دروازه رحمت الهی بر روی مناطقی که سال گذشته کمترین میزان بارشها را داشت گشوده شده ونوید سالی بهتر را میداد ،اما ایا این بارشها سالهای آینده هم ادامه خواهد داشت . آیا باید برای کشاورزی چشم به آسمان دوخت یا باید زمینه برای توسعه پایدار این بخش درکنارسایر بخشهای اقتصادی مهیا شود .

یک هفته قبل بود که رزم حسینی استاندار جدید خراسان رضوی که از استان کم آب کرمان راهی مشهد شده است درمراسم تجلیل از کشاورزان برتر از طرحی برای مدیریت آب سخن گفت که مدعی بود آنرا قبلا آزموده و پاسخش را هم گرفته است .این مرد اقتصادی که به تازگی سکاندار خطه خراسان رضوی شده است گفت : طرحی که قرار است در استان خراسان انجام دهیم، طرح همیاران آب است که در کرمان اجرایی شده و نگاه آن مدیریت واحد آب و خاک است.
رزم‌حسینی ادامه داد: ما در خراسان رضوی به دنبال ایجاد برنامه‌ای هستیم تا سیاست‌های جهاد کشاورزی و وزارت نیرو را در کنار یکدیگر و در بسته‌ای مشخص، منسجم و با مدیریت واحد انجام دهیم. این طرح دارای 17 مصوبه است و در سال آینده آن را آغاز خواهیم کرد.

***ناجیان آب روستا
درحالیکه همه دست اندرکاران بخش آب منتظر اجرای طرح استاندار درسال 98 برای مدیریت آب دربخش کشاورزی بودند ، امروز مدیر روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای  خراسان رضوی گفت: طرح آموزشی-فرهنگی ناجیان آب روستا که ساختار آن توسط مشاور شرکت آب منطقه‌ای تدوین شده برای سه گروه مخاطب شامل بهره برداران، متولیان و ذی‌مدخلان با محوریت جامعه روستایی در نظر گرفته شده است.
وی با بیان اینکه  دانش آموزان نخستین گروه مخاطب هدف این طرح هستند، افزود: در تفاهم نامه فی مابین شرکت آب منطقه‌ای و اداره کل آموزش و پرورش استان خراسان رضوی در سال تحصیلی جاری، در بخش اجرای طرح داناب علاوه بر آموزش سراسری دانش آموزان مقطع متوسطه اول، اجرای پایلوت طرح ناجیان آب روستا در یکی از روستاهای هدف نیز تعریف و پیش بینی شده است.
این مساله نشان میدهد که هنوز تا رسیدن به یک همگرایی اجرایی دربخش آب فاصله ای بس طولانی وجود دارد،حرفی که میتوان از زبان یک تولید کننده هم شنید.

یک تولیدکننده گفت: من متوجه نمی‌شوم که توسعه پایدار به چه معنی است، ما به عنوان تولیدکننده مشکل زیادی داریم، هزار همایش هم بگذاریم اما باز هم آب نداریم و فرونشست زمین داریم. به هر میزان هم که همایش بگذاریم، نتیجه چیست؟ باید این همایش‌ها نتیجه هم داشته باشد. با حرف زدن چه کاری انجام می‌شود؟
این تولیدکننده ، عنوان کرد: کافی نیست که بگوییم آب کم داریم و برنامه این است. دولت‌ها از بُعد حاکمیت با مردم رفتار می‌کنند. نام ارباب رجوع را گذاشتند اما ممکن است ندانند که کارمندان رده پایین‌تر چه کاری انجام می‌دهند.من صنعتگر باید برای آب چه کاری انجام دهم؟ ما اقتصاد نداریم چه برسد به آب.

***سند توسعه پایدار
خوب شد که این تولید کننده حرف از سند توسعه پایدار زد جایی که باید همه مسایل و مشکلات کشور درکنارهم دیده شود، مساله آب درکنار کشاورزی وصنعت و همه اینها درکنار محیط زیست درکنار مردم و درنهایت به برنامه ای رسید که همه توسعه را دربرداشته باشد و هم منابع را، البته هنوز هم معلوم نیست که چنین سندی وجوددارد یانه و اگر وجود دارد همه بخشها را دربرگرفته است .
رئیس اداره آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: در دو، سه دهه گذشته هیچگاه همگرایی، نزدیکی و اقبال به موضوع آب وجود نداشته و ما سند توسعه پایدار در بحث آب استان را در روزهای آینده قطعی خواهیم کرد و هدف ما موضوع توسعه پایدار است.
مهدی فاطمی اظهار کرد: ما امروز با بحران آب دسته و پنجه نرم می‌کنیم. علیرغم اینکه آب مساله پیچیده‌ای بوده اما بیان این مساله ساده است. آب کم است و برای اینکه توسعه پایدار داشته باشیم، باید به تمام بخش‌ها و ذی‌نفعان برسیم. امروزه دولت، بخش‌های مختلف دولتی و دانشگاه‌ها تمام هم و غم و تلاش خود را بر حل منطقی موضوع گذاشتند، ما به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب و شرکت آب منطقه‌ای به عنوان متولی مدیریت و تامین آب به راه حل‌های بسیار خوبی رسیدیم.
فاطمی بیان کرد: در دو، سه دهه گذشته هیچگاه همگرایی، نزدیکی و اقبال به این موضوع وجود نداشته و ما سند توسعه پایدار در بحث آب استان را در روزهای آینده قطعی خواهیم کرد و هدف ما موضوع توسعه پایدار است.

***نگاه دولتی به آب

درهمین حال مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی گفت: آب را دولتی کردیم اما گفتیم که ملی است، نگاه دولتی به آب مسائل مربوط به آن را ایجاد کرده است.
محمد علایی اظهار کرد: اگر بخواهیم بگوییم وضعیت منابع آب در استان و ایران چگونه است و بخواهیم تابلویی از آنچه امروز هستیم را ترسیم کنیم، باید بگوییم شرایط بسیار ناگوار است.
 وی افزود: ما مردمی بودیم که در طول ۸ هزار سال باور داشتیم در سرزمینی خشک زندگی می‌کنیم و این امر در فرهنگ ما باقی مانده، بر همین مبنا همواره در ایران آب گرانقدرترین و بی‌نظیرترین هدیه خداوند به زندگی و انسان بوده و با همین باور ایرانیان همیشه آب را پاس می‌داشتند.
 علایی با اشاره به توسعه آب‌محور یا زیست‌محور، تصریح کرد: مساحت روستا و اراضی کشاورز، الگوی کشت، نوع مصرف و جمعیت همخوان با منابع آبی بوده و منابع آبی نیز همخوان با طبیعت است. تمام فعالیت‌ها را مردم انجام می‌دادند، نهادهای قوی مردمی در طول تاریخ شکل گرفت و رفتارهای اجتماعی ما در بحث آب در حوزه علوم دینی نشست و حدود دینی آن را تعیین کردند، این رفتارها و اخلاق آب نیز به عرف‌های اجتماعی تبدیل شد. مدیریتی پویا نیز در این بخش شکل گرفت.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی ادامه داد: به تدریج از سال ۱۳۳۲ به خصوص از سال 1337 به این دلیل که اعتبارات حاصل از درآمدهای نفتی به منابع درآمدی ایران اضافه شد، به این نتیجه رسیدند که کمبود آب نداریم، بلکه کمبود پول داریم و می‌توانیم با پول، آب تهیه کنیم. با این نگاه، نهادهای مردمی را حذف کردیم. آب را دولتی کردیم اما گفتیم که ملی است. همه با هم اشتباه کردیم، حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها، ادارات و مردم با هم وارد فضایی شدند که باید آن را تغییر دهیم.
 
***انتقال آب مشکلی را حل نمی‌کند

همچنین مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: باید بحث‌ها در حوزه آب بیشتر در استان شکل بگیرد و بتوانیم وضعیت موجود را مدیریت کنیم، اینکه ما آب را از مکان‌های مختلف بیاوریم، مشکل را حل نمی‌کند، حل مشکل در دستان خود ما است.
تورج همتی اظهار کرد: استان خراسان دو چالش مهم آب و محیط زیست دارد که در کشور نیز همین خواهد بود، یکی از دلایل این امر رشد جمعیت و توسعه در بخش کشاورزی بوده که برای ما کاهش سطح منابع و بحران‌های جدید را به وجود آورده است. آب همواره تمدن‌ساز بوده اما باید این موضوع را نیز در نظر داشته باشیم که تمدن‌هایی که در کنار آب ایجاد شده‌اند، رو به افول هستند.
همتی افزود: ما در استان چالش‌های زیادی در بحث آب داریم که باید برنامه و راهکارهای لازم را در استان داشته باشیم که 34 دشت از 37 دشت وضعیت بحرانی دارند و سطح آب و بارندگی‌ها نیز سیر نزولی دارد. باید در این زمینه اقداماتی انجام دهیم. زنگ خطری در فرونشست زمین وجود دارد. در استان خراسان در بخش صنعت حدود ۱۰۵ میلیون مترمکعب مصرف آب داریم که مقدار زیادی نیست اما به لحاظ تاثیر بر کیفیت منابع آب این تاثیر را باید مدنظر داشته باشیم.
مدیر کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی با اشاره به اینکه ما علام حیاتی در منابع آبی نداریم، تصریح کرد: باید نقش آب را در فرایند توسعه پایدار، مهم و تعیین‌کننده بدانیم. مفهومی که در توسعه به دنبال آن هستیم، این است که حال ما، جامعه و محیط زیست خوب باشد. ما باید رفتار خود را به نحوی تغییر دهیم که سرنوشت نسل‌های آینده را نیز مدنظر قرار دهیم. ما نیاز به پیاده‌سازی یک سری استراتژی‌هایی داریم که سازگاری می‌طلبد.
وی ادامه داد: باید بحث‌‎های مدیریتی یکپارچه در حوزه آب‌ریز ایجاد کنیم. در بخش صنعت بیشتر به دنبال این هستیم که بتوانیم از فناوری‌های نوین استفاده کنیم. باید آب را در این حوزه مدیریت کنیم و پساب‌های تصفیه‌شده را جایگزین مصارف مختلف نماییم. باید از این فناوری‌ها را استفاده کنیم و بهره‌وری در حوزه آب را در بخش صنعت ارتقا دهیم.
همتی بیان کرد: باید به مباحث بازچرخانی و استفاده مجدد از آب تاکید کنیم و به بحث‌های استفاده از سطوح آبی نیز توجه شود که یکی از سیاست‌های محیط زیست است و باید آن را توسعه دهیم. مشارکت در بحث آب اصل بسیار مهمی است و ما باید مشارکت و آموزش‌های برگشت‌ناپذیر در بحث مدیریت مصرف آب داشته باشیم.

خبرنگار: سعید کوشافر

انتهای پیام