قدس آنلاین، گروه استان ها- راضیه کشاورز: به گفته مسئولان، استان اصفهان  در دو ماه ابتدایی امسال ۱۶ روز هوای پاک، ۴۲ روز هوای سالم و ۴ روز را هوای ناسالم داشته است.

بحران ریزگردها طی سال‌های گذشته گریبانگیر بسیاری از شهرها و روستاهای کشور از جمله اصفهان شده است و پس از مشکل کمبود آب شیرین، پدیده بیابان زایی مهمترین چالش جهانی به شمار می رود که بروز فرسایش بادی و گرد و غبار از اصلی ترین پیامدهای این معضل است.

به گفته «حمید ظهرابی» معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست کشور، اقلیم جهانی به سمت گرم‌تر و خشک‌تر شدن حرکت می کند و این یک واقعیت انکار ناپذیر است.

استاندار اصفهان اخیراً تصریح کرده که بر اساس آمار اعلام شده بیش از ۳۰ درصد اراضی استان اصفهان کویر است، اما چاره اندیشی های خوبی از قبل انجام شده و باید در آینده استمرار یابد.

محسن مهرعلیزاده اظهارکرده که در برنامه ششم پیش بینی های خوبی برای مالچ پاشی و نهال کاری به منظور بیابان زدایی صورت گرفته است.

استفاده از مالچ و نهال کاری از جمله راهکارهایی است که از گذشته تا امروز برای تثبیت شن های روان و کانون های تولید ریزگرد استفاده می شده است، اما با توجه به کمبود منابع آبی بسیاری از کارشناسان محیط زیست معتقدند استفاده از روش مالچ و ریگ‌پاشی دوای همیشگی این درد نیست، بلکه مدیریت صحیح آب، استفاده از الگوهای صحیح کاشت، داشت و برداشت و مدیریت صحیح خاک جوابگو خواهد بود.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان تاکید دارد که در این استان ۱۶ کانون بحران ریزگرد وجود دارد که وسعت آن یک میلیون و ۹۰ هزار هکتار است ولی فرضیه خارجی بودن منشأ ریزگردهای داخلی درست نیست چرا که منشأ تمام گرد و خاک های اخیر داخلی بوده است.

این گفته «محمد حسین شاملی» در حالی مطرح می‌شود که ریزگردها یکی از مهمترین و بحرانی ترین چالش‌های امنیتی- اجتماعی و سلامت و بهداشت استان است و نباید به سادگی از آن گذشت.

یک میلیون و ۹۰ هزار هکتار کانون بحران در استان اصفهان

رییس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان در پاسخ به این سؤال خبرنگار قدس آنلاین که وضعیت آمار ریزگردهای استان چگونه است، پاسخ می‌دهد: مسئولیت اعلام آمار ریزگردها سازمان حفاظت از محیط زیست و سازمان هواشناسی است.

حسینعلی نریمانی می افزاید: با توجه به اینکه اقلیم کشور در حال خشک شدن است و طوفان های گرد و غبار افزایش پیدا می کند، گرد و غباری که دستگاه پایش هواشناسی و محیط زیست اندازه گیری می کند، است بر اساس آمارهای اعلام شده رو به افزایش که این روند طبیعی است.

وی تصریح می‌کند: همیشه وضعیت طوفان های گرد و غبار یکسان نیست، گاهی تشدید می یابد و گاهی آرام می‌شود.

رییس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان با بیان اینکه در این استان ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار اراضی بیابانی وجود دارد که از این میزان یک میلیون و ۹۰ هزار هکتار کانون بحران است، اظهار می‌کند: این مساحت در ۱۶ بخش و ۸ شهرستان پراکنده شده است.

وی به تعریف کانون بحران می‌پردازند و می‌گوید: در مناطقی که گردو غبار باعث تخریب منابع زیست محیطی و اقتصادی شود، از آن به عنوان کانون بحران یاد می کنیم، با این تعریف باید گفت که بحرانی‌ترین کانون‌های بحرانی اصفهان در دشت سگزی، منطقه برخوار و محور نایین به انارک است.

نریمانی ادامه می‌دهد: در طول ۵۰ سال گذشته اقدامات انجام شده باعث تثبیت کانون های بحران در شهرستان های اردستان نطنز، خور و بیابانک شده و شناسایی کانون های بحران در این مناطق بر اساس نقشه انجام شده است.

وی با بیان اینکه با تثبیت کانون ها می توان بحران گرد و غبار را کنترل کرد، می افزاید: در حال حاضر در شهرستان‌های اصفهان، آران و بیدگل و برخوار و نایین فعالیت های بیولوژیکی خوبی انجام شده است، اما بیابان زایی عوامل اقلیمی و انسانی نیز دارد و باید شرایط اقلیمی را شناسایی و کنترل کرد زیرا تا زمانی که عوامل انسانی ادامه داشته باشد، همچنان با بحران گرد و غبار رو به رو خواهیم بود.

رییس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان تاکید می کند: واقعیت این است که در حال حاضر تبلیغات درباره بیابان زدایی کم است وگرنه اقدامات خوبی انجام شده است.

وی با بیان اینکه با توجه به کاهش میزان بارندگی ها کمتر به سراغ بذرپاشی رفته ایم، ادامه می دهد: مالچ پاشی روش بسیار خوبی برای مقابله با ریزگردها است، البته شاید انتقاداتی وجود داشته باشد که اگر مالچ وارد اکوسیستم شود تبعات خوبی به همراه ندارد، اما هیچ کدام از این اظهارنظرات علمی نیست و فقط یک نظریه است.

نریمانی یادآور می‌شود: پژوهشکده نفت در سال ۸۴ پژوهشی انجام داد که خروجی آن حکایت از آن داشت نقاطی که مالچ پاشی انجام شده بود، عوارض و مشکلاتی نداشته است؛ از این رو خاک را تثبیت می‌کنیم تا نهال کاری انجام شود.

تالاب گاوخونی آتش‌فشانی از ریزگردها

یکی از هشدارهایی که در سال‌های اخیر مکرر دوستداران محیط زیست اعلام کرده اند مربوط به ۴۶ هزار هکتار زمینی است که تا پیش از این زمین فلات مرکزی ایران یعنی تالاب گاوخونی بود؛ تالابی که در تمام عمر خود پساب های صنعتی و خانگی را در خود جای داده و امروز غلظت سرب در آن بسیار بیشتر از خاک طبیعی است.

تالاب گاوخونی آتش فشانی خاموش از ریزگردها است که ارتفاع آن از سطح دریا یک متر و نیم و عمق آن نیز به همین اندازه است.

این تالاب در ۱۴۰ کیلومتری جنوب شرق اصفهان در کنار شهر ورزنه با وسعتی هم در استان یزد، سالها بر دفع پساب‌های صنایع و کشاورزی درپوش می‌گذاشته، اما حالا که نیمه جان شده، به چشمه‌ای آغشته به فلزات سنگین و سونامی نمک تبدیل شده است.

استاد برتر خاک شناسی ایران می گوید: مطالعات بر روی تالاب گاوخونی در دو مرحله انجام شده یکی در سال ۹۲ و دیگری در سال ۹۴ و این مطالعات نشان داد با توجه به اینکه تالاب سالها منشأپساب کشاورزی و صنایع را در خود جای داده،   به فلزات سنگین آغشته شده و از سوی دیگر می تواند ریزگردهای سمی تولید کند که بسیار خطرناک است.

احمد جلالیان در گفت و گو با خبرنگار قدس آنلاین تاکید می کند: قسمت غربی تالاب به معدن نمک تبدلی شده و می تواند سونامی نمک بر پا کرده و برای مردم مشکلات تنفسی ایجاد کند.

وی ادامه می دهد: اکوسیستم شکننده ای در تالاب وجود دارد که اگر احیا نشود ریزگردهای سمی می تواند مسافت طولانی را پشت سر گذاشته و استان های زیادی را  از جمله مرکزی و تهران را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

استاد برتر خاک شناسی ایران می‌افزاید: با اینکه زمانی برای فوران گرد و غبار سمی تالاب تعیین نشده، اما پایش های دایمی نشان می دهد آلودگی های گاوخونی خارج از استاندارد  است و تلاش برای مرطوب نگهداشتن بدنه تالاب بی فایده بوده است.

انجام  ۵ هزار هکتار نهال‌کاری در شرق سجزی

مدیر کل مدیریت بحران استانداری اصفهان در پاسخ به این سؤال خبرنگار قدس آنلاین که انضباط آبی حوضه زاینده رود برای احیای حقابه زیست محیطی تالاب محقق می شود؟، اظهار می‌کند: این مبحث در شورای عالی آب مطرح شده و وزارت نیرو «کارگروه سازگاری با کم‌آبی» را تشکیل داده است که در آن مقررشده سازمان محیط زیست با همکاری آب منطقه ای طرح جامعی را تدوین کند، هر چند با محدودیت‌های موجود نمی‌توان احیای تالاب را عملیاتی کرد.

منصور شیشه فروش تصریح می کند: مهلت یک ماهه‌ای تعیین شده تا طرح مورد نظر محیط زیست و آب منطقه ای تعریف و مورد بررسی قرار گیرد.

وی خاطرنشان می‌کند: از سال گذشته تاکنون ۵ هزار هکتار نهال کاری در شرق سجزی و۸۰۰ هکتار نهال کاری در منطقه شهید بابایی برای کنترل کانون های گرد و غبار اجرایی شده و گزارش کامل آن برای مسئولان بالادستی در  تهران ارسال شده است.

مدیر کل مدیریت بحران استانداری اصفهان با بیان اینکه با همکاری سازمان بسیج سازندگی ۴۰۰ هکتار عملیات فیزیکی و ۴۰۰ هکتار هم بیولوژیکی در دشت سجزی انجام شده است، می گوید: تامین نهال، بذرپاشی و بیابان زدایی از جمله فعالیت های انجام شده به شمار می رود.

‌

وی در پاسخ به این سؤال که «دخل وتصرف های انسانی در ایجاد معاون گچ و کوره های آجر شرق اصفهان از جمله عوامل افزایش کانون ریزگردها بوده، برای تغییر کاربری این واحدهای چه اقداماتی انجام شده است؟»، تاکید می‌کند: کمیته ای در فرمانداری و سازمان صنعت و معدن تشکیل شده و به صورت ویژه پیگیری های لازم انجام می شود، البته تسهیلات و پشتیبان برای بسترهای لازم تحقق این تصمیم باید ارایه شود.

شیشه فروش ادامه می‌دهد: استاندار اصفهان تاکنون جلسات متعددی را برگزار کرده، اما استانداری نهاد اجرایی نیست، بلکه هماهنگ کننده بخش های اجرایی است، از این رو برای کنترل گرد و غبار وظایف هر بخش ابلاغ شده و کانون‌های گرد و غبار با همکاری استان های هم مرز در حال بررسی است.

به گزارش قدس آنلاین، احیاء تالاب مساوی با احیاء رودخانه است، اما باید گفت که صنایع آب‌بری همچون کارخانه سیمان، نیروگاه و پالایشگاه در تشنه ماندن تالاب گاوخونی مقصر هستند.

باید در شرایط کم‌آبی به همه راهکارها، انصاف مصرف ساکنان اطراف زاینده رود را اضافه کرد که اگر حتی کمی از حداکثر درآمد زایی خود کم کنند، تشنگی گاخونی رفع می‌شود و ریزگردهای سمی آن دامن کسی را نخواهد گرفت.