پزشکان، قبل از ورود رسمی به این حرفه با ادای سوگند، متعهد می‌شوند که نخستین و مهم‌ترین انگیزه آن‌ها از فعالیت در این حرفه مقدس، نجات زندگی‌ بیماران باشد که البته این تعهد با مادی گرایی و داشتن نگاه اقتصادی به حرفه پزشکی در تناقض است و همین مسئله موجب اعتماد و اعتبار حرفه پزشکی در جوامع شده است، اما جای تأسف است که طی سال‌های اخیر به دلیل سیاست گذاری‌های غلط در وزارت بهداشت، نگاه اقتصادی برحوزه پزشکی حاکم شده و هرجا سخن از پزشکان است، شکایت از درآمدهای میلیونی و بی‌تفاوتی برخی از آن‌ها نسبت به مشکلات اقتصادی بیماران نیز مطرح می‌شود.

نزدیک شدن به روز پزشک را بهانه‌ای برای گفت‌وگو با دکتر شهرام توفیقی؛ عضو انجمن علمی اقتصاد سلامت ایران و عضو سابق بورد اقتصاد، مدیریت و سیاست‌گذاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار دادیم تا درخصوص آنچه درباره درآمدهای میلیونی پزشکان مطرح می‌شود و دلایل نارضایتی بیماران از وضعیت موجود به گفت‌و‌گو بنشینیم که در ادامه، تقدیم حضورتان می‌شود.

*آقای دکتر به نظر شما چه عواملی در سطح درآمد پزشکان تأثیرگذار است؟

** در همه کشورها  فعالان مشاغل مختلف بر حسب مهارت‌ها و تجربه‌ای که کسب کرده‌اند و خدماتی که ارائه می‌دهند درآمدهای متفاوتی دارند. نه تنها در حوزه پزشکی بلکه در سایر مشاغل نظیر وکلا، مهندسان، معلمان و حتی مشاغل آزاد نیز تعداد اندکی هستند که درآمد بسیار بالایی در مقایسه با دیگران دارند، بنابراین نمی‌توان  انتظار داشت مشاغل مختلف جامعه و یا حتی فعالان یک حرفه درآمد یکسانی داشته باشند و گروه پزشکی نیز از این مسئله مستثنا نیست.

در گروه پزشکی نیز پزشکانی هستند که از درآمدی معمولی و متناسب با حرفه خود برخوردارند و درمیانگین متوسط (دهک‌های ۶ و ۷) جامعه قرار دارند و پزشکانی هم هستند که درآمدهای بسیار بالایی دارند، اما علت اینکه این دسته از پزشکان بیش از تجار و کارخانه دارها زیر ذره بین قرار دارند، این است که ارائه خدمات پزشکی وظیفه دولت است و پزشکان با سلامت و زندگی افراد سروکار دارند، بنابراین افراد جامعه انتظار دارند در صورت نیاز به خدمات درمانی با هزینه متعارف، نیاز خود را تأمین کنند، اما هنگامی که با پزشکانی رو‌به‌رو شوند که هزینه‌های بالایی دریافت می‌کنند، بیشتر دچار حساسیت می‌شوند چراکه خدمات درمانی در مقایسه با سایر خدمات جامعه از اهمیت بیشتری برخوردار است و همین مسئله طی سال‌های اخیر موجب نارضایتی مردم شده است. با این حال اگر درآمد این قبیل پزشکان طبق قانون و با رعایت حقوق عمومی و پرداخت مالیات کسب شده باشد، درآمد سالم تلقی می‌شود و با درآمدی که از راه نادرست کسب شده، متفاوت است.

* به گفته رئیس سازمان مالیاتی، پزشکان از پردرآمدترین طبقات جامعه هستند، اما مالیاتی کمتر از آنچه باید پرداخت می‌کنند. نظر شما درخصوص فرار مالیاتی برخی از پزشکان چیست؟

** افراد مختلف به دلایل مختلف و تفاوت در توانمندی‌ها، فرصت شناسی‌ها و مهارت‌هایی که دارند، درآمدهای متفاوتی کسب می‌کنند و دولت‌ها نیز با استفاده از مکانیزم مالیات و مالیات تصاعدی ازانباشت ثروت در جامعه پیشگیری می‌کنند و هرچه افراد از فرصت‌های اجتماعی و به تبع آن درآمد بیشتری برخوردار باشند، مالیات بیشتری نیز به آن‌ها تعلق می‌گیرد، اما باتوجه به اینکه نظام مالیاتی کشور ما هنوز قادر به شناسایی دقیق صاحبان درآمدهای بالا که در بخش خصوصی فعالیت دارند، نشده و این مهم که مالیات، حقوق عامه مردم است نیز در فرهنگ عمومی ما نهادینه نشده است، احتمال استفاده از روش‌های غیر متعارف برای فرار مالیاتی وجود دارد.

بنابراین در حوزه پزشکی هم ممکن است پزشکانی باشند که مانند برخی از بازاریان، مهندسان، وکلا، فوتبالیست‌ها و... مالیات درآمد خود را کمتر از آنچه که باید پرداخت کنند، درحالی که اگر نظام مالیاتی کشور قابلیت شناسایی و پیشگیری از فرار مالیاتی این قبیل افراد را داشته باشد به طور حتم میل افراد به کسب درآمد بیشتر در همه مشاغل از جمله پزشکی کاهش خواهد یافت.

* آقای دکتر تعرفه خدمات پزشکی برچه اساسی قیمت گذاری می‌شود و چرا برخی از تخصص‌های پزشکی درمقایسه با سایر متخصصان این حوزه درآمد بیشتری دارند؟

** سال ۶۳ کتاب تعرفه‌گذاری خدمات پزشکی وارد کشور شد و مسئولان با ترجمه این کتاب، ارزش نسبی خدمات پزشکی را تعیین کردند. در ارزش‌گذاری نسبی خدمات پزشکی سه بخش نسبت‌گذاری می‌شود. دربخش نخست ارزش‌گذاری خدمات پزشکی، ارزش خدمات مختلف دریک رشته تخصصی نسبت به سایر خدمات در همان رشته تخصصی تعیین می‌شود. به عنوان نمونه جراحی پیوند با جراحی آپاندیسیت متفاوت و لازم است مهارت‌های جراح و دشواری جراحی لحاظ شود. در بخش دوم ارزش گذاری خدمات پزشکی، نسبت بین رشته‌های تخصصی با یکدیگر بررسی می‌شود. یعنی این طور نباشد که متخصصان اطفال، داخلی و اعصاب و روان درآمدهای پایین، اما متخصصان جراح درآمدهای بالایی داشته باشند. در بخش سوم این ارزش گذاری، نسبت گروه پزشکی با سایر گروه‌های جامعه بررسی می‌شود تا درآمد گروه پزشکی با درآمد سایر اقشار جامعه در تعادل باشد.

*آیا قبول دارید هنوز هم درآمد پزشکان با سایر اقشار جامعه متعادل نیست؟

** بله. درست است. در ارزش گذاری نسبی خدمات پزشکی، سه نوع تعادل دنبال می‌شود که اگر این ارزش گذاری دقیق انجام می‌شد، علاوه بر حفظ تعادل درسطح درآمد پزشکان در رشته‌های تخصصی یکسان و متخصصان رشته‌های مختلف پزشکی با یکدیگر، درآمد جامعه پزشکی در مقایسه با درآمد سایر اقشار جامعه نیز متعادل می‌شد، اما با توجه به اینکه در کشور ما مطالعات میدانی دقیقی در این زمینه انجام نشده و آنچه که از خارج کشور آمده نیز درون رشته‌ای و بین رشته تخصصی است، هنوز اختلاف بین گروه پزشکی و سایر اقشار جامعه تعیین نشده است که البته در صورت عزم برای انجام مطالعه میدانی دراین زمینه، تحقق ارزش گذاری نسبی درآمد پزشکان و سایر اقشار جامعه نیز غیرممکن نیست.

* اگر ارزش‌گذاری نسبی برای رشته‌های تخصصی مختلف انجام شده، به نظر شما دلیل تفاوت فاحش سطح درآمد متخصصان رشته‌های مختلف پزشکی چیست؟

** به نظر می‌رسد  از سال ۶۳  تاکنون که طی چند نوبت ارزش گذاری خدمات پزشکی انجام شده، خدمات برخی از رشته‌های تخصصی بی محابا تفاوت قیمت پیدا کرده که البته برخی از آن‌ها عامدانه و آگاهانه نبوده است. به عنوان نمونه برخی از جراحی‌ها از جمله عمل کاتاراکت (جراحی آب مروارید چشم) طی سال‌های گذشته به دلیل نبود فناوری، نیازمند دقت و مهارت بیشتر و همچنین صرف زمان طولانی بوده است، اما امروزه به دلیل پیشرفت فناوری، بسیار ساده و در کمتر از ۱۰ دقیقه تحت کنترل پزشک انجام می‌شود. بنابراین ضرورت دارد، تعرفه این جراحی کاهش یابد که متأسفانه هنوز لحاظ نشده است.

*یعنی سیاست گذاری‌های وزارت بهداشت هیچ تأثیری در ارزش‌گذاری خدمات پزشکی ندارد؟ 

** به طورحتم سیاست‌گذاران حوزه پزشکی می‌توانند نیازهای جامعه را از طریق محرک حقوق و دستمزد برای پزشکان مختلف بخوبی و بهتر از امروز کنترل کنند چراکه قیمت‌گذاری و تعرفه خدمات پزشکی در همه کشورها یکی از ابزارهای سیاست‌گذاری وزارت بهداشت است زیرا اگر تخصصی درآمد قابل قبول نداشته باشد، پزشکان کمتری تمایل به ادامه تحصیل در آن رشته خواهند داشت و نتیجه آن اتفاقی می‌شود که طی این سال‌ها برای تخصص‌های کودکان، عفونی و داخلی افتاده است و اگر مدیریت نشود در صورت شیوع بیماری در حوزه‌های تخصصی مذکور، احتمال اینکه با کمبود متخصص رو به رو شویم، دور از واقعیت نیست.

*آقای دکتر شما چه راهکاری برای رفع این مشکل پیشنهاد می‌کنید؟

** به نظر من لازم است وزارت بهداشت با افزایش تعرفه‌های خدمات پزشکی تخصص‌های مذکور به عنوان ابزار سیاستی به منظور حفظ تعادل نیروهای تخصصی برای مقابله با بیماری‌ها در سطح جامعه استفاده کند که متأسفانه به دلیل نبود سیاست‌گذاری‌های صحیح در وزارت بهداشت تاکنون این مهم تحقق نیافته و به همین دلیل امروزه شاهد اقبال پزشکان زیادی برای ادامه تحصیل در رشته‌های تخصصی جراحی چشم هستیم چراکه هم اکنون اغلب متخصصان جراحی چشم روزانه بین ۱۵ تا ۲۰ عمل «کاتاراکت» انجام می‌دهند و درآمد بسیار بالایی دارند، در حالی که اگر تعرفه این قبیل جراحی‌ها اصلاح شود، تمایل پزشکان برای ادامه تحصیل در رشته تخصصی مذکور و به طور کلی رشته‌هایی که به دلیل استفاده از فناوری‌های مدرن پزشکی ساده‌تر شده است، کاهش می‌یابد.

انتهای پیام/