برای یافتن پاسخی به ابهامات و شائبه‌هایی که برای این مقوله مطرح شده؛ گفت‌وگویی با مهندس علی اصغر حسنی یزدی، مدیر گروه بهداشت محیط و حرفه‌ای مرکز بهداشت خراسان رضوی انجام دادیم که با هم می‌خوانیم:
استانداردهای تعیین سلامت آب خراسان رضوی تا چه حد تابع استانداردهای جهانی است؟
معیارهای تعیین و انتخاب استاندارد آب چه درقالب استانداردهای ملی وچه استانداردهای بین‌المللی و ارائه شده از سوی سازمان بهداشت جهانی متناسب با میزان امکانات و تجهیزات، فراوانی منابع آبی می‌باشد، چنان که ملاک سلامت استاندارد ملی آب ایران ۱۰۵۳ است و برهمین اساس نظارت صورت می‌گیرد که این استاندارد نیز با استانداردهای سازمان بهداشت جهانی تفاوت چندانی ندارد. به هر روی در تعیین سلامت آب ابتدا بر شرایط ظاهری همچون رنگ، بو، دمای متعادل و فاقد طعم و مزه خاص اهمیت داده شده و بررسی عوامل میکروبی و شیمیایی مورد توجه قرار می‌گیرد. به این ترتیب غلظت واملاح موجود در آب، وضعیت سموم و سپس مواد پرتوزا سنجیده می‌شود و چنانچه این مسائل مطابق استاندارد بوده و سلامت آب تأیید شود به چرخه مصرف هدایت می‌شود. البته اگر مغایر با استانداردها تشخیص داده شود یا تصفیه شده و یا منابع آبی که از کیفیت پایین‌تری برخوردارند با منابع آبی با کیفیت مناسب‌تر مخلوط می‌شود تا به حد استانداردها برسد.
با توجه به آنچه گفته شد گاه شاهدیم دربرخی فصول و در برخی مناطق مشهد شهروندان از کیفیت آب اظهار ناخشنودی میکنند، علت این مسئله چیست؟
درحال حاضر منابع آبی درشهر مشهد یا آب‌های سطحی هستند یا چاه‌ها که ممکن است در فصولی از سال‌ها کیفیت مورد نظر دچار نوساناتی شود. چنان که در فصل پاییز به دلیل قرارگرفتن درحداقل میزان منابع آبی گاه ناچار هستیم از ذخایر سدها و لایه‌های زیرین آب برداشت کنیم که کیفیت مطلوبی ندارد واز آن به عنوان «آب مرده» یاد می‌شود. همچنین در فصل بهار به علت فزونی بارش‌ها و وجود سیلاب‌ها کیفیت آب تحت تأثیر قرار می‌گیرد. البته مکرر وضعیت آب از نقطه آبگیر، خروجی تصفیه خانه‌ها و در نهایت شیر آب مصرفی مورد بررسی قرار می‌گیرد و چنانچه مشکلی دیده شود به اداره آبفا گزارش داده می‌شود. به این ترتیب در تابستان که منابع آبی محدود بود و از دو سدی که برداشت داشتند و کیفیت آن مناسب نبود، بلافاصله به اداره آب و فاضلاب اعلام شد که این منابع از مدار دسترسی خارج شد. ناگفته نماند به دلیل محدودیت‌هایی که در منابع آبی وجود دارد، مسئولان اداره آبفا نیز برای تأمین آب مورد نیاز با چالش‌هایی مواجه هستند.
برنامه شما برای نظارت وبررسی آب مصرفی شهروندان چگونه است؟
ابتدا گزارشی از وضعیت سلامت آب از سوی اداره آبفا به ما ارجاع می‌شود که ما آن را می‌پذیریم. همچنین به طور تصادفی هر روزه وضعیت سلامت آب مورد بررسی قرار می‌گیرد، چنان که کلر سنجی هر روزه انجام شده و در سامانه به ثبت می‌رسد. از نظر میکروبی نیز روزانه نمونه‌برداری می‌شود. البته برخی ازمنابع آب به طور هفتگی و یا ماهانه مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین از لحاظ شیمیایی سالانه حداقل دوبار وضعیت منابع یاد شده بررسی و ارزیابی می‌شود.
در برخی مقالات تخصصی در سال‌های اخیر اشاره شده که استاندارد ۱۰۵۳ نسخه پنجم که در حال حاضر ملاک سلامت آب در کشور ما تعیین شده، نیازمند بازنگری وتغییر است، نظر شما دراین زمینه چیست؟
به طور معمول ملاک‌های استاندارد طی سال‌ها مورد بازنگری وارزیابی قرارمی گیرد، چنان که گاه این تغییرات مطابق مطالعات صورت گرفته در داخل کشور انجام می‌شود. برای نمونه درگذشته میزان وجود فلزات سنگین درآب‌ها رقم بالاتری تعریف شده که در استانداردهای جدید این رقم کاهش یافته است؛ به طوری که حتی برخی چاه‌ها ازمدار خارج شد. همچنین گاهی موارد این تجدید نظرها براساس دستور عمل‌های کشوری صورت می‌گیرد. البته آنچه در این روند قابل توجه است، اینکه تغییرات و بازنگری‌های مورد نیاز پس از تحقیقات از کمیته‌های تخصصی انجام شود.
درخصوص استفاده از کلر نیز برای گندزدایی شنیده می‌شود که میزان بالای این ماده سبب بروز بیماری‌های جدی و سخت درمان می‌شود، در این باره اعتقاد شما چیست؟
امروزه روش‌های مختلفی برای گندزدایی در جهان وجود دارد که حتی جایگزین کلر شده که ازاین موارد می‌توان به استفاده از فیلترهای نانو و اشعه یو وی اشاره کرد. این درحالی است که گفته می‌شود باید قدری ماده گندزدایی در آب باقی بماند که مانع آلودگی ثانویه باشد؛ زیرا خط انتقالی طولانی داریم که دراین مسیر می‌تواند اتصالات لوله‌ها شرایط مناسبی نداشته باشد و یا منابع آبی درخانه‌ها موجود باشد که منجر به بازگشت آب شود. بنابراین در دنیا از ماده کلر استفاده می‌شود. همچنین چنانچه میزان کلر کاهش پیدا کند، سعی می‌شود بر روی بازدهی کیفیت تصفیه بیشتر توجه کنند. به هر روی سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده که منافع کلر برای سلامت آب بیش از مضرات آن است.
نظرتان درباره استفاده شهروندان از دستگاه‌های تصفیه آب خانگی چیست؛ چرا که می‌گویند آب این دستگاه‌ها نیز سالم نیستند؟
ما فاکتوری داریم که براساس آن اگر کل میزان املاح از ۱۰۰ میلی گرم در لیتر کمتر باشد، این آب برای شرب مناسب نیست؛ چراکه هم آب تلخ مزه می‌شود وهم به سمت آب مقطر پیش می‌رود و همچنین وقتی آن را مصرف می‌کنیم بخشی از املاح بدن را نیز ازدست می‌دهیم. در واقع آب مناسب نوشیدن باید املاحش ۵۰۰-۱۰۰ میلی گرم در لیتر باشد. وقتی از دستگاه تصفیه آب استفاده می‌کنیم املاح به زیر ۱۰۰ میلی گرم در لیتر می‌رسد که مناسب نیست. چنانچه املاح آب ۱۰۰۰ تا۱۵۰۰ میلی لیتر برسد چندان مناسب نیست؛ زیرا به سمت لب شوری می‌رود. به این ترتیب در این مناطق می‌توان از دستگاه تصفیه آب استفاده کرد. نکته دیگر اینکه استفاده از دستگاه‌های تصفیه آب باید اصولی باشد، به طوری که خروجی آن آب مقطر نبوده و فیلتر دستگاه نیز به موقع تعویض شود که خود منبع آلودگی میکروبی نباشد. همچنین باید توجه کرد استفاده از این دستگاه سبب افزایش ۲-۳ برابری ضایعات آب می‌شود که میزان مصرف را نیز بالا می‌برد.
دربرخی مقالات تخصصی حوزه آب اشاره شده که میزان کیفیت آب شرب در برخی مناطق استان خراسان رضوی افت چشمگیری داشته و این روند روبه افزایش است، نظر شما دراین باره چیست؟
باید توجه کرد زمانی با ۲۰ متر حفرچاه به آب گوارا می‌رسیدیم، اما در حال حاضر برای دسترسی به منابع آبی باید به سوی حفر چاه‌های عمیق‌تری برویم. به این ترتیب هرقدرعمق برداشت بیشتر شود، میزان املاح آب فزونی می‌گیرد که این بر گوارایی آب اثرگذاراست. بنابراین برای آنکه آلودگی‌ها ومسائل مرتبط با آب را کنترل کنیم، به تعریف شناسنامه‌ای برای منابع آبی اقدام شده است. البته گاهی موارد به دلیل نبود منابع کافی معیارها واستانداردها تحت تأثیر شرایط قرار می‌گیرد که در این زمینه ما نظارت‌های کافی داریم وجای نگرانی نیست. همچنین شماره تلفن ۱۹۰ برای شکایت شهروندان از وضعیت سلامت آب فعال است که شهروندان می‌توانند با تماس پیگیر مشکلات باشند.
مدتی است که مقوله استفاده از «آب‌های غیرمتعارف» همانند پساب‌ها باب شده، آیا زیر ساخت‌های موجود در تأمین سلامت آب برای این موضوع فراهم است؟
به طورکلی فاضلاب‌ها و پساب‌ها ۹/۹۹ درصد آب بوده و تنها یک دهم درصد مواد زائد است که متناسب با نوع مواد زائد میزان آلودگی آب‌ها متغیر باشد. به این ترتیب در بسیاری از کشورها وقتی همین یک دهم درصد را تصفیه میکنند و براساس درجه تصفیه صورت گرفته برای مصارف مختلف همانند شست‌وشو و یا تأمین تغذیه سفره‌های زیرزمینی استفاده می‌شود. در واقع استفاده از هرگونه آب باید متناسب با استانداردهای تعریف شده، صورت بگیرد. به هر روی امروزه فاضلاب‌ها و پساب‌ها در تمام دنیا به عنوان تهدید شناخته نشده و فرصت محسوب می‌شود.
منبع: روزنامه قدس
انتهای پیام/
نظر شما