار به مراتب بیشتر از ظرفیت و توانایی اجرایی استان خوزستان طی یک سال است.

وی با اشاره به پیگیری‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیز داری، استانداری و نیز نمایندگان برای این موضوع و لزوم تخصیص رقمی از اعتبار ۲۰۰ میلیون دلاری به خراسان رضوی برای کنترل کانون‌های بحرانی فرسایشی بادی گفت:در سفر اخیر رئیس سازمان جنگل‌ها مراتع و آبخیز داری کشور به استان نیز این موضوع مطرح شد و قول مساعد داده شد که البته هنوز خبر امیدوار کننده‌ای شنیده نشده است، در حالی که اگر از اعتبار ۸۰۰۰ میلیارد ریالی یاد شده، سهم استان معادل حداقل ۸۰۰ میلیارد ریال داده شود می‌توان کارهای مهمی را برای کنترل کانون‌های بحرانی فرسایشی بادی استان انجام داد.

*وضعیت بدتر

طالبان فرد درخصوص تبعات مهار نکردن کانون‌های بحرانی استان خاطرنشان کرد: ریزگردها و گرد و غبار اخیری که مشهد را با چالش مواجه کرد سبب توجه و آگاهی مردم و نگاه جدی‌تر مسئولان به موضوع تبعات ریزگردها شد و این جای خوشحالی دارد. با این حال به طور حتم و قطعی باید منتظر روزهای بدتر از آنچه رخ داد بود چرا که متاسفانه استان در شرایطی قرار دارد که به لحاظ زیست محیطی در وضعیت تغییر اقلیم مانند کاهش بارندگی و تغییر نوع بارش و پراکندگی آن قرار دارد. از جمله اینکه به دنبال این تغییر اقلیم سال گذشته استان برف چندانی نداشت، از این رو تغییر فاحش در میزان، نوع و پراکنش بارندگی وجود دارد و همه این موارد دست به دست هم می‌دهند که در کنار سایر محدودیت‌های اقلیمی مانند شور شدن آب‌ها و نیز عوامل انسانی مانند تغییر کاربری اراضی، روزهای بدتراز آنچه که اخیراً مشهد با ریزگرد و گردو غبار با آن مواجه بود، پیش رو باشد، مگر اینکه عزم ملی محلی و استانی برای کاهش تبعات کانون‌های بحرانی جزم شود.

*علائم بد

معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی افزود:البته وقوع پدیده هایی مانند ریزگردهای اخیر سبب شده است که رویکرد مسؤلان در سطح کشور و استان تغییر کند و بیش از پیش متوجه وضعیت بحرانی و تبعات بی توجهی به این موضوع شوند، با این حال هنوز تا نقطه ایده آل فاصله زیادی وجود دارد و همچنان می‌توان شاهد هدر رفت آب توسط مردم و کشاورزان، استفاده نامطلوب از اراضی و تغییر کاربری بود که علایم خوبی نیست.