جامعه / اعظم طیرانی: سال ۱۳۹۵ وقتی پیشنهاد راه‌اندازی اتاق‌های تزریق در نشست کمیته درمان ستاد مبارزه با موادمخدر از سوی وزارت رفاه مطرح شد قرار بود این طرح حداکثر در سه استان کشور اجرا شود و پس از آن در صورت اثربخشی به تمامی کشور تسری پیدا کند، اما اجرای آن تاکنون معوق مانده است.
چرا اتاق تزریق؟
بند ۵۷ برنامه ششم توسعه بر مبارزه همه‌جانبه با مواد مخدر و روانگردان‌ها در چارچوب سیاست‌های کلی ابلاغی و مدیریت مصرف، با هدف کاهش ۲۵ درصدی اعتیاد تا پایان برنامه تأکید می‌کند و بر همین اساس نیز طرح اتاق‌های امن تزریق معتادان از سوی سازمان بهزیستی و وزارت رفاه و با همکاری ستاد مبارزه با مواد مخدر ارائه شده است.
پیش از این نیز برنامه‌های دیگری همچون توزیع سرنگ رایگان و ارائه خدمات بهداشتی و رسیدگی به نیازهای ضروری معتادان خیابانی برای کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی انجام گرفته است که از ایمنی چندانی برخوردار نیست، اما راه‌اندازی اتاق‌های بهداشتی تزریق زیر نظر تکنسین‌های بهداشت تا حدودی می‌تواند عوامل خطرزا را کنترل کند.
با این حال و پس از گذشت دو سال که از معرفی و ارائه این طرح می‌گذرد، بارها زمان اجرا و پیاده‌سازی آن به دلایل مختلف به تعویق افتاده است.
در حالی که سازمان بهزیستی بر اجرای آن پافشاری می‌کند، اما ستاد مبارزه با موادمخدر و وزارت بهداشت به سبب ایراداتی که ممکن است در مسیر اجرای آن صورت پذیرد، معتقدند اجرای این طرح نیازمند بررسی و مطالعه بیشتری است.
با اینکه این طرح با طرح‌هایی که در سطح دنیا برای کنترل و کاهش اعتیاد در حال انجام است، بیگانه نیست و در برخی کشورها همچون آلمان و سوئیس اجرا شده است اما با این وجود انتقادهایی نیز متوجه آن است. از جمله این انتقادات، نگرانی در خصوص سازماندهی نشدن اینگونه مراکز در سطح شهرهاست و اینکه ممکن است به رشد آن نیز کمک کند و به پاتوقی برای تجمع معتادان تبدیل شود ضمن آنکه موضوع اقناع ساکنان محلات نیز مسئله مهم دیگری است که باید به آن توجه کرد.باید پذیرفت خانواده‌ها به دلایل فرهنگی بسیاری آمادگی پذیرش راه‌اندازی اینگونه مکان‌ها را در نزدیکی محل زندگی خود ندارند و نگرانی‌هایی که به دلیل نحوه ساماندهی معتادان در اینگونه مراکز وجود دارد، بر میزان پذیرش ساکنان محله‌ها تأثیر خواهد داشت.
ضرورت حضور تمامی دستگاه‌های متولی پای کار
دکتر فرید براتی سده؛ رئیس مرکز پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی می‌گوید: این طرح تنها ایجاد «اتاق امن تزریق» نیست، چرا که با توجه به تغییر الگوی مصرف تعداد مصرف کنندگان تزریقی کاهش یافته و «اتاق امن مصرف» مورد نظر است، اما دلیل اینکه چرا تاکنون اجرای پایلوت این طرح مسکوت مانده، این است که بین دستگاه‌های متولی برای اجرای این طرح، اجماعی وجود نداشته است.
وی هدف از راه اندازی این اتاق‌ها را کاهش خطرات ناشی از انتقال بیماری از طریق تزریق غیر بهداشتی، پیشگیری از مرگ و میر بر اثر مصرف بیش از حد مواد و اتصال مصرف کنندگان مواد مخدر در معرض خطر بالا با خدمات درمان اعتیاد و دیگر خدمات اجتماعی عنوان می‌کند.
دکتر براتی سده تصریح می‌کند:پس از تصویب اجرای آزمایشی طرح «اتاق اَمن مصرف» قرار بود با هماهنگی وزارت رفاه از طریق وزارت کشور مبلغ یک میلیارد تومان بابت اجرای آزمایشی آن به مجری طرح داده شود که تاکنون این تخصیص نیافته است.
اجرای طرح آزمایشی «اتاق اَمن تزریق» نیازمند مطالعات گسترده و بررسی کارشناسی نمونه‌های اجرایی آن در کشورهای مختلف است.رئیس مرکز پیشگیری درمان اعتیاد سازمان بهزیستی می‌افزاید: اگر هر کدام از دستگاه‌ها از جمله دادستانی، قوه قضائیه، وزارت بهداشت و نیروی انتظامی همراه ستاد مبارزه با مواد مخدر و بهزیستی پای کار نیایند، این طرح اجرایی نمی‌شود همانگونه که تاکنون نیز توافقی در این زمینه صورت نگرفته است.
وی با اشاره به نگرانی برخی از دستگاه‌ها از ایجاد «اتاق اَمن مصرف» می‌گوید: برخی معتقدند نیازی به ایجاد «اتاق اَمن مصرف» نیست، چرا که نمی‌توان مواد را در اختیار مصرف کنندگان قرار داد و ممکن است موادی که مصرف کنندگان می‌آورند ایجاد مشکل کند و برخی معتقدند اولویت‌های دیگری در جامعه وجود دارد؛ درحالی که می‌توان با ایجاد هماهنگی‌های لازم و تجمیع مصرف کنندگان، آن‌ها را مدیریت کرد تا از گسترش آسیب‌ها و خسارت‌های مرتبط با معتادان متجاهر در سطح شهرها پیشگیری کرد.
وی خاطر نشان می‌سازد: با توجه به اینکه هنوز طرح اجرا نشده، بسیاری از کارشناسان نگرانی هایی دارند و همانطور که زمان اجرای طرح توزیع سرنگ رایگان بین معتادان تزریقی اظهار نگرانی می‌کردند، اما با اجرای طرح موافقت آن‌ها نیز جلب شد.
وی ادامه می‌دهد:اکنون نیز برخی از دستگاه‌ها نگرانند با فعال‌شدن اتاق‌های تزریق موادمخدر نتوان به موادی که در اختیار معتادان تزریقی قرار می‌گیرد، به دلیل ناخالصی‌های احتمالی آن مطمئن بود و همین مسئله موجب شده این طرح تا امروز همچنان در مرحله کارشناسی قرار گیرد.غافل از اینکه در حوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی باید جسارت اجرای طرح‌های جدید را داشته باشیم.
به کار کارشناسی بیشتر نیاز داریم
دکتر سید ابراهیم قدوسی؛سرپرست گروه پیشگیری و کاهش آسیب اعتیاد معاونت بهداشتی وزارت بهداشت نیز می‌گوید: اجرای طرح آزمایشی «اتاق اَمن تزریق» نیازمند مطالعات گسترده و بررسی کارشناسی نمونه‌های اجرایی آن در کشورهای مختلف است.
وی ادامه می‌دهد: قبل از اجرای طرح مذکور لازم است به لحاظ قوانین بالادستی بررسی شود و مشخص شود اجرای این طرح تعارضی با قوانین و مقرارت کشور نداشته باشد.
دکتر قدوسی با اشاره به اینکه اجرای طرح «اتاق اَمن تزریق» به دلیل نظارت کادر بهداشتی موجب امنیت مصرف کنندگان خواهد شد، می‌گوید: مدیریت مصرف معتادان از مزایای اجرای این طرح خواهد بود و اجرای آن می‌توانند تا حدودی از آسیب‌های ناشی از تزریق مواد مخدر پیشگیری کند، با این حال دغدغه هایی در خصوص نوع مواد تزریقی مطرح است، چرا که با توجه به اینکه مواد تزریقی توسط شخص معتاد در اختیار کارکنان این مراکز گذاشته می‌شود، درجه اطمینان به نوع این مواد قابل تأیید نیست و ممکن است منجر به مرگ و یا مسمومیت فرد شود که لازم است قبل از اجرای طرح تمهیدات لازم در خصوص مواد مصرفی این بیماران نیز اندیشیده شود.
وی می‌افزاید: هم اکنون مراکز متعددی از سوی وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی به منظور کاهش آسیب‌ها ایجاد شده است، اما اجرای طرح پایلوت «اتاق اَمن تزریق» برعهده سازمان بهزیستی و با همکاری کارشناسان وزارت بهداشت خواهد بود که در صورت صدور مستندات فراقانونی و تأمین بودجه از سوی معاونت اجتماعی وزارت رفاه این طرح به صورت آزمایشی در استان‌های تعیین شده اجرا می‌شود.
آسیب‌های رو به رشد ناشی از اعتیاد
دکتر محمود صادقی؛ نماینده مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه «اتاق اَمن تزریق» می‌تواند مانند پناهگاه‌ها و شلترها در پیشگیری از آسیب‌های ناشی از اعتیاد و همچنین ساماندهی معتادان مؤثر باشد، می‌افزاید: سازمان بهزیستی نقش پیشگیرانه در شیوع بیماری‌ها بین معتادان و جامعه دارد و در شرایط فعلی هم به طور حتم اینگونه اقدامات تأثیر بسزایی در این زمینه خواهد داشت.
صادقی ادامه می‌دهد: متأسفانه آسیب‌های ناشی از اعتیاد در جامعه رو به رشد است و تا حدودی رها شده به نظر می‌رسد، بنابراین ضرورت دارد نهادهای مربوط و دستگاه‌های متولی با حساسیت و البته سرعت بیشتری به آن بپردازند و در اجرای طرح‌های مرتبط با آن تعلل نکنند.
وی می‌افزاید: اگر بخواهیم با این نگاه که ممکن است نتیجه طرحی پایلوت نظیر اجرای آزمایشی «اتاق اَمن تزریق» موفقیت آمیز نباشد از اجرای آن خودداری کنیم به طورحتم باید بنشینیم و شاهد پیامدهای ناشی از آسیب‌های اعتیاد در جامعه باشیم.
مراقب باشیم قبح اعتیاد نشکند
دکتر محمد رضا معدنی؛عضو فراکسیون مبارزه با مواد مخدر مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص می‌گوید: نکته‌ای که وجود دارد این است که در حوزه دخانیات نیز سال ۱۹۹۱ از سوی سازمان بهداشت جهانی به منظور کاهش مصرف دخانیات در اماکن عمومی اتاق هایی در فرودگاه‌ها و مجتمع‌های تجاری کلانشهرهای اروپایی و کشورهای صنعتی با عنوان اتاق سیگار راه اندازی شد،اما چند سال بعد به این نتیجه رسیدند که این اتاق‌ها می‌تواند موجب اشاعه مصرف مواد دخانی شود به همین دلیل در اغلب کشورها اقدام به جمع آوری آن‌ها کردند.
وی می‌افزاید: درخصوص مواد مخدر نیز به نظر می‌رسد ایجاد «اتاق اَمن تزریق » از یک سو می‌تواند مفید باشد و با ساماندهی و رصد معتادان از انتشار آسیب‌ها به جامعه پیشگیری کند، اما ازطرفی دیگر نیز این نگرانی وجود دارد که ممکن است راه اندازی این اتاق‌ها موجب شکسته شدن قبح اعتیاد در جامعه شود.
به گفته این مسئول با توجه به اینکه حوزه اعتیاد در مقایسه با سایر حوزه‌ها از حساسیت بیشتری برخوردار می‌باشد لازم است قبل از اجرای طرح‌ها با انجام مطالعات گسترده معایب و محاسن آن‌ها به طور کامل بررسی و مشخص شود که آیا در شرایطی که فرد معتاد از نیازهای اولیه مانند خوراک و سرپناه محروم است، برپایی «اتاق‌های اَمن تزریق» دارای اولویت است و آیا بهتر نیست امکانات آن به طرح‌های راه‌اندازی کمپ‌ها و شلترها اختصاص یابد؟
نظر شما