خراسان از گذشته به دلیل وجود بارگاه منور رضوی همواره به عنوان یکی از مهم ترین کلانشهرهای مذهبی دنیا مطرح بوده و سالانه میلیون ها زائر داخلی و خارجی برای زیارت این امام همام به مشهد سفر می کنند و در زمان اقامت خود در مشهد به مرقد دیگر امامزادگان نیز مشرف می شوند.  

طی سال های گذشته به دلیل ارادتی که مردم به خاندان اهل بیت(ع) داشته اند، کار مرمت و توسعه بقاع متبرکه با سرعت چشمگیری انجام شده و در حال حاضر به همت خیران بناهای باشکوهی در مرقد نوادگان ائمه اطهار(ع) بنا شده است.  

برگزاری مراسم مذهبی در مناسبت های دینی از جمله ماههای محرم و صفر و ماه مبارک رمضان، برگزاری جشن های ملی و مذهبی، گردهمایی مردم برای انجام امور عام المنفعه و کمک به نیازمندان و اطعام آنها از جمله کارکردهای بقاع متبرکه در خراسان رضوی می باشد.  

بنای امام زادگان هاشم و محتشم(ع)

این بنا که از نظر گردشگری مذهبی حائز اهمیت است، به فاصله ۷۵ کیلومتری از شهر مشهد و در روستای پیوه‌ژن قرار دارد و منسوب به مدفن امامزادگان هاشم(ع) و محتشم(ع) از نوادگان حضرت امام موسی بن جعفر(ع) است. همه روزه زائران و مسافران بسیاری برای زیارت آرامگاه به این مکان می‌آیند که وجود قنات و آب فراوان آن سبب سرسبزی محوطه با سایه‌های کوهستانی شده و از نظر امکانات رفاهی در حد مطلوبی قرار دارد.  

آرامگاه خواجه مراد 

بنای آرامگاه منسوب به ابو حبیب هرثمه بن اعین مشهور به «خواجه مراد» که طبق برخی روایات و منابع معتبر تاریخ اسلام از اصحاب ویژه حضرت علی بن موسی الرضا(ع) بوده است، در حدود ۱۵ کیلومتری شرق شهر مقدس مشهد و در دامنه ارتفاعات امتداد یافته از رشته کوه بینالود قرار دارد و این آرامگاه یکی از اماکن مذهبی مشهد محسوب می شود. آرامگاه خواجه مراد در فاصله ۳ کیلومتری آرامگاه خواجه اباصلت هروی میباشد و زائرین می توانند هر دو آرامگاه را با فاصله کم زیارت کنند.
به استناد برخی منابع تاریخ اسلام، خواجه مراد را از سرداران مأمون عباسی بوده است که از مدینه تا توس حضرت اما رضا(ع) را همراهی کرد و پس از شهادت آن امام هما اقدام به افشاگری علیه مأمون نمود و به دلیل این افشاگری توسط مامون عباسی در سال ۲۱۰ هجری قمری کشته شد.

طبق گفته ها، آرامگاه خواجه مراد تا سال ۱۳۰۰ هجری قمری، بنای قابل توجهی بر فراز مدفن هرثمه بن اعین وجود نداشته است. بنایی که در گذشته بر مزار خواجه مراد قرار داشته است شامل گنبد خانه‌ای به طول و عرض۳۰×۴×۴ متر و گلدسته‌های کم ارتفاع مزین به کاشی‌کاری و ایوان بوده است که در تغییر و تحولات امروزی بنایی جدید جای آن را گرفته و امکانات رفاهی دیگری نیز همچون زائرسرا، رستوران، فضای اداری، پارکینگ و بازارچه برای زائرین و مجاوران به آن اضافه شده است. در نمای شمالی آرامگاه خواجه مراد، ایوان بزرگی به ارتفاع ۵ متر بنا شده که دارای تزئینات آیینه‌ کاری است و پشت‌ بغل‌ های ایوان نیز با کاشی‌ های هفت‌ رنگ زینت شده است.  

آرامگاه امام زاده سید محمد علوی(ع)  

بنای آرامگاه در فاصله ۶۰ کیلومتری جاده مشهد – تربت حیدریه و در حاشیه جاده بر روی یک بلندی واقع شده است. شخصیت مدفون در این بنا، امام‌زاده سید محمد علوی از نوادگان حضرت موسی بن جعفر(ع) می‌باشد. در حال حاضر این مکان با امکانات نسبی و زیارتی پذیرای زائرین و مسافرانی است که از این راه تردد می‌نمایند. پوشش طبیعی و مناظر اطراف این مکان آکنده از درختچه‌های کوتاه است. اخیراً نسبت به عمران و توسعه فضاهای اطراف و صحن امام‌زاده و ساختمان اقداماتی از جمله محوطه‌سازی، نهال کاری انجام گرفته است.  

بقعه امامزاده سید عبدالعزیز(ع)  

بقعه امام زاده سید عبدالعزیز(ع) در فاصله ۳۴ کیلومتری جنوب غربی مشهد و در بخش احمدآباد، روستای ده سرخ واقع شده است که در ضلع شمالی روستای ده سرخ قرار گرفته و بنا بر اقوال مدفن امام زاده عبدالعزیز برادرزاده امام رضا(ع) است و احتمالاً بقعه کنونی را در عصر قاجار بنیان کرده‌اند.

این بنا با نمای شش وجهی و گنبدی، فضای معنوی خاصی را برای این روستا ایجاد کرده و در سال‌های اخیر با احداث حسینیه‌ای متصل به آرامگاه بر وسعت آن افزوده شده است‌ که در میان گنبدخانه نیز مضجع شریف آن بزرگوار در ضریحی فلزی قرار دارد.  

آستانه متبرکه امام‌زاده یحیی(ع)  

آستانه متبرکه امام‌زاده یحیی(ع) یکی از اماکن مذهبی مشهد میباشد که در فاصله حدود ۵۰ کیلومتری شمال‌شرقی شهر مشهد و در یک کیلومتری روستای میامی در بخش رضویه قرار دارد. این آستان مبارک محل دفن امام‌زاده یحیی بن حسین بن زید یکی از فرزندان زید بن علی بن حسین(ع) می‌باشد. بنای آرامگاه امام‌زاده یحیی(ع) مشتمل بر رواقی چهار ضلعی، گنبد فیروزه‌ای رنگ دو پوسته، مناره‌های طرفین ورودی و کتیبه‌ای سنگی بر سردر آن به تاریخ ۹۳۷ هجری قمری است.

آستانه متبرکه امام‌زاده یحیی(ع) مقارن با سال‌های اولیه حکمرانی شاه طهماسب صفوی ساخته شده است و به استناد مضمون کتیبه هویت صاحب مزار در زمان ساخت مقبره برادرزاده یحیی بن زید تصور شده، اما ارادتمندان این آستانه میامی را آرامگاه یحیی بن زید می‌پندارند. بنابر منابع تاریخی اسلام، یحیی بن زید هم ظاهراً در سال ۲۰۷ یا ۲۰۹ هجری قمری در شهر بغداد کشور عراق چشم از جهان فرو بسته است. با این حال این آستان مبارک علاوه بر گردشگران مذهبی داخلی، در سال‌های اخیر مسلمانان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس توجه ویژه‌ای به این مکان داشته‌اند.

در نزدیکی آستانه متبرکه امام‌زاده یحیی(ع)، چشمه آب معدنی در دامنه کوه جریان دارد که گردشگران پس از زیارت از این مکان مذهبی، از آب این چشمه نیز استفاده می کنند.  

آرامگاه امامزاده اسماعیل(ع)  

بقعه متبرکه امام‌زاده اسماعیل یا شاهزاده اسماعیل(ع) در فاصله ۳۰ کیلومتری مشهد به سمت نیشابور و در روستای امان‌آباد واقع شده است، در کنار بنا، زائرسرایی نیز برای استراحت و عبادت ارادتمندان ایجاد شده است، همچنین ضریح فلزی جدیدی نیز بر روی مزار نصب شده است که به استناد شواهد موجود، نسب ایشان به امام حسین(ع) می رسد.  

آرامگاه امام زادگان بی بی صنوبر(ع) و میر سبحان ولی(ع)  

از جمله اماکن مذهبی و زیارتگاه‌های شهر مشهد باید به مقبره امام زادگان بی بی صنوبر(ع) و میرسبحان ولی(ع) اشاره کرد، این بنا در ۳۲ کیلومتری جاده مشهد به سد کارده واقع شده است و بر مبنای روایات، مدفونین در این بنا از منسوبین حضرت موسی بن جعفر(ع) هستند. مقبره میرسبحان ولی در فضای داخلی بنایی جدید و مزار بی‌بی صنوبر در محوطه‌ مقابل با ضریح فلزی کوچک دیده می‌شود.  

امامزاده محروق 

زید فرزند امام زین العابدین (ع) دارای ۴ فرزند به نام های محمد، یحیی، حسین و عیسی بود که محمد همان امامزاده محمد محروق است که در پی قیامی که ضد خلیفه وقت صورت پذیرفت به شهادت نائل گردید. پیکر او را به آتش کشیدند و خاکستر آن را در محله تلاجرد از محله های قدیمی شهر نیشابور بخاک سپردند از همین رو به محروق یعنی سوخته معروف شده و بقعه متبرکه ایشان در نیشابور با بنای زیبائی در شمار آثار تاریخی قرار دارد.  

امامزاده یاسر و ناصر  

امام زادگان از فرزندان امام موسی بن جعفر (ع) میباشند و باهجرت امام رضا (ع) گروهی از برادران آن حضرت به نقاط مختلف ایران بویژه خراسان کوچ نمودند .امامزادگان سید ناصر و سید یاسر (ع) بنا بر متون کهن اسلامی از جمله «کنزالانساب» به قلم سید مرتضی، از برادران بلاواسطه حضرت امام رضا(ع) می‌باشندبقعه متبرکه امامزادگان در حدود ۵ کیلومتری از مشهد به سمت طرقبه در سمت چپ جاده با فاصله حدود ۴۰۰ متری از آن منتسب به ۲ تن از فرزندان امام موسی بن جعفر (ع) می باشد.

روستای ییلاقی گلستان که در ۴ کیلومتری منطقه ییلاقی طرقبه قرار دارد، علاوه بر جاذبه‌های طبیعی و ییلاقی گوناگونی که دارد، دارای اماکن مذهبی نیز می باشد که یکی اماکن مذهبی مشهد، آستان متبرکه امام‌زادگان سید ناصر و سید یاسر (ع)  که فرزندان ذکور حضرت موسی کاظم (ع) می باشند، در ابتدای ورودی به این روستای ییلاقی می باشد.  

امامزاده یحیی بن موسی بن جعفر (ع) روستای باغشن نیشابور  

بنا بر اقوال و باور مردم ایشان امامزاده یحیی از فرزندان امام هفتم شیعیان امام موسی بن جعفر (ع) می باشد و بهمراه سایر امامزادگان و یاران امام رضا (ع) به ایران واردشده و در درگیری های بین ایشان و سپاهیان مامون در این نقطه به شهادت رسیده اند. بقعه متبرکه امامزاده در فاصله ۱۰ کیلومتری بعد از قدمگاه رضوی در مسیر مشهد واقع شده است.  

امامزاده سید مرتضی (ع)  

مدفن دوامام زاده ابراهیم اصغر ملقب به مرتضی بن موسی الکاظم (ع) و حمزه بین امام موسی الکاظم (ع) در شهر«ترشیز قدیم» کاشمر فعلی است. سید مرتضی درسده دوم هجری  به محض اطلاع از شهادت برادر بزرگوارشان حضرت امام رضا (ع) با اندیشه خروج علیه مامون از بغداد بیرون آمد در حالی که هشت نفر از برادران و فرزندان آنها و عده ای همراه وی بودند و تدریجا سایر یاران نیز از سادات و موالی هم بایشان پیوستند در مسیر خراسان میان وی با امیر دست نشانده مامون جنگی رخ داده و جمعی کثیری از موافقان و مخالفان به قتل می رسند و این دو برادر به سمت ترشیز پناه آورده و درآنجا به شهادت رسیده و مدفون شدند و قبورشان زیارتگاه عاشقان آل الله می باشد.  

امام زاده سید ابراهیم اصغر (ع)   

این مکان در فاصله ۵ کیلومتری شمال کاشمر در دامنه ی کوه های معروف به هفت شاخ در منطقه ای ییلاقی و چشم نواز خود نمائی می کند و این بقعه منسوب به امام زاده سید ابراهیم اصغر (ع) یا همان سید مرتضی کوچکترین فرزند امام موسی الکاظم (ع) می باشد.  

آرامگاه خواجه ربیع 

آرامگاه خواجه ربیع که در دوران صفویه و به توصیه شیخ بهایی توسط شاه عباس صفوی ساخته شده است، یکی از آثار ملی ایران و همچنین یکی از اماکن مذهبی مشهد میباشد که در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی و به شماره ۱۴۲ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.

خواجه ربیع یا همان (ابوزید ربیع بن خثیم اسدی) از طایفه بنی‌اسد و ساکن کوفه و از زمره زهّاد هشتگانه صدر اسلام و تابعین و همچنین از یاران حضرت امام علی (ع) و اصحاب پیغمیر اسلام در دوران صدر اسلام بوده است.

آرامگاه خواجه ربیع توسط شاه عباس صفوی و به توصیه شیخ بهایی و با سرپرستی یکی از سادات رضوی مشهد به نام «میرزا افلغ» در اویل قرن ۱۱ قمری ساخته شد.

آرامگاه با شکوه خواجه ربیع یکی از ابنیه زیبا، دیدنی و متبرک شهر مشهد میباشد که به همین علت مورد توجه زائرین و مجاورین این شهر مقدس گردیده است و سالانه بازدیدکنندگان و گردشگران فراوانی را به خود جذب می کند.

آرامگاه خواجه ربیع در شهر مشهد، یکی از قبرستان‌های مهم مشهد محسوب می شود و همچنین قبر فتحعلی خان قاجار که در سال ۱۱۳۹ هجری قمری در باغ خواجه و بدست نادر قلی افشار کشته شد، نیز در زیر گنبد مقبره خواجه میباشد. مقبره خواجه ربیع دارای گنبدی به ارتفاع ۱۸ متر بر روی بنایی چهار ایوانی است و گنبد این آرامگاه از کاشی‌های زیبای فیروزه‌ای و درون بنا هم مزین به نقاشی‌های طلایی رنگ میباشد. طرح آرامگاه خواجه ربیع در نمای بیرونی هشت ضلعی و در نمای درونی چهار ایوانی است. این آرامگاه در انتهای خیابان عبادی (خواجه ربیع) شهر مشهد قرار گرفته است.  

گنبد خشتی 

یکی از اماکن مذهبی مشهد که بنای تاریخی نیز است، گنبد خشتی است که مربوط به دوران صفویه میشود و در سال ۱۳۴۵ و با شماره ۶۱۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. در گنبد خشتی مقبره یکی از سادات مشهور مشهد یعنی امامزاده سید محمد از نوادگان موسی بن جعفر (سلطان غیاث‌الدین محمد) که نسب او با هفده واسطه به امام موسی بن جعفر(ع) می‌رسد، قرار دارد. سلطان غیاث‌الدین محمد در قرون هفتم تا نهم هجری نقیب سادات شهر مشهد و در سده نهم تا یازدهم هجری از جمله بزرگان شهر مشهد بوده اند.

گنبد خشتی در ابتدای خیابان طبرسی مشهد و در مجاورت کوچه سیاه آب قرار دارد. بدلیل اینکه گنبد این آرامگاه مقدس خشتی است، از این رو این مکان را گنبد خشتی نامیدند. این بقعه از نظر معماری مشتمل بر دو بخش مهم پیوسته‌است که شامل فضای زیر گنبد به صورت چهارشاه نشین و هشتی ورودی می‌باشد. بنابر شواهد موجود، گنبد خشتی در دوران قاجار مرمت و فضای داخلی آن با نقاشی و کتیبه مزین شده است.  

آرامگاه خواجه اباصلت 

به استناد روایات و منابع معتبر تاریخ اسلام، عبدالسلام بن صالح بن سلیمان ایوب بن میسره مشهور به «خواجه اباصلت هروی» از دانشمندان، محدثین، متکلمین و راویان به نام عصر خود بوده که به نقل از مجالس‌ المؤمنین، خواجه اباصلت در سال ۱۶۰ هجری قمری و در شهر مدینه چشم به جهان گشود و به علت اینکه اجداد خواجه اباصلت از شهر هرات (یکی از ولایات افغانستان) بوده‌اند به «اباصلت هروی» معروف گردیده است.

خواجه اباصلت پس از هجرت حضرت امام رضا (ع) از مدینه به خراسان، به این منطقه آمد و در سفر و حضر ملازم و همراه حضرت علی بن موسی الرضا(ع) و راوی صریح چگونگی شهادت آن حضرت به دست مأمون عباسی بود و بعد از آن کتاب وفاه الرضا را تالیف کرد.

خواجه اباصلت هروی بنا به قول سمعانی اباصلت در سال ۲۳۶ هجری قمری و در زمان حکومت طاهر بن عبد الله بن طاهر در خراسان چشم از جهان فرو بست. بنای پیشین آرامگاه خواجه اباصلت بصورت بقعه ای نیمه مخروبه بوده که به همت کربلایی محمد علی درویش، از عرفای سده هشتم هجری، این آرامگاه بازسازی گردیده و به صورت یک بنای چهار ضلعی و گنبدی بر فراز آن تجدید بنا شد.

در سال های اخیر آرامگاه خواجه اباصلت که یکی از اماکن مذهبی مشهد است، گسترش یافته و با زیر بنای ۹۲۰ مترمربع با شیوه جدید بازسازی شده و در اطراف این آرامگاه نیز امکانات رفاهی همچون رستوران، چایخانه، بخش اداری، تجاری و پارکینگ فراهم شده است. آرامگاه خواجه اباصلت در جنوب شرقی و در ۵ کیلومتری شهر مشهد و همچنین در حاشیه جاده فریمان به مشهد قرار دارد.  

آرامگاه پیر پالاندوز 

آرامگاه پیر پالاندوز مربوط به دوره صفوی و سال ۹۸۵ هجری قمری می باشد و در ضلع شرقی حرم امام رضا (ع) واقع شده است. آرامگاه پیر پالاندوز که یکی از اماکن مذهبی مشهد نیز است در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۵۶ با شماره ثبت ۱۳۷۵ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آرامگاه پیر پالاندوز متعلق به محمد عارف عباسی، از عرفای بزرگ قرن دهم هجری است. بنای آرامگاه پیر پالاندوز چهار ضلعی بوده و دارای گنبد پیازی شکل و ایوان آجری زیبا است. در داخل بقعه بر سقف ها بقایای نقاشی هایی از دوران صفویه وجود دارد. بنا با کاشی های ساده فیروزه ای رنگ تزئین شده است.

منبع : مهر

انتهای پیام