استان خراسان‌رضوی سومین تولیدکننده خون کشور پس از استان‌های تهران و اصفهان به‌شمار می‌رود. به‌همین دلیل لزوم وجود ذخایر خونی متناسب با ظرفیت استان با توجه به گستردگی و زائرپذیر بودن و نیز پشتیبان بودن در صورت وقوع حوادث در سطح خراسان‌رضوی به‌وی‍ژه شهر مشهد همیشه یکی از دغدغه‌های سازمان انتقال خون بوده است.

هرساله با شروع فصل سرما یا گرما این ذخائر با نوساناتی مواجه بوده و دچار کمبودهایی می‌شود. این روزها اما با افزایش بیش از پیش گرمای هوا، وضعیت این ذخایر نه تنها کاهش یافته بلکه به مرز هشدار نیز رسیده است.

آمارها در سه ماهه اول امسال نشان می‌دهد بیش از 45 هزار و 200 داوطلب به پایگاه‌های اهدای خون استان خراسان‌رضوی مراجعه کرده‌اند و حدود 35 هزار و 425 کیسه خون‌گیری شده که این میزان نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر تعداد مراجعان 4 درصد و از نظر میزان خون تولیدی 2 درصد کاهش مواجه بوده است.

به همین بهانه با حمیدرضا اسلامی؛ مدیرکل انتقال خون خراسان‌رضوی پیرامون دلایل این کاهش و نیز دلایل احتمالی دیگر منابع خونی استان به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

: شما در مصاحبه‌های متعدد از وضعیت بحرانی ذخایر صحبت کرده‌اید. شرایط خونی استان را تشریح می‌کنید؟

اسلامی: به‌طور معمول همیشه در فصل گرما یا سرما میزان اهدای خون کاهش یافته و از طرف دیگر مصرف خون نیز افزایش می‌یابد. حوادث رانندگی، عمل‌های قلب، زایمان، دیالیز و... به میزان بالایی از خون نیاز دارند که سبب شده ما بیش از پیش از ذخایر خون استفاده کنیم.

: و شرایط در حال حاضر به مرز بحران رسیده است؟

اسلامی: بله. حالا دیگر نزدیک خط قرمز وضعیت بحران هستیم.

: امکان ذخیره بیشتر و نگهداری طولانی مدت‌تر، بالابردن میزان و مدت ذخیره‌سازی وجود ندارد؟

اسلامی: ما امکان نگهداری فرآورده‌های خونی به‌وی‍ژه خون را بیش از یک ماه نداریم و از طرف دیگر میزان مصرف بالا بوده و ظرفیت تولید پاسخگوی مصرف نیست.

: نسبت تولید به مصرف در سطح خراسان رضوی چگونه است؟

اسلامی: ظرفیت تولید خون در استان بین 60 تا 100 هزار کیسه است در حالی که مصرف استان 352 هزار کیسه بوده است. تا امروز هم مردم کمک فراوانی کرده‌اند و هم پرسنل انتقال خون شبانه روزی تلاش کرده‌اند تا بتوانیم پوشش کاملی به بیمارستان‌های سطح استان بدهیم. مفتخرم بگویم تا امروز هیچ عمل جراحی به دلیل نبود خون لغو نشده اما شرایط موجود نیازمند مشارکتت بیشتر شهروندان در جهت تامین کسری دخائر خونی هستیم.

: تا شرایط به وضعیت عادی بازگردد؟

اسلامی: بله. شهروندان باید بدانند آمارها نشان می‌دهد از هر سه نفر یک نفر تا پایان عمر به خون و فرآورده‌های خونی نیاز پیدا خواهد کرد. چه بسا من و شما  روزی نیازمند خون باشیم. اهدای خون می‌تواند بیمه‌ای  برای آینده‌مان باشد.

: ما در سطح استان با افزایش تعداد تخت‌های بیمارستانی به‌واسطه افتتاح چند بیمارستان و درمانگاه در مشهد و شهرستان‌ها هم مواجه بوده‌ایم. این موضوع میزان مصرف خون را بالا نبرده است؟

اسلامی: دقیقا. در طول یک سال گذشته چیزی در حدود هزار و 400 تخت بیمارستانی به تعداد تخت‌های بیمارستانی استان افزوده شده که متاسفانه در بحث تامین خون آن امکانات و شرایط مورد نیاز و متناسب چه در حوزه نیروی انسانی، توسعه امکانات یا افزایش بودجه هیچ پیش بینی صورت گرفته نشده است.

: و مجموعا امروز انتقال خون خراسان‌رضوی تامین‌کننده خون چه تعداد بیمارستان در سطح استان است؟

اسلامی: اداره‌کل انتقال خون خراسان‌رضوی هم‌اکنون تامین خون 59 بیمارستان مستقر در مشهد، سبزوار، تربت‌حیدریه، گناباد، نیشابور و تربت‌جام را برعهده دارد. آمارها از تولید 352 هار کیسه خون در خراسان‌رضوی حکایت دارد که این میزان نسبت به سال گذشته چیزی در حدود 30 هزار کیسه افزایش داشته است.

: اخیرا مرکز اهدای خون ثامن که مرکزی مجهز با ظرفیت پذیرش بالاست افتتاح شده است؟ افتتاح این مرز نتوانسته تولید را در استان افزایش دهد؟

اسلامی: تجربه نشان می‌دهد مرکزی که جدید اقدام به فعالیت می‌کند نیاز به زمان برای جا افتادن دارد و این نیازمند همکاری و کمک شهروندان و نیز رسانه‌ها برای معرفی این مرکز هستیم.

: گمان نمی‌کنید سازمان انتقال خون در حوزه روابط‌عمومی و جذب زوار نیاز به تلاش بیشتری دارد؟

اسلامی: در حوزه روابط‌عمومی ما مشغول معرفی این بخش هستیم و چندین گزارش تلویزیونی کار شده اما باز هم این میزان کم است؛ شاید به‌عبارتی اگر هر روز هم مراکز اهدای خون معرفی شوند باز هم نیاز به معرفی باشد.

: میانگین اهدای روزانه چه میزان کاهش یافته است؟

اسلامی: میزان ذخائر خونی با رنگ مشخص می‌شود. در حال نزدیک به قرمز یعنی آخرین خطر هشدار هستیم.

: در زمستان سال گذشته مرکز نگهداری ذخائر خونی استان به‌دلایل مختلف دچار مشکلات فنی و قطعی‌هایی شد. این روزها با توجه به قطعی برق و مشکلات ناشی از آن شما در حوزه تاسیسات فنی مشکلی ندارید؟ مشکلات برطرف شده است؟

اسلامی: خیر. اتفاقا نه تنها کم نشده بلکه قطعی برق به مشکلات ما در ویژه نگهداری ذخائر خونی افزوده است. در 10 روز گذشته دو مرتبه موتور برق سردخانه سوخت و حالتی ایجاد شد که نزدیک بود 20 هزار کیسه خون از ذخائر استان دچار مرگ حتمی شوند. اگر تلاش همکاران ما و کمک اداره برق نبود و موتور پشتیبان وارد مدار نمی‌شد، مرگ این ذخائر قطعی بود.

: بعد از کشمکش‌های فراوان چند ساله نهایتاً قرار شد شما به ساختمان جدید منتقل شوید. از آخرین اقدامات در این باره چه خبر؟

اسلامی: طبق قرار ما با دانشگاه علوم پزشکی  ساختمان جدید یک سال و نیم دیگر به ما تحویل داده خواهد شد. احداث این ساختمان حدود بیست روز پیش کلنگ خورد اما ادامه روند کار با مشکلاتی مواجه شده است.

: چه مشکلاتی؟

اسلامی: ما موانع و مشکلاتی برای اخذ موافقت ساخت مجموعه جدید در شهرداری داشتیم که در دیدار شهردار مشهد صحبت شد و شهردار قول همکاری  و دستور پیگیری به زیر مجموعه خود را دادند. متاسفانه باید بگویم با وجود دستور شهردار در یک ماه گذشته مشغول دوندگی برای اخذ پروانه موقت هستیم. زمان ما در حال از دست رفتن است و زیر مجموعه شهرداری علی‌رغم دستور مستقیم شهردار مجوز اولیه پی‌کنی ساختمان را هم بعد از نزدیک به یک ماه و اندی صادر نکرده است.

: در آخرین گفت‌وگویی که داشتیم بسیار نگران حقوق و دستمزد عقب‌مانده پرسنل خود بودید. شرایط در سه ماهه اول سال جدید چگونه پیش رفته است؟

اسلامی: خوشبختانه با شروع سال جدید تمامی معوقات پرسنل انتقال خون پرداخت شد. در حال حاضر نیز در پرداخت حقوق و دستمزد عقب هستیم اما این عقب‌ماندگی به اندازه سال گذشته نیست.

: کدام دسته از افراد قادر به اهدای خون هستند؟

اسلامی:‌ تمامی افراد بین 18 تا 60 سال با وزن بیش از 50 کیلوگرم پس از انجام چکاب کامل در مراکر اهدای خون توسط پزشکان می‌توانند برای اهدای خون اقدام کنند.

گفت‌وگو از صادق عسکری