به گزارش خبرنگار فرهنگی قدس آنلاین، بررسی تاریخی زندگی امام هشتم شیعیان از وجود سیاست ها و دست اندازهای زیرکانه مأمون عباسی و فرصت ها و تهدیدهای فرهنگی و علمی برای مسلمانان در آن دوره خبر می دهد. برای شناخت این دوره سرنوشت ساز تاریخی به تاریخ حیات ثامن الحجج(ع) سفر می کنیم.

۱۴۸ قمری

علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب، کنیه‌اش، ابوالحسن و مشهورترین لقبش رضا است. تولدش را ۱۱ ذی القعده ۱۴۸ قمری نوشته‌اند. این روایت شیخ کلینی است که بیشتر مورخان نیزآن را قبول دارند. پدر بزرگوارش امام موسی کاظم(ع) و مادرش بانویی مؤمنه از از اهالی نوبه بوده است که با نام‌های مختلفی از او یاد شده است. زمانی که این کنیز خوش اقبال به خدمت موسی بن جعفر(ع) درآمد نام تکتم بر او نهاده شد. وقتی امام رضا(ع) را به دنیا آورد، امام کاظم(ع) او را طاهره نامید.  

۱۵۸ قمری

دوره ولادت، کودکی، نوجوانی و جوانی امام هشتم(ع) در مدینه سپری شد. پدرش موسی بن جعفر (ع) علوم و اسرار الهی را به وی آموخت تا شیعیان پس از شهادتش  سرگردان نشوند. دوران کودکی، نوجوانی و جوانی امام رضا(ع) با خلافت تعدادی از خلفای عباسی مصادف بود. هنگام ولادت امام، منصور دوانیقی در اوج قدرت و سلطه بود.  

پس از حکومت او پسرش مهدی عباسی روی کار آمد. در این زمان دوران نوجوانی خویش را سپری می‌کرد. حاکم عباسی به فرماندار خویش در مدینه دستور داد امام کاظم(ع) را به بغداد (مرکز حکومت) اعزام کند.  

۱۶۹ قمری

پس از مرگ مهدی عباسی برادرش هادی به خلافت رسید. ظلم خلفای عباسی علیه شیعیان و امامان شیعه به اوج خود رسیده بود و موجب شد تا خشم مردم که به آتش زیر خاکسترتبدیل شده بود شعله ور شود. در همین سال بود که حسین بن علی صاحب فخ قیام کرد. در این قیام که در حوالی مدینه اتفاق افتاد رهبر قیام به شهادت رسید و عده کثیری از علویان به اسارت در آمده و سپس به شهادت رسیدند. در زمان قیام صاحب فخ امام رضا(ع) در اوج جوانی بوده و تنها ۲۱ بهار از عمر پربرکتشان سپری شده بود.  

۱۸۳قمری

واپسین روزهای عمر امام کاظم(ع) در زندان سندی بن شاهک سپری شد. شیخ مفید گفته است سندی، به دستور هارون الرشید امام را مسموم کرد و امام سه روز پس از آن به شهادت رسید. شهادت وی ۲۵ رجب سال ۱۸۳ قمری در بغداد رخ داده است. پس از آن‌که موسی بن جعفر(ع) به شهادت رسید، در منظقه شونیزیه در مقبره خانوادگی منصور به خاک سپرده شد تا مکان دفن هفتمین پیشوای شیعیان محل تجمع مریدانش نشود. پس از شهادت امام کاظم(ع) فرزند  اوعلی بن موسی(ع) ردای امامت را بر دوش انداخت.

۲۰۱ قمری

امام هشتم شیعیان حدود هفده سال (۱۸۳-  ۲۰۰ یا ۲۰۱) از دوره امامت خود را در مدینه حضور داشت و از جایگاه ویژه‌ای در میان مردم برخوردار بود. در سال ۲۰۱ قمری بعد از دعوای خونین امین و مأمون عباسی بر سرخلافت و به خلافت رسیدن مأمون ماجرای دیگری برای زندگی ثامن الائمه روی داد. او که برای دور ماندن از عباسیان و مخالفان مرو را به عنوان پایتخت خود برگزیده بود در دو مرحله ابتدا خلافت و سپس ولایتعهدی خود را به امام رضا(ع) پیشنهاد داد. پس از تحمیل ولایتعهدی امام هشتم توسط رجاء بن ابی‌ضحاک از راه بصره به مرو آمد.

تابستان سال ۲۰۰ قمری

امام رضا(ع) در نیمه محرم (سال ۲۰۰ ق) قبر رسول خدا(ص) را زیارت کرد و با آن حضرت وداع گفت.  فاصله مدینه تا بصره ۱۸ منزل (حدود ۴۳۲ کیلومتر) است. بنابراین ورود امام رضا(ع) به بصره باید در روز شنبه ۸ صفر رخ داده باشد. ورود امام رضا(ع) به اهواز در اواخر تابستان رخ داد. از جهت دیگر، فاصله بصره تا سوق‌الاهواز حدود ۲۱۶ کیلومتر است؛ مسافتی از راه بصره تا اهواز (همان گونه که امروز نیز چنین است) آبی است که باید به وسیله کشتی طی کرد. با توجه به موارد یاد شده، ورود امام رضا(ع) به اهواز در روز یکشنبه ۱۶ صفر برابربا ۲۷ شهریوربوده است.

پاییز ۲۰۰ قمری

امام رضا(ع) پس از ورورد به ایران در اهواز توقف نکرد و از طریق پل اربک(اربق) از اهواز خارج شد و به طرف رامهرمز رفت تا از آنجا به فارس برود. فاصله اهواز تا فارس (شیراز) یازده منزل و به مسافت ۵۷ فرسخ است. فاصله فارس تا یزد حدود ۲۱۶ کیلومتراست. کاروان امام چند روز را در یزد توقف کرد و سپس راهش را به سوی نیشابور ادامه داد. بنا به محاسبات تاریخی و جغرافیایی گذر از این مسافت و رسیدن به یزد باید در ۲۰ ربیع الاخر برابر با ۲۵ آبان باشد و با احتساب توقف امام در یزد ایشان ۲۵ ربیع آلاخر از این شهر خارج و به سمت خراسان حرکت کرده است.

زمستان ۲۰۰ قمری

امام هشتم(ع) پس از عبور از مسیر تعیین شده در اوایل زمستان ۲۰۰ قمری وارد نیشابور شده و مدتی در آن شهر اقامت کرد. امام هنگام ورود به نیشابور در محله فرد، فرود آمده و در چشمه کهلان غسل کرده و در کنار حوض آن به نماز ایستاد. بیان حدیث سلسله الذهب یکی از اتفاقات سفر امام به نیشابور است.  امام در پاسخ به به درخواست شماری از مُحدِّثان با اشاره به سلسله راویان حدیث که ائمه و رسول الله بود، فرمود: «کلمه‌ «لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ» دژ و حصار من است. پس هر کس داخل دژ و حصار من شود، از عذاب من ایمن خواهد بود.» سپس فرمود با شروط آن و من یکی از آن شروط هستم.  امام در همان زمستان فاصله نیشابور تا سرخس که حدود ۱۴۴ کیلومتر است را پیمود و در ۸ جمادی الاولی برابر با ۱۶ دی ماه وارد سرخس شد. امام رضا(ع) در سرخس زندانی بود و مدتی در آنجا ماند. فاصله سرخس تا مرو  حدود ۱۴۴ کیلومتر است. مأمون عباسی در روز دوشنبه هفتم رمضان امام رضا(ع) را در مرو ولیعهد خود اعلام کرد.  امام به دستور مأمون نماز عید فطر را در روز پنج‌شنبه اول شوال در مرو خواند. در این دوران دیدار با شعرای معروف زمان مانند دعبل خزاعی، نماز باران، قیام زید النار، وقف و کمک به محرومین، مناظرات علمی که موجب آوازه علمی عالم آل محمد(ع) شد، روی داد. سرانجام مأمون عباسی وقتی دید ولایتعهدی امام رضا(ع) نه تنها موجب بدنامی او نشد بلکه موجب گرایش افراد بیشماری به حضرت شده دستور قتل او را داد پس از سه روز مسمومیت در آخر صفر ۲۰۱ قمری ثامن الائمه(ع) در توس به شهادت رسید و در بقعه هارونیه به خاک سپرده شد. بقعه ای که قرن‌هاست مأمن دلهای بیقرار است.

انتهای پیام/