جامعه/مریم احمدی شیروان: بی‌بارانی، خشکسالی‌های مداوم و برداشت آب برای مصارف صنعتی و کشاورزی دیگر فرصتی برای احیای منابع آبی چند هزار ساله باقی نگذاشته و سفره‌های آب زیرزمینی را نابود کرده است. حتی در شرایطی که رقص آب در زاینده‌رود به خاطره‌ها پیوسته هم نه تنها تلاشی برای احیای آن نمی‌شود که گویا به همان باقی مانده اندک هم چشم‌ها دوخته شده است.
افتتاح دو روز گذشته طرح توسعه صنعت فولاد سبا توسط اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور آن هم در شهری که تأمین آب آشامیدنی مردم به سختی انجام می‌شود شاهد این ادعاست. البته اگر بدانیم که برای تولید هر تُن فولاد ۲۳۰هزار لیتر آب مصرف می‌شود عمق فاجعه بیشتر درک می‌شود. فاجعه‌ای که در آن با پارادوکسی مواجهیم و برای آن کاری نمی‌کنیم.
از طرفی کمتر از ده ماه قبل یکی از نمایندگان استان اصفهان در مجلس شورای اسلامی اعلام کرده بود که صنعت فولاد ایران به دلیل کمبود آب دچار «رکود» شده و تنها با «۴۰ درصد» ظرفیت خود کار می‌کند. ناصر موسوی لارگانی همچنین از مشکل تأمین آب شرب برای بیش از پنج میلیون نفر در استان اصفهان خبر داده بود. حتی شهریور ماه گذشته اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور در مراسم افتتاح پروژه‌های توسعه شرکت فولاد مبارکه گفته بود: «از آنجا که اصفهان با مشکل کمبود آب مواجه است، باید در نظر داشته باشیم صنایعی که مصرف آب زیادی دارند در اصفهان ایجاد نشود» و حالا افتتاح طرح توسعه صنعت فولاد سبا توسط خود ایشان آن هم در شرایطی که خشکسالی شدت پیدا کرده به این تضاد دامن می‌زند.
فولاد ارز آور است ، پس...
مهندس احمد شکری، مدیرعامل شرکت صنایع آهن و فولاد نور در این خصوص می‌گوید: طبیعی است که هر بنگاه اقتصادی تنها به فکر منافع اقتصادی خودش است. البته با نگاه به صنعت فولاد دنیا در می‌یابیم که همه به مجتمع‌سازی روی آورده‌اند. دلیل عمده آن هزینه ترانزیت بسیار زیاد این صنعت است. یعنی نمی‌شود واحدی در یک استان و واحدی در استانی دیگر باشد. ترجیح این است که مجتمعی که از سنگ آهن شروع شده و به تولید ورق ختم می‌شود همه در یک جا متمرکز باشند.
او در مورد حضور فولاد کشور در اصفهان می‌گوید: حدود پنجاه سال قبل اصفهان مرکز تولید فولاد کشور بود و کارخانه ذوب آهن در آن دایر شده بود. سال ۱۳۷۱ و ساخت کارخانه فولاد مبارکه به دلیل نزدیکی با معادن سبب شد که واحدهای بعدی هم جذابیت‌های بیشتری برای شکل‌گیری در همان مناطق داشته باشند.
شکری مشکل اصلی فعالیت در این حوزه را کمبود آب می‌داند و می‌گوید: متاسفانه دولت در مدیریت منابع آبی موفق نبوده و طبیعی است که بنگاه اقتصادی نمی‌تواند منتظر سیاست دولت بماند. دولت نگفته است که استقرار واحد فولاد در اصفهان ممنوع است یا بخاطر بحران آب، نمی‌توانیم واحدی صنعتی را در اصفهان مستقر کنیم. به طور کلی سیاستگذاری صحیحی از طرف دولت اعلام نشده است. پس طبیعی است که برای توسعه خود مایل باشند واحد و حتی واحدهای دیگری را هم افتتاح کنند.
کشور باید صنعتی شود اما ...
دکتر هدایت فهمی، معاون مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو می‌گوید: صنایع آب‌بَر مانند ذوب آهن یا فولاد جزو صنایعی هستند که باید برای آنها دسترسی به منابع معدنی و آب یا دریاهای آزاد را در نظر گرفت. مواردی که باید در آمایش سرزمین که سال‌های قبل نیاز به آماده کردن آن محسوس بود در نظر گرفته می‌شد اما به آن توجهی نشد. این صنایع باید در مناطقی احداث می‌شدند که آب کافی در آنجا وجود داشت.
او در مورد مجوزهای مورد نیاز برای احداث کارخانه‌ای مانند فولاد توضیح می‌دهد: معمولاً توسعه در یک منطقه بر اساس نیاز آن منطقه است و باید آنها از طریق بخش‌های مرتبط مانند صنعت و معدن و تجارت، محیط زیست، سازمان آب و... مجوزهای لازم را بگیرند. البته این مجتمع خاص برای افتتاح، مجوزهای لازم را داشته است.
این کارشناس صنعت آب اضافه می‌کند: برای توسعه باید صنعت رشد پیدا کند. باید کشوری صنعتی داشته باشیم نه کشاورزی، اما لازم است تناسبی بین مناطق وجود داشته باشد. نمی‌شود صنعت را به استان و یا مناطق خاصی اختصاص داد و از مناطق جنوبی کشور با وسعت و دسترسی زیاد و راحت به آب دریا بهره نبرد. مناطقی که می‌توان جمعیت را به آنجا منتقل کرد و در آمایش سرزمین نقش بسیار مهمی دارد. مانند سواحل جنوبی مکران که قرار است توسعه صنعتی در آن اتفاق افتاده و صنایع و جمعیت در آن استقرار پیدا کند.
تأمین آب از پساب زرین شهر
دکتر حیدرعلی عابدی، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی در خصوص افتتاح طرح توسعه صنعت فولاد سبا و آب مورد نیاز می‌گوید: برای تأمین آب مورد نیاز این صنعت حدود ۵ سال پیش و طی قراردادی مقرر شد فاضلاب زرین‌شهر تسویه و از طریق آن پساب‌ها، آب مورد نیاز این کارخانه تأمین شود.
او با اشاره به حجم زیاد هدر رفت و مصرف آب در بخش کشاورزی می‌گوید: نباید از آب صنعتی بعنوان ابزار تبلیغی استفاده شود، در حالیکه در کشاورزی بدون هیچ توجهی کشت دیم را به آبی تغییر داده و آب زیادی از بین می‌رود. صنعت، مشکل‌گشای بسیاری از نیازهای کشور است و با رونق آن مشکلات زیادی از بین می‌رود. به طور نمونه با رونق صنعت فولاد در کشور تمام ورق مورد نیاز کشور از طریق کارخانه فولاد اصفهان تأمین می‌شود.
نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی اضافه می‌کند: میزان آب مورد استفاده در فولاد مبارکه یک دهم آبی است که این استان به چهارمحال بختیاری برای تبدیل باغات دیمی به آب می‌دهد. ۲۱۷ میلیون مترمکعب آب به باغات چهارمحال و بختیاری اختصاص داده شده در حالیکه ۲۴ میلیون مترمکعب در سال سهمیه آب فولاد مبارکه است. البته اگر تونل‌های آب‌رسانی پیش‌بینی شده تأمین شود، لطمه‌ای به منابع و حق‌آبه کشاورزان زده نمی‌شود.
مجوز جدیدی صادر نمی‌شود
حمیدرضا فولادگر عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص می‌گوید: طرح توسعه صنعت فولاد سبا طرحی جدید نیست. این طرح در منطقه صنعتی فولادشهر با هدف تولید ورق در ذوب‌آهن شروع شده است. روشی مجزا از خط تولید اصلی ذوب آهن که محصولاتی مانند تیرآهن یا میلگرد دارد، به دلیل تخصص فولاد مبارکه در تولید ورق به آن واگذار شد.
نماینده مردم اصفهان در مجلس اضافه می‌کند: در این طرح از همان ابتدا برای یک میلیون و ۴۰۰هزار تُن برنامه‌ریزی شده بود. در سال‌های گذشته فاز اول این طرح که ۷۰۰هزار تن بود افتتاح و دو روز گذشته فاز دوم آن شروع به کار کرد. طرحی که جدید نیست بلکه با همان تجهیزات سابق فعالیت می‌کند.
فولادگر در ادامه بیان می‌کند: قطعاً برای هر کارخانه فولادی که بخواهد در استان اصفهان شکل بگیرد، به دلیل مشکل آب مجوزی صادر نمی‌شود. در مورد این طرح هم سهمیه آب از قبل پیش‌بینی شده بود و طبق مصوبه شورای عالی آب، آب مورد نیاز این صنعت باید از محل پس‌آب و نیز بازچرخانی و بازیافت آب موجود تأمین شود.
او به سهمیه آب ذوب‌آهن از سد زاینده‌رود نیز اشاره کرده و می‌گوید: حدود ۵۰ سال قبل احداث تونل اول سد زاینده‌رود غیر از تأمین آب کشاورزی و شرب وظیفه تأمین آب ذوب آهن نیز داشت. ضمن اینکه وقتی شرکت فولاد مبارکه با مصوبه شورای عالی انقلاب به مرکز کشور و اصفهان منتقل شد، سهمیه آبی هم برای آن در نظر گرفته شد. این کارخانجات هیچ‌کدام سهمیه آب جدیدی نداشته و از محل بازیافت و پس‌آب تسویه خانه‌ها آب مورد نیاز خود را تأمین می‌کنند.
نظر شما