به گزارش قدس آنلاین ، اگر در یکی از پارک‌های شهر بنشینی یا در پیاده رو قدم بزنی و یا در کنار خیابان منتظر تاکسی و یا وسیله نقلیه باشی، با هر تیپ، قیافه و سن و سالی، بالاخره متلک را ازسوی بعضی مردان و پسران می‌شنوی و این متلک پرانی اینقدر تکرار شده که تبدیل به یک عرف شده و انگار قباحت و زشتی خود را از دست داده است.
چندی پیش اعلام شد هر زن یا دختری در جوامع شهری در ایران به میزان مسافتی که طی می‌کند یا مدت زمان حضورش در سطح خیابان ها، در هر تردد شهری، بین یک تا ۲۰ بار به لحاظ مزاحمت‌های کلامی، فیزیکی و چشمی (نگاه نامناسب و آزاردهنده) از سوی برخی مردان مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد.
در حالی که طبق ماده ۶۱۸ قانون مجازات‌های اسلامی، مزاحمت‌های خیابانی جرم است. در این ماده قانونی بیان شده است: «هر کس با هیاهو و جنجال یا حرکات غیر متعارف یاتعرض به افراد موجب اخلال نظم و آسایش و آرامش عمومی شود یا مردم را از کسب و کار بازدارد، به حبس از سه ماه تا یک سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد» ولی خود بانوان نیز به این مساله به عنوان جرم نگاه نمی‌کنند معمولا بیشتر بانوان در برابر مزاحمت‌های خیابانی ترجیح می‌دهند سکوت کنند و منفعل باشند و دلایل زیادی برای این کار دارند این دلایل می‌تواند شامل ترس از برخورد با فرد مزاحم باشد یا اینکه ترجیح می‌دهند با سکوت خود، به مزاحمت پایان دهند در این میان نیز عده‌ای از بانوان ترجیح می‌دهند با داد و فریاد با فرد مزاحم برخورد کنند، اما معولا اطرافیان نیز چندان واکنشی نشان نمی‌دهند. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا بانوان در برابر مزاحمت‌ها بیشتر سکوت می‌کنند؟ چه موانعی وجود دارد که معمولا بانوان پیگیر برخورد با مزاحمان نمی‌شوند؟
سکوت، مزاحمت‌ها را باز تولید می‌کند
مزاحمت‌های خیابانی در درجه اول به عنوان یک معضل اجتماعی نگریسته می‌شود. معضلی که هم منشا اجتماعی دارد و هم در عین حال می‌توان، دلایل روانشناختی را برای آن ذکر کرد. برای بررسی جنبه‌های اجتماعی پدیده مزاحمت خیابانی به سراغ زینب جعفریان پژوهشگر و کارشناس ارشد مطالعات زنان و خانواده رفته ایم.
او در این زمینه می‌گوید: معمولا شخصیت‌هایی که در خیابان برای بانوان ایجاد مزاحمت می‌کنند شخصیت‌های پرخاشگر دارند و یا اینکه جنبه سادیست در آنهاغالب است.
می‌توان گفت: مزاحمت‌های خیابانی منشا روانی دارند، اما در عین حال مزاحمت‌های خیابانی از الگوی اجتماعی هم تبعیت می‌کنند.
جعفریان در ادامه صحبت هایش می‌گوید: در برخی از محلات شهر، مزاحمت برای بانوان به عنوان یک الگوی رفتاری در بین گروه‌های همسالان درآمده است و نوجوانان در این مناطق برای اینکه نشان دهند به اصطلاح مرد شده اند به بانوان متلک می‌گویند یا با موتور جلوی آن‌ها ویراژ می‌دهند و باعث آزار آن‌ها می‌شوند.
این پژوهشگر اجتماعی، معتقد است: مزاحمت‌های خیابانی برای بانوان، ریشه در نگاه فرودستی به زنان دارد و در کشورهای دیگر نیز این معضل وجود دارد.
جعفریان ادامه می‌دهد: بیشتر گفته می‌شود که زنان در برابر مزاحمت‌های خیابانی سکوت کنند، اما این چاره کار نیست، زیرا سکوت در برابر مزاحمت‌های خیابانی بیشتر باعث بازتولید آن می‌شود از سوی دیگر، زنان معمولا به صورت حقوقی این موضوع‌ها را پیگیری نمی‌کنند، زیرا در فرآیند اداری دچار دشواری زیادی می‌شوند.
منطق با عرف موافق است
گفته می‌شود روی دیگر مزاحمت‌های خیابانی، جنبه روانی این پدیده‌ها است. زهرا نبوی مدرس دانشگاه و دانشجوی دکترای روانشناسی بالینی، منشا روانی مزاحمت‌های خیابانی را مختص به انواع خاصی از مزاحمت‌ها می‌داند و معتقد است: مزاحمت‌های خیابانی یک مساله اجتماعی است و منشا اجتماعی دارد.
از دیدگاه روانشناسی در بین انواع مزاحمت‌های خیابانی، افرادی که با زدن حرف‌های جنسی باعث آزار و رنجش طرف مقابل می‌شود دچار نوعی از اختلالات روانی مثل سادیست هستند در سایر موارد مزاحمت‌های خیابانی مثل متلک گفتن نمی‌توان گفت که فرد مزاحم دچار الگو یا اختلال شخصیتی خاصی به لحاظ روانی است بلکه فرهنگ مرد سالار جامعه ریشه این نوع مزاحمت‌ها است. در روانشناسی رشد، پسران در دوره نوجوانی برای خودنمایی در گروه‌های همسالان به رفتارهایی مثل مزاحمت‌های خیابانی روی می‌آورند.
او درباره علت سکوت بانوان می‌گوید: انفعال و سکوت بانوان در برابر مزاحمت‌های خیابانی ارتباطی به نوع شخصیت بانوان ندارد و در واقع این رفتار بانوان از طریق الگوهای اجتماعی به آنان آموخته می‌شود.
او درباره علت سکوت بانوان می‌گوید: انفعال و سکوت بانوان در برابر مزاحمت‌های خیابانی ارتباطی به نوع شخصیت بانوان ندارد و در واقع این رفتار بانوان از طریق الگوهای اجتماعی به آنان آموخته می‌شود.
این روانشناس الگوی سکوت در برابر مزاحمت‌های خیابانی را منطقی می‌داند و می‌گوید: معمولا یک زن نمی‌داند با عکس العمل نشان دادن در برابر مزاحمت خیابانی با چه واکنشی رو به رو می‌شود، چون برخی از مزاحمان خیابانی از افراد شرور و لات هستند و احتمال هر گونه واکنش خشونت آمیزی از آن‌ها می‌رود. در این گونه موارد یک زن حتی نمی‌تواند با تکیه بر توانایی‌های خود مثل تسلط بر دفاع شخصی با این مزاحمان مقابله کند، زیرا مواردی گزارش شده است که در برخورد فیزیکی با فرد مزاحم، بانوانی که مسلط به فنون دفاع شخصی بودند با ضربات چاقوی فرد مزاحم دچار جراحت شدند.
نبوی درباره اینکه چرا این گونه مزاحمت‌ها به لحاظ قانونی پیگیری نمی‌شود می‌گوید: این الگوی پیگیری نکردن را ما در رفتار رانندگان مرد هم می‌بینیم. معمولا دو راننده که در خیابان با هم مشاجره لفظی نیز دارند این مزاحمت‌ها را پیگیری نمی‌کنند انگار روح جمعی این قضیه پیگیری نکردن را پذیرفته است و به نوعی از کنار این مسائل می‌گذرد.
موانع خانوادگی سدی در برابر پیگیری
با وجود اینکه پدیده‌ای مثل مزاحمت‌های خیابانی هر روزه در معابر شهری تکرار می‌شود، اما تعداد بانوانی که تصمیم می‌گیرند از قانون برای مبارزه با این معضل استقاده کنند، اندک است. آیا موانع قانونی وجود دارد که زنان را از پیگیری خواسته هایشان منع می‌کند؟ روند رسیدگی به پرونده‌ها در این زمینه چطور است؟ برای پاسخ به این سوال‌ها پای حرف‌های یک وکیل دادگستری می‌نشینیم.
حسین جعفری وکیل دادگستری می‌گوید: در زمینه منع مزاحمت خیابانی برای بانوان، خلا قانونی وجود ندارد، اما مشکل اصلی بحث اثبات و شناسایی فرد مجرم است.
حسین جعفری وکیل دادگستری می‌گوید: در زمینه منع مزاحمت خیابانی برای بانوان، خلا قانونی وجود ندارد، اما مشکل اصلی بحث اثبات و شناسایی فرد مجرم است.
چون برای اثبات دعوی در دادگاه احتیاج به شهود است و اگر مزاحمت در مکان شلوغی اتفاق افتاده باشد که شاهدانی وجود داشته باشد می‌توان آن‌ها را به دادگاه آورد که گاهی در زمینه آوردن شهود به دادگاه نیز مشکلاتی وجود دارد، چون معمولا مزاحمان افراد لاابالی و اوباش هستند که ترس عمومی از آن‌ها وجود دارد. گاهی شاکی بعد از اینکه می‌تواند شهود را به دادگاه بیارد، با مشکل مجهول المکان بودن فرد متهم، مواجه می‌شوند و قاضی به طور غیابی حکم را صادر می‌کند.
او درباره موانع رسیدگی قضایی به پرونده‌های مزاحمت برای بانوان می‌گوید: معمولا این موانع بیشتر اجتماعی است و بانوان به دلیل حجب و حیا و موانع خانوادگی این پرونده‌ها را دنبال نمی‌کنند در حالیکه اگر پیگیری در این زمینه وجود داشته باشد شاید این پیگیری‌ها باعث بازدارندگی از وقوع این جرایم شود.
مجازات‌های تعزیری، راهی برای پیشگیری
هر شهروندی چه زن، چه مرد در جامعه حرمت و احترامی دارد که باید حفظ شود و هرگونه حفظ نشدن این حرمت به هر طریقی، نوعی مزاحمت و حتی در نظام قانونی برخی از کشورها به‌عنوان «تجاوز کلامی» شناخته می‌شود. اما سؤال اینجاست که نظام حقوقی ایران و دستگاه قضایی چقدر از حفظ حرمت بانوان حمایت کرده است؟ برای پاسخ به این سوال به سراغ تنها بانوی معاون دادستان در خراسان رضوی رفته ایم که در زمینه مبارزه با خشونت علیه کودکان و زنان فعالیت‌های گسترده‌ای داشته است. نیره عابدین زاده معاون دادستان مرکز استان خراسان رضوی در امور محاکم تجدید نظر و کیفری یک و رئیس کمیته ساماندهی و شناسایی زنان آسیب‌دیده اجتماعی خراسان رضوی است.
او در این زمینه می‌گوید: ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی به طور خاص تری به بحث مجازات مزاحمان بانوان و اطفال می‌پردازد. در این ماده قانونی بیان شده است: هر کس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین کند به حبس از دو تا شش ماه و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
قاضی عابدین زاده روند رسیدگی به پرونده‌های مزاحمت‌های خیابانی را مطلوب خواند و گفت: یکی از موانعی که در پرونده‌های مزاحمان خیابانی در گذشته وجود داشت، بحث شناسایی مزاحمان و مجهول المکان بودن آن‌ها بود در حالیکه هم اکنون تعداد دوربین‌های راهنمایی و رانندگی در خیابان‌های شهر افزایش یافته و یا اینکه اکثر مغازه‌ها و واحدهای تجاری و تعدادی از منازل مجهز به دوربین مداربسته در معبر و پیاده رو هستند در این موارد، می‌توان به تصاویر این دوربین‌ها استناد کرد و به وسیله آن خودروی فرد مزاحم یا چهره فرد مزاحم را شناسایی کرد.
قاضی عابدین زاده روند رسیدگی به پرونده‌های مزاحمت‌های خیابانی را مطلوب خواند و گفت: یکی از موانعی که در پرونده‌های مزاحمان خیابانی در گذشته وجود داشت، بحث شناسایی مزاحمان و مجهول المکان بودن آن‌ها بود در حالیکه هم اکنون تعداد دوربین‌های راهنمایی و رانندگی در خیابان‌های شهر افزایش یافته و یا اینکه اکثر مغازه‌ها و واحدهای تجاری و تعدادی از منازل مجهز به دوربین مداربسته در معبر و پیاده رو هستند در این موارد، می‌توان به تصاویر این دوربین‌ها استناد کرد و به وسیله آن خودروی فرد مزاحم یا چهره فرد مزاحم را شناسایی کرد.
او بدون ارائه آمار گفت: اکنون تعدادی از پرونده‌ها در زمینه مزاحمت‌های خیابانی به نتیجه می‌رسد و قضات نیز به تازگی برای این پرونده‌ها مجازات‌های تعزیری صادر می‌کنند. در واقع جرایمی مثل مزاحمت‌های خیابانی یک ناهنجاری اجتماعی است و مجازات‌هایی مثل زندان و شلاق در این موارد نتیجه بخش نیست. قضات در رویکردهای جدید مجازات، این افراد را ملزم به گذراندن دوره‌های کنترل خشم، مهارت‌های زندگی یا کارهای عام المنفعه می‌کنند تا به نحوی از وقوع دوباره این گونه جرایم پیشگیری شود.
بی حجابی و مزاحمت‌های خیابانی
افزایش امنیت در معابر و خیابان‌های شهری از عواملی است که می‌تواند از وقوع مزاحمت‌های خیابانی جلوگیری کند. همچنین در صورت بروز مزاحمت خیابانی، برای تحقق شکایت از وقوع جرم، لازم است بزه دیده به کلانتری مراجعه و تنظیم شکایت کند. با توجه به این موارد نقش نیروی انتظامی در این زمینه پر رنگ می‌شود دستگاهی که هم می‌تواند نقش پیشگیری را از وقوع مزاحمت‌های خیابانی داشته باشد و هم نهادی است که شکایت فرد شاکی را به سمت دادگاه هدایت می‌کند.
سرهنگ بوستانی رئیس پلیس پیشگیری نیروی انتظامی خراسان رضوی در این زمینه می‌گوید: از وظایف ذاتی نیروی انتظامی تامین نظم و امنیت است و همانطور که در قانون پیش بینی شده است نیروی انتظامی وظیفه دارد تا با مزاحمان و متعرضان به بانوان و کودکان، برخورد کند.
سرهنگ بوستانی معتقد است، رعایت پوشش مناسب از سوی بانوان نیز از بروز مزاحمت‌های خیابانی جلوگیری می‌کند و تصریح می‌کند: در بیشتر پرونده ها، مزاحمت‌های خیابانی برای بانوانی ایجاد شده است که حجاب و پوشش خوبی نداشتند. معمولا افراد مزاحم در خیابان‌ها از افراد لاابالی جامعه هستند و اگر خانمها، به پوشش خود بیشتر توجه کنند، مورد مزاحمت کمتری قرار می‌گیرند.
رئیس پلیس پیشگیری خراسان رضوی می‌گوید: نیروی انتظامی با گشت‌های انتظامی سعی می‌کند از وقوع مزاحمت‌های خیابانی جلوگیری کند به طور مثال طبق مذاکراتی که با آموزش و پرورش داشتیم، در اطراف مدارس دخترانه، گشت‌های انتظامی مستقر می‌شوند تا از وقوع پدیده‌های نظیر این جلوگیری شود.
سرهنگ بوستانی در ادامه می‌گوید: همچنین پلیس راهنمایی و رانندگی موظف است در صورت مشاهده مزاحمت‌های برای بانوان با افراد خاطی برخورد کند.
مزاحمت‌های خیابانی، رخنه در جو روانی جامعه
اگر امروزه در شهرهای بزرگ، هر روز انواع مختلفی از آزار خیابانی تکرار می‌شود شاید در درجه اول ساده انگاری این پدیده فراگیر از جانب ما در جایگاه شهروند و در درجه دوم از جانب مسئولان دست اندرکار باشد در حالیکه نتایج پژوهش‌های اجتماعی نشان می‌دهد مزاحمت‌های خیابانی با وجود ساده انگاری ما، آثار مختلفی دارد این پیامدها شامل سلب امنیت فردی، کاهش مشارکت اجتماعی زنان، سلب امنیت خانواده‌ها در مرتبه نخست است و در دراز مدت این معضل فراگیر تاثیر منفی در فرآیند جامعه پذیری دارد و تکرار آن می‌تواند باعث بی تفاوتی اجتماعی نسبت به مزاحمت‌های خیابانی شود؛ بنابراین می‌توان گفت که مبارزه با مزاحمت‌های خیابانی نیاز به یک فرهنگ سازی گسترده دارد.
فرایندی که نیاز دارد با فقر فرهنگی و نگاه فرودستی به زنان مبارزه شود و این موضوع ابتدا باید در نهادهای تربیتی و آموزشی مثل خانواده و مدارس نهادینه شود تا دختران و پسران از بدو تربیت آموزش‌های درستی ببینند و بدانند که امنیت روانی و حفظ حریم شخصی از حقوق اولیه هر انسانی است.
در درجه دوم آشنا کردن زنان با حقوق خود و آگاهی به این مساله که پیگیری‌های حقوقی آنان در کنار فعالیت‌های رسانه‌ای و مدنی درباره خشونت‌های خیابانی می‌تواند جنبه بازدارندگی از وقوع این جرایم داشته باشد.
منبع : باشگاه خبرنگاران
انتهای پیام
نظر شما