■ آقای پاسبان چه شد که پایتان به حرم مطهر امام رضا(ع) باز شد؟
اوایل سال ۱۳۶۹ بود که از طرف اداره پشتیبانی جنگ به همراه ۴۰ نفر دیگر از رزمندگان و جانبازان جبهه، برای کار به آستان قدس رضوی معرفی شدیم. ابتدای خدمتم در بخش سرایداری حرم که دفترش در صحن انقلاب اسلامی بود، شروع شد و وظیفه ‌مان در آنجا تمیز کردن و شستن صحن‌های حرم بود.
البته در گذشته مثل الان ماشین‌هایی برای شست‌وشوی صحن‌ها وجود نداشت و باید با جاروهای دست بلند و شلنگ‌های آب، کف صحن را می‌شستیم. بعد از چهار سال هم که در بخش سرایداری مشغول بودم، من را به دفتر توزیع بلیت که امروز اسمش به «اداره رفاه امور زائرین» تغییر کرده، منتقل کردند. 
کارمان آنجا این بود که هر روز فیش‌های میهمانسرا را در بین زائران توزیع می‌کردیم. بعد هم اداره مخابرات حرم مطهر تشکیل شد و من به آنجا منتقل شدم. الان هم چند ماهی می‌شود که پس از سال‌ها خدمت در تلفنخانه حرم بازنشسته شده‌ام.

■ مگر قبل از آن در حرم بخشی با عنوان مخابرات نداشتیم؟
نه. بخش مستقلی به عنوان مخابرات وجود نداشت. یعنی در قدیم تنها یکی دو تا خط محدود برای اداره انتظامات، میهمانسرا و دفتر تالار آینه در حرم وجود داشت که بخش تشریفات به تلفن‌هایی که می‌شد، پاسخ می‌داد.

■ پس شما جزو اولین نیروهای اداره مخابرات حرم بودید؟
بله. آن زمان دفتر مخابرات حرم در صحن امام خمینی(ره) یا همان صحن موزه قدیم بود. البته بعد از یک سال به ما گفتند باید به یکی از دفاتر نیم‌طبقه صحن آزادی منتقل شویم. خدا رحمت کند حاج آقای طبسی را. یادم هست به ایشان قول دادیم که حداکثر در ۲۴ ساعت تمام کابل‌ها را به صحن آزادی منتقل ‌کنیم. البته مسئولان مخابرات شهر که برای نظارت و بازدید از کار آمده بودند، می‌گفتند امکان ندارد که این کار انتقال را در ۲۴ ساعت انجام دهید و حداقل چند روزی زمان می‌برد، ولی به لطف حضرت رضا(ع) تلفن‌های حرم در کمتر از ۱۲ ساعت وصل شد و توانستیم کابل‌های ۳۰۰ زوج مخابرات را به صورت شبانه از زیر صحن آزادی منتقل کنیم. جالب است بدانید که همان ۱۲ساعت طولانی‌ترین مدتی است که تلفن‌های حرم مطهر قطع بوده است. 

■ امروز که وارد هر بخش و اداره‌ حرم می‌شویم، یک تلفن روی میز هر یک از نیروهاست. در حال حاضر چند خط تلفن در مجموعه حرم مطهر وجود دارد؟
در حال حاضر ۱۵۰۰ خط داخلی فعال و ۷۰۰ خط مستقیم در حرم مطهر داریم، ولی قبلاً تنها یکی دو تا خط بیشتر در مجموعه حرم مطهر نبود. یادم هست بعد از آنکه ما به صحن آزادی منتقل شدیم، درخواست‌های زیادی برای افزایش تعداد داخلی‌ها داده شد. از طرفی هم چون کابل‌های قبلی خیلی قدیمی بودند؛ بنابراین برای افزایش تعداد خط‌های تلفن نیاز بود که کابل‌کشی‌ها دوباره انجام شود. الحمدلله حضرت رضا(ع) کمکمان کرد و توانستیم همه کابل‌های قدیمی را عوض و تعداد خط‌های تلفن را هم زیاد کنیم. 

■ و ساعت کاریتان در بخش تلفنخانه چطور بود؟
ساعت کاری ما ۱۲ ساعته بود و ۷ صبح که می‌آمدیم تا ساعت ۱۹ سرکار بودیم. تا همین اواخر هم تعداد نیروهای بخش مخابرات که پاسخگوی تمام تلفن‌ها بودند، چهار نفر بود، اما حالا تعدادشان بیشتر شده. یادم می‌آید اگر یکی از همکارها مرخصی می‌رفت، ما مصیبت داشتیم که چطوری سه نفری باید به آن همه تلفنی که به حرم می‌شد، جواب بدهیم.

■ یادتان هست که روزانه چند تماس را پاسخ می‌دادید؟
به طور میانگین تقریباً روزانه ۷۰۰ تماس تلفنی با اپراتور و ۳۰ هزار تماس با سوئیچ مخابراتی مرکز سانترال در مجموعه حرم مطهر امام رضا(ع) برقرار می‌شد که باید من و همکارانم به آن‌ها پاسخ می‌دادیم.

■ و این تماس‌ها در زمان‌ها یا روزهای خاصی بیشتر می‌شود یا نه؟
یادش بخیر، الان هم حسرت آن روزها را می‌خورم. روزهای میلاد و شهادت امام رضا(ع) شلوغ‌ترین روز کاری ما بود. یعنی آن قدر حجم تلفن‌ها زیاد بود که دیگر دستگاه جواب نمی‌داد و هنگ می‌کرد. بعضی اوقات در این روزها تعداد تماس‌ها به ۱۰۰ هزار تا در روز می‌رسید. از همه جای دنیا هم تماس می‌گرفتند تا به آقا سلام بدهند.

■ در این مدت ۳۰ سالی که در حرم خدمت کرده‌اید، حتماً تماس‌هایی هم بوده که برای شما به یادماندنی بوده‌اند.
بله. خاطرات خیلی زیادی را از تلفن‌هایی که به حرم می‌شد و من جواب می‌دادم، دارم. مثلاً یادم هست یک روز خانمی با تلفنخانه حرم تماس گرفت و گفت مادرم الان می‌خواهد وارد اتاق عمل شود و دوست دارد قبل از اینکه عمل شود، سلامی به آقا امام رضا(ع) بدهد. یا آقایی از تهران به ما زنگ زد و گفت من هر روز قبل از اینکه کارم را شروع کنم، با تلفن حرم تماس می‌گیرم و اول به امام رضا(ع) سلام می‌دهم، ولی امروز نمی‌توانم با روضه منوره ارتباط بگیرم. به ایشان توضیح دادم که به دلیل انجام پرداخت ضریح، شماره ارتباط مستقیم با روضه منوره امروز قطع است. برای همین هم خودم گوشی را به طرف گنبد مطهر گرفتم تا این آقا مثل روزهای دیگر به امام رضا(ع) سلام بدهد. البته بارها هم پیش آمده بود که افراد پس از اینکه خط تلفن خانه‌شان وصل می‌شد یا خط موبایل می‌گرفتند، اولین تماسشان از گوشی تلفن خانه یا تلفن همراه با حرم مطهر بود و می‌گفتند دوست داریم اولین تماس ما با حرم باشد. ما هم گوشی را روبه‌روی ضریح می‌گرفتیم تا اولین تماسشان با سلام به امام رضا(ع) شروع شود.
یادم هست یک روز خانمی با اضطراب و دلهره تماس گرفت و گفت که بچه‌ام گم شده و نمی‌دانم باید چه کار کنم. به او گفتم: «نگران نباشید. اینجا کسی گم نمی‌شود.» همان لحظه خودم را جای خانواده این بچه گذاشتم که اگر این اتفاق برای من می‌افتاد، حالم چطور بود. برای همین به جای آنکه تنها به دادن شماره تلفن بخش پیداشدگان اکتفا کنم، خودم پیگیر پیدا کردن آن بچه شدم. آن زمان هم دفتر پیداشدگان در صحن انقلاب بود و تنها یک خط تلفن داشت که دائماً هم مشغول بود. بالاخره کلی پیگیری کردیم تا بچه پیدا شد و مادرش تماس گرفت و کلی تشکر کرد. 
همان روز به مسئول پیداشدگان گفتم: «چرا درخواست نمی‌دهید تعداد خط‌های این بخش زیاد شود. آخر خانواده‌ای که بچه‌شان گم شده، تا وقتی که خط آزاد شود و بپرسند که گمشده شان پیدا شده یا نه، نصف عمر می‌شود.» خدا را شکر آن‌ها هم فوری درخواست دادند، ما هم سریع پیگیری کردیم و چند خط تلفن برای بخش پیداشدگان وصل شد.

■ تا حالا شده در همان لحظه که گوشی را به سمت گنبد گرفته‌اید تا زائری سلام دهد، دل خودتان هم بشکند و از ته دلتان از امام رضا(ع) چیزی بخواهید؟
عموماً وقتی که گوشی را به سمت گنبد می‌گرفتم تا زائری سلام دهد، خودم هم به آقا سلام می‌دادم و ناخودآگاه همه آن چیزهایی را که از آقا می‌خواستم، بر زبان و قلبم جاری می‌شد. من وقتی که جوان بودم و از چناران به مشهد آمدم، هیچ چیزی نداشتم، اما الحمدلله به لطف حضرت رضا(ع) و به برکت کار کردن در دستگاه ایشان صاحب همه چیز شده‌ام؛ از اولاد خوب گرفته تا موفقیت فرزندان و خانه و ماشین و سفرهای زیارتی.

■ یکی از شماره‌هایی که خیلی از عاشقان امام هشتم(ع) با آن تماس می‌گیرند، شماره روضه منوره است. یادتان هست این خط تلفن را چه سالی وصل کردند؟
با افزایش تعداد خط‌های تلفن حرم، کم‌کم میزان تماس‌ها هم زیاد شد. علاوه بر این افراد زیادی هم از دورترین نقاط دنیا هر روز تماس می‌گرفتند و می‌خواستند به آقا سلام دهند یا زمان‌های طلوع آفتاب برای شنیدن صدای نقاره خانه به حرم زنگ می‌زدند. برای همین زمان زیادی از کار ما صرف پاسخ دادن به تماس‌هایی می‌شد که برای سلام دادن به امام رضا(ع) گرفته شده بود. 
بالاخره اما حدود ۶ سال پیش تصمیم گرفته شد برای ارتباط با روضه منوره شماره ویژه‌ای اختصاص داده شود و شماره ۳۲۰۰۳۳۳۴-۰۵۱ ویژه ارتباط با روضه منوره برقرار شد. 
همچنین برای اینکه زائرانی که با این شماره تماس می‌گیرند، بتوانند ارتباط بهتری با روضه منوره داشته باشند، در چهار طرف ضریح مطهر هم میکروفون‌هایی نصب شد که زائران با تماس با شماره روضه منوره صدای زائرانی که در این فضا هستند را بشنوند و ﺑﺪﻭﻥ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪﺍﻯ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﺎ ﻓﻀﺎﻯ ﻣﻠﻜﻮﺗﻰ ﻭ ﺣﺎﻝ ﻭ ﻫﻮﺍﻯ ﺧﺎﺹ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺿﺮﻳﺢ ﻣﻄﻬﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺿﺎ(ع) ﺍﺯ ﭘﺸﺖ ﺗﻠﻔﻦ ارتباط برقرار کنند. البته ﺑﻪخاطر اینکه افراد بسیاری دوست دارند با این خط تماس بگیرند و از طریق آن با این فضا مرتبط شوند، ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩ‌ﻩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﺮ ﺗﻤﺎﺱ ﺗﻠﻔﻨﻰ، ﺣﺪﻭﺩ ﺳﻪ ﺩﻗﻴﻘﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. با پیش بینی ۱۲۰ خط مستقل برای روضه منوره، در یک لحظه ۱۲۰ نفر می‌توانند با روضه منوره ارتباط بگیرند.

■ با این همه خط تلفن مستقیم و خط‌های داخلی که در حرم وجود دارد، چطور این همه شماره در ذهنتان می‌ماند؟ آیا تلفن‌ها را در سیستم ذخیره می‌کنید یا شماره‌ها را حفظ کرده‌اید؟
تا امروز در تلفنخانه حرم سیستمی نداشتیم که تلفن‌های حرم را در آن ثبت کرده باشیم یا بخواهیم از روی آن شماره داخلی یا تلفنی را بگوییم. برای همین ملزم بودیم که تلفن‌ها را حفظ کنیم. 
خدا رحمت کند مسئول قبلی تلفنخانه را، ایشان به ما می‌گفت اگر شماره جدیدی وصل شد، تنها یک هفته اجازه دارید که این شماره را روی برگه یادداشت کنید و جلوی چشمتان بگذارید، بعد از یک هفته باید آن را از جلوی چشمتان بردارید. برای همین من هم مجبور بودم بیش از ۵۵۰ شماره داخلی و همچنین شماره مستقیم خیلی از ادارات را حفظ باشم.

■ شما چند ماهی است که بازنشسته شده‌اید. برای شما که ۳۰ سال از عمرتان را در حرم بوده‌اید، این دوری سخت نیست؟
خود حضرت رضا(ع) شاهد است که این روزها چقدر به من سخت می‌گذرد. برای من که ۳۰ سال است عمرم را در حرم بوده‌ و در این فضا نفس کشیده‌ام، حال خوش زائران را دیده‌ام و با این حال خوش میهمانان آقا حال دلم خوش شده، این دوری خیلی خیلی سخت است. برای همین سعی می‌کنم هر روز به بهانه‌ای به حرم بیایم. اگر هم نتوانم یک روز به حرم بیایم حتماً روز بعد می‌آیم و نمی‌گذارم این دوری زیاد طول بکشد. جالب است بدانید قبل از بازنشستگی هم آن قدر وابسته آقا و حرم شده بودم که روزهای تعطیل و جمعه‌ها هم یک سر به حرم می‌آمدم و یک زیارت کوتاه می‌کردم و برمی‌گشتم.

■ اشاره کردید که در کفشداری هم خدمت می‌کنید؟ با اینکه روزانه ۱۲ ساعت درحرم کار می‌کردید چرا درخواست خادمی دادید؟
همیشه همکارانی که بازنشسته می‌شدند به من گفتند که «برای خدمت به زائران ثبت‌نام کن تا همیشه حتی بعد از آنکه بازنشسته شدی، باز هم بهانه‌ای برای آمدن و ارتباط با زائر داشته باشی.» خدا را شکر به لطف امام رضا(ع) زمانی که درخواست خدمت دادم، سریع موافقت شد و حدود چهار سالی بیشتر در نوبت برای خدمت نبودم.

■ در بین این همه شماره تلفنی که حفظ هستید، کدام شماره را بیشتر دوست دارید؟
شماره روضه منوره را.