حجت‌الاسلام مجتبی الهی خراسانی /
اگر ما در خوانش بیانیه «گام دوم انقلاب»، به جای خصلت آینده‌نگارانه، آن را صرفاً دارای خصلت توصیه‌ای ببینیم و به آنچه در متن آمده اکتفا کنیم، این خطر است؛ نشان دادن افق در این بیانیه، مهم‌تر از توصیه‌های موردی در هر کدام از این افق‌هاست.
چهار رکنی که رهبر انقلاب برای ساخت آینده تصویر کرده‌اند، عبارت است از «اخلاق و معنویت»، «علم و پژوهش»، «اقتصاد» و «عدالت». بخشی از آماده شدن برای آینده این است که شما آینده‌های محتمل را چنان مدیریت کنید که اثرگذار باشید و آینده قطعی را تغییر بدهید. ما در بینش معنوی تشیع با این مفهوم آشنا هستیم؛ حتی از عناصر غیبی مثل دعا و توسل هم غافل نیستیم؛ در زیارت جوادیه می‌خوانیم «بقضائک المبرم الذی تحجبه بأیسر الدعاء»؛ «قضاء مبرم» از نگاه یک آینده‌پژوه یعنی آینده‌های قطعی؛ «بأیسر الدعاء» با شرایطی که گفته شده یعنی اگر شما همین آینده محتمل را درست مدیریت بکنید، می‌توانید آینده قطعی را تحت تأثیر قرار بدهید و این خیلی مهم است.
بخشی از ادبیات طرح آینده و تحلیل، ساخت آینده است؛ آینده‌پژوهان موفق، صحبت کردنشان بخشی از عملیات ظرفیت‌سازی برای آینده است؛ اینکه به چه چیزی وزن بدهند؛ درباره چه چیزی همایش بگذارند و سخنرانی بکنند. یکی از مراجع بزرگوار شیعه به ما توصیه می‌کرد که بیایید از همین حالا نشست‌هایی بگذارید در رابطه با عربستان پس از آل‌سعود؛ یعنی اتاق‌های فکر یا برنامه‌ریزی به این منظور تشکیل شود؛ خود این بخشی از آینده را تغییر می‌دهد؛ معادلات را عوض می‌کند؛ یعنی شما بازی را چند قدم بعدتر دنبال می‌کنید. از این نمونه‌ها زیاد است؛ مثل فلسطین بی‌اسرائیل و... وقتی که رهبر انقلاب می‌گویند که 25 سال آینده، اسرائیل وجود نخواهد داشت، یعنی شما برایش برنامه‌ریزی کنید. اعلام این مطلب، خودش بخشی از ظرفیت‌سازی برای آینده است؛ این در واقع یعنی تحریک کردن آینده‌نگاران، ‌آینده‌پژوهان و استراتژیست‌ها و ایجاد یک مؤلفه برای تفکر؛ بنابراین در پیوند بین رسانه و مطالعات آینده می‌گویند که کانون‌سازی برای پیشران‌ها در رسانه‌ها خودش بخشی از ساخت آینده است که در این بیانیه به خوبی و به روشنی اتفاق افتاده است.