به‌گزارش قدس آنلاین به نقل از سایت  وزارت نیرو (پاون)، محمد علایی در نشست خبری هفته دولت با اصحاب رسانه با بیان این مطلب که دستورالعمل طرح ملی سازگاری با کم آبی در نیمه مرداد ماه به استان‌ها ابلاغ شده است عنوان کرد: این برنامه در سه سطح ملی، استانی و شهرستانی تعریف شده و در آن بر خلاف گذشته سعی شده از پیچیدن نسخه‌ای واحد برای تمام استان‌ها و شهرستان‌ها خودداری شود. برنامه اجرایی این طرح در مقیاس استانی در نیمه شهریور ماه به تصویب رسیده و پیاده‌سازی خواهد شد.
علایی با اعلام این خبر افزود: در رویکرد جدیدی که در این طرح لحاظ شده است، ۳۱ استان کشور و همچنین ۲۸ شهرستان در استان خراسان رضوی هر یک متناسب با مقتضیات خود اهداف و عملکردی متمایز در راستای سازگاری با کم آبی خواهند داشت. شرط اول پیاده سازی این الگو، در اختیار داشتن اطلاعات کافی در مقیاس شهرستانی است که در خراسان رضوی اخیراً پس از بروزرسانی گزارش مشروح سیمای آب استان، گزارش سیمای آب هر یک از شهرستان‌ها نیز به تفکیک در دست تهیه است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی با اشاره به این که خراسان رضوی استانی با اقلیم خشک است، عنوان کرد: ۷۶ درصد مساحت استان خشک و ۲۴ درصد نیمه خشک است. همچنین میانگین بارش ۴۱ ساله ۲۲۵ میلیمتر است که نسبت به ۲۵۰ میلیمتر متوسط دراز مدت کشور، ۵۰۰ میلیمتر آسیا و ۷۵۰ میلیمتر دنیا می‌توان دریافت که سهم استان ما از بارش‌ها کم است.
وی ادامه داد: تعرق در سطح استان نسبت به میانگین جهانی بسیار بالا است. همچین با توجه به اینکه در کمربند خشک شمالی کره زمین واقع شده‌ایم علاوه بر کمتر بودن میزان بارش‌ها، با خشکی و تبخیر و تعرق بیشتری نیز مواجه هستیم.
محمد علایی با اشاره به اینکه سایه خشکسالی ۱۷ سال بر مناطق شرق کشور حاکم است، اظهار داشت: سال جاری یکی از خشک‌ترین سال‌ها بوده اما بانگاهی در تاریخ می‌توان دریافت که کشور ما بدتر از خشکسالی پیش‌رو را نیز پشت سر گذاشته است. البته در خشکسالی‌ها، شهرهای بزرگ برای تأمین آب به شدت دچار مشکل می‌شوند که متاسفانه در این میان قشرهای آسیب پذیر بیش از همه دچار ضرر و زیان می‌شوند.
 
*رد پای تغییر اقلیم مشهود است
وی با اشاره به اینکه در خراسان رضوی میانگین ۴۰ ساله بارش ۲۵۱ میلیمتر در سال است، خاطرنشان کرد: میانگین بارش ۱۵ ساله ۲۰۹ میلیمتر، میانگین بارش ۱۰ ساله ۱۹۸ میلیمتر است که می‌توان دریافت این کاهش‌ها عمدتاً تأثیر گرفته شده از گرمای جهانی بوده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی ادامه داد: اکنون شاهد تغییر نوع بارش‌ها در استان، مشهد و شرق کشور هستیم، همچنین میزان بارش برف به صورت قابل توجهی نسبت به میانگین سالانه کاهش پیدا کرده است. اگر میزان بارش برف کاهش پیدا کند آورد رودخانه‌ها در طول سال کاهش پیدا کرده و بارش‌ها از جنس سیلابی ایجاد می‌شود که در نهایت ضرر و زیان این بارش‌ها از سود آن‌ها بیشتر است لذا تأثیر این‌مهم باعث شده که ۴۳ درصد منابع آبی استان نسبت به میانگین کاهش یافته و همچنین شاهد خالی بودن ۸۰ درصد ظرفیت سدهای استان باشیم.
علایی در خصوص کم آبی در خراسان رضوی افزود: در خصوص کم آبی، دو نوع خشکسالی مدیریتی و طبیعی را می‌توان در نظر داشت که در خشکسالی مدیریتی، توسعه طرح‌هایی که هم‌خوان با طبیعت منطقه نیست در نهایت مارا دچار چالش می‌کند. به طور مثال آبی که مورد نیاز کارخانه‌های فولاد و سایر صنایع پرآب طلب در بعضی از مناطق است، بیش از ظرفیت منابع آبی منطقه مورد نظر است.
علایی همچنین خاطرنشان ساخت: در خراسان رضوی شاهد مواردی هستیم که از ظرفیت طبیعی استان خارج است. ۵۴ درصد جمعیت، ۷۵ درصد صنعت و ۹۰ درصد خدمات استان در مشهد مستقر است و این در حالیست که سهم این شهر از منابع آبی استان حدود ۱۷ درصد است. این آمار در شهر مشهد بیان‌گر این است که عدم هم‌خوانی منابع آبی ما با توسعه، مشکلاتی را در بخش سرانه‌های آب به وجود آورده است که هیچ تناسبی با شاخص‌های استاندارد جهانی ندارد.
 
*سرانه آب تجدیدپذیر در مشهد در وضعیت بحرانی است
علایی با اشاره به اینکه برابر استانداردهای جهانی، سالانه حداکثر ۴۰ درصد اجازه داریم از منابع آبی موجود استفاده کنیم، عنوان کرد: باتوجه به مقایسه‌هایی که گاهی بین مصرف آب در ایران و سایر کشورها صورت می‌گیرد باید گفت میانگین سرانه آب در امریکا بالای ۸۶ هزار مترمکعب برای هر فرد در سال است، اما در مشهد این مقدار اکنون کمتر از ۲۵۰ مترمکعب در سال برای هر نفر است، این در حالیست که سرانه کمتر از ۱۰۰۰ مترمکعب شرایط فوق بحرانی قلمداد می‌شود.
وی با اشاره به اینکه اگر در همین شرایط پیش‌رو منابع آبی به درستی مصرف شود، می‌توانیم شرایط را مدیریت کنیم، بیان کرد: تا سال ۱۴۲۰ حجم برداشت‌های منابع آبی ما باید به ۷۵ درصد برسد که تمامی اقدامات این برنامه به صورت سالانه تدوین شده است.

*۳۰ درصد هدررفت آب ناشی از ضایعات بخش کشاورزی
وی از مصرف آب در بخش کشاورزی یاد کرد و اظهار داشت: طبق گزارش وزیر محترم جهاد کشاورزی ۳۰ درصد محصولات کشاورزی که با تلاش کشاورزان تولید می‌شوند به دلایل مختلف از جمله ناکارآمد بودن سیستم‌های برداشت محصول، سردخانه‌ها و دلایل مختلف دیگر به ضایعات تبدیل می‌شود، خاطرنشان کرد: با یک حساب سرانگشتی این مقدار معادل با ۱.۲ میلیارد متر مکعب آب در استان است. از این جهت اگر این ۳۰ درصد ضایعات کاهش یابد بخش زیادی از مشکلات آبی ما نیز حل خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی با اشاره به اینکه در جهان به ازای مصرف یک متر مکعب آب در کشاورزی حدود ۲.۵ کیلوگرم ماده خشک تولید می‌شود، عنوان کرد: در کشورهای پیشرفته این میزان تا ۳.۵ کیلوگرم تولید می‌شود. در ایران قبل از دولت یازدهم حدود ۸۰۰ گرم ماده خشک تولید داشته، لذا اگر سقف تولید را در همین حدود نگه داریم و بهره‌وری را افزایش دهیم با یک سوم آب مصرفی همین میزان تولید را خواهیم داشت.
علایی افزود: در سه دشت بحرانی و فوق بحرانی چناران- مشهد، نیشابور و تربت جام- فریمان با هماهنگی سازمان جهاد کشاورزی برنامه ریزی کرده‌ایم ۸۶ هزار هکتار جالیز و صیفی جات موجود را در فضایی گلخانه‌ای با مساحت یک سوم سطح اولیه و با مصرف آب یک دهم مقدار اولیه ساماندهی کنیم که از این طریق حدود ۹۰۰ میلیون مترمکعب صرفه جویی در برداشت از منابع آب رخ خواهد داد.
 
*کاشت گیاهان غیرمثمر و زینتی در پایین دست کشفرود
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی در خصوص کشف‌رود عنوان کرد: کشف رود مشکلی که داشته این است که در بستر آن ترکیبی از فاضلاب و پسآب جاری است. با توجه به اینکه فضای کشف رود آزاد سازی شده است اما بازهم در بستر این رودخانه فاضلاب جریان دارد. این موضوع خارج از تکالیف قانونی شرکت آب منطقه‌ای است.
محمد علایی عنوان کرد: در غرب مشهد تصفیه‌خانه شماره ۲، پسآب خروجی خود را با توجه به اینکه کیفیت استانداری ندارد به کشف رود روانه کرده و همچنین در ادامه مسیر نیز پساب تصفیه‌خانه التیمور با کیفیت بالا پسآب خود را به این جریان افزوده و در باقی مسیر این رود، فاضلاب شهری تصفیه‌نشده خام و همچنین فاضلاب فوق العاده خطرناک چرم شهر به کشف رود سرازیر می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی عنوان کرد: ما باید به کشاورزان منطقه کشف رود در طرح‌های کوتاه مدت کمک کنیم تا زمان تکمیل ظرفیت تصفیه خانه‌ها و به صورت موقت محصول تولیدی غیرخوراکی انسان و حیوان مانند گل و پرچین، کاج‌ها و مواردی از این قبیل تولید و کشت کنند.
 وی در خصوص رودهای مرزی استان خاطرنشان ساخت: در حال حاضر ظرفیت مازادی در رودهای مرزی استان به منظور ساخت سد و مهار آبهای سطحی باقی نمانده و در اغلب رودخانه‌های مرزی استان تمهیدات لازم صورت گرفته و در این موارد مبنای تصمیم گیری پروتکل‌های بین المللی است که خط قرمز ما در برنامه ریزی محسوب می‌شوند.
علایی در پایان با اشاره به اجرای پروژه‌های انتقال آب بین حوضه‌ای یادآور شد: واضح است که پروژه‌های انتقال آب بین حوضه‌ای گران قیمت بوده و چالش‌های خاص خود را به همراه دارند اما در بخش‌هایی از کریدور شرقی کشور و مناطق جنوبی استان خراسان رضوی که هیچ پتانسیلی جز انتقال آب از خارج حوضه برای تأمین نیاز آبی منطقه باقی نمانده، طبیعتاً این گونه اقدامات سازه‌ای اهمیت می‌یابند. در مشهد نیز چنان روند توسعه به ضکل فعلی ادامه یابد چاره‌ای جز انتقال آب باقی نخواهد ماند.

پایان پیام/