مسعود بصیری/ همه ما پیامی را که نتانیاهو برای ایران فرستاد خوب یادمان هست. منظورم همان پیام است که او بعد از خوردن یک لیوان آب برای ملت ایران ضبط کرد و بعد ضمن هشدار به خشکسالی بزرگ در ایران، وعده داد که اسرائیل می تواند به مردم کشورمان برای مقابله با بی آبی های پیش رو کمک کند.
بیش از چندماه از این پیام نگذشت که بارش‌های کم نظیر در سراسر کشورمان رکورد چندین ساله را جابه جا کرد و ظرف چند هفته اکثر سدهای کشور را پر آب کرد، اما به هرحال این بارش‌ها در برخی نقاط به بیش از 100 میلیمتر در 24 ساعت رسید و باعث طغیان رودخانه ها و ایجاد سیل و خسارت به بعضی روستاها و شهرهای کشورمان شد که مهم ترین آن‌ها، آق قلا در گلستان، خرم آباد، پلدختر و دورود در لرستان و برخی روستاهای اطراف سوسنگرد در خوزستان بود.
از ابتدای شروع سیل فرصتی دست داد تا همراه یک تیم رسانه‌ای درمیان مردم گرفتار سیل در شهرهای مختلف باشیم که همین فرصت باعث شد تا مشکلات متعدد آن ها را از نزدیک لمس کرده و تجربیات خوبی را کسب کنیم که بررسی و تأمل روی آن ها می تواند باعث روشن شدن فضا برای تصمیم گیری‌های بهتر در آینده شد.

 ارتفاع 3متر با فشار 3800مترمکعب در ثانیه!
مهم ترین موضوع در این اتفاقات آن است که بدانیم ایستادن مقابل بلایای طبیعی تقریباً تا الان و با علم کنونی بشر غیر ممکن است و حتی صرف میلیون‌ها دلار پول نیز نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند بشر را در مقابل خشم طبیعت مصون بدارد ،چرا که برخی از این اتفاقات مانند توفان های بزرگ یا سیل‌های مهیب بشدت تخریب کننده هستند.
به عنوان مثال آبی که در سیل اخیر وارد پلدختر شد 3800 متر مکعب در ثانیه بود که برای درک این مقدار آب باید بگوییم آبی که در بیشترین حجم خود از دریچه‌های سد دز خارج شده و تصاویر آن منتشر شده حدود 3000متر مکعب بر ثانیه است که این حجم آب وقتی با سرعت در خیابان‌ها و کوچه های شهر حرکت می کند قدرت تخریب بالایی دارد بخصوص آنکه ارتفاع آن در برخی نقاط به 3متر نیز رسیده است.
این درحالی است که فقط 60 سانتیمتر آب در حال حرکت می تواند یک خودروی سواری را فوراً چپ کرده و به سرنشینان آن اجازه خروج از خودرو را ندهد. این یعنی همان اتفاقی که در شیراز افتاد و چندین نفر را به کام مرگ کشید.
در گلستان اما شدت ورود آب به منازل کمتر بود و آب با فشار کمتری به سمت منازل مردم هجوم برد؛ لذا مردم فرصت تخیله منازل و مغازه های خود را پیدا کردند، اما اگر این اتفاق ناگهان رخ دهد هیچ کس فرصت تخیله منزل و مغازه خود را نخواهد داشت. به همین دلیل مهم ترین کار در مواجهه با سیل اعلام قبلی خطر است که خوشبختانه تا حد زیادی در خوزستان و تا حدودی در شهرهای دیگر انجام شده بود، اما گویا مردم چندان جدی نگرفته بودند یا آنکه کسی تصور نمی کرد این حجم آب وارد شهرها شود.
اما کاری که متأسفانه در شهرهای سیل‌زده انجام نشده بود اقدامات اولیه قبل از سیل بود. مسئولان باید بدانند که در وضعیت حمله سیل و یکی دو روز بعد هیچ کاری نمی توانند انجام دهند، چرا که مثلاً در حادثه سیل پلدختر از طریق هوا و زمین هیچ راهی برای رسیدن به این شهر وجود نداشت.
تمام پل ها تخریب شده بود. هوا بشدت بد بود و از طریق کوهستان هم نمی شد به این شهر رسید؛ لذا باید از قبل ضمن اطلاع رسانی کامل، آموزش های لازم نیز به مردم شهر داده می شد. *قبل از حادثه مردم را آگاه و آماده کنید
از سوی دیگر باید اختیارات لازم به مسئولان شهری داده می‌‌‌‌‌‌‌شد یا اینکه یک مسئول از استان یا کشور عازم هر شهر می شد. همچنین یکی از مشکلات جدی بعد از هر حادثه، امداد رسانی مطلوب است که به دلایل مختلف از جمله عدم شناسایی درست مصیبت زدگان این کار به سختی صورت می گیرد و بعضاً هستند کسانی که از موقعیت به وجود آمده سوء استفاده کرده و اقلام مورد نیاز بیشتری را از امداد رسان ها تحویل گرفته و مانع امداد رسانی به دیگران 
می شوند. 
باید قبل از هر حادثه بین مردم شهر کوپن های مخصوص توزیع شود که بعد از حادثه هر کس با این کوپن‌ها بتواند اقلام مورد نیاز خود را تهیه کند. این کوپن ها باید الکترونیک یا به نحوی طراحی شوند که کسی مدعی مفقود شدن آن ها نشود و همچنین هیچ کس نتواند مانع توزیع درست اقلام امدادی شود.
بهترین کار این است که دولت برای تمام مردم ایران بخصوص شهرهای در معرض آسیب به فکر ایجاد سامانه امدادرسانی باشد که بعد از حادثه دچار هزینه های مضاعف یا سردرگمی نشوند.
از سوی دیگر یکی از علت های جدی سیل در لرستان و خوزستان، ساخته نشدن سدهای در دست ساخت و تعمیر نشدن سیل بندها بود. این کار باید هرچه سریع‌تر در دستور قرار گیرد وگرنه مشکلات آینده بسیار سخت تر خواهد بود. شاید جالب باشد بدانید که هم اکنون بیش از 20 برابر آب دریاچه ارومیه پشت سدهای استان خوزستان جمع شده و اگر این سدها نبودند احتمالاً وضعیت خوزستان بشدت بحرانی تر از اکنون بود.

 مراقب سوء استفاده گران باشید
مشکل بعد در مواقع بحران متأسفانه برخی سوءاستفاده افراد خاطی بخصوص سرقت است که اگرچه چندان آمار زیادی ندارد، اما بار روانی آن باعث می شود مردم ضمن ناراحتی و نگرانی شدید، از تخلیه منازل خود امتناع کرده و حاضر به تنها گذاشتن اموال و دارایی خود نباشند.
در هر شهر باید ستاد بحران، از هم اکنون اقدام به بلوک بندی و قرار دادن فرمانده مشخص کند که در صورت بحران افراد محلی یا افرادی که از شهرهای معین معرفی می شوند، مسئولیت امنیت مردم و خانه های آن ها را برعهده بگیرند. این نکته را نیز نباید از ذهن دور داشت که در مواقع بحران یکی از معضلات عمده، درگیر شدن امداد رسانان و مقامات محلی با مشکلات شخصی ناشی از صدمه به خانه و خانواده خود هستند؛ لذا آن ها تاحد زیادی توان عملیاتی خود را از دست خواهند داد.
خوشبختانه در کشور ما گروه های مردمی و جهادی فعالیت خوبی دارند و فوراً خود را به محل حادثه می رسانند، اما با این احوال مردم منطقه مصیبت زده باید از قبل آمادگی مواجهه با امداد رسان ها را داشته باشند. در گلستان و مازندران مردم سیل‌زده همکاری خوبی با گروه های جهادی و امدادرسان ها داشتند و همین مسئله باعث تسریع در خدمات دهی شد. 

 حادثه خبر نمی کند
این که می گویند حادثه خبر نمی کند واقعاً جمله درستی است چرا که هیچ کدام از شهرهای سیل زده کشورمان تا چند روز قبل از عید هرگز تصور نمی کردند که ایام نوروز را باید در میان آب و گل زندگی کنند؛ لذا وظیفه دستگاه های اجرایی است که حتماً منازل و اثاثیه مردم را بیمه کنند که هم از خدمات بیمه ای استفاده شود هم دولت از طریق شرکت‌های بیمه، وضعیت امداد رسانی و تجهیزاتی خود را ساماندهی کند. دقیقاً مثل خودرو که هیچ کس نمی‌تواند جلوی تصادفات را گرفته و آن را صفر کند، اما بیمه باعث شده تا نارضایتی در بین مردم افزایش پیدا نکند. 
این مسئله ای است که بسیاری از مردم به آن توجه نکرده و بعد از حادثه خود را طلبکار دولت و نظام می دانند در حالی که بزرگ ترین کشورها در مواقع بحران تا چندین سال از پس هزینه ها و مشکلات ناشی از حوادث طبیعی برنمی آیند.

 رسانه ها را کنترل کنید
در بحران مهم ترین نکته رسانه است. لطفاً این یکی را کنترل کنید چون بیش از 
امداد رسان ها می تواند کمک کند و بیش‌از حادثه می تواند خسارت به بار بیاورد.
آن ها باید به مردم امید بدهند. از اختلاف‌افکنی بین دستگاه ها و اقوام خودداری کرده و مردم را نسبت به شرایط موجود آگاه کنند. آن ها باید به مردم بگویند که در شرایط بحرانی باید تحمل و صبر بیشتری داشته باشند. اما متأسفانه رسانه ها بعضاً تبدیل به معضل جدی می شوند چرا که برای داشتن بیننده بیشتر، اخبار نگران کننده و صحنه های دلخراش ارسال می کنند که نمونه آن نشان دادن عکس جنازه ها در سیل شیراز بود. شاید بگویید این کار توسط افراد معمولی انجام می شود که خبرها را در صفحات شخصی منتشر می کنند، اما هیچ کس نمی تواند خبری را برخلاف مصالح ملی منتشر کند؛ لذا باید یک دستور جامع در این گونه مواقع ابلاغ شود که هیچ کس نتواند خبر کذب یا عکس دلخراش منتشر کند. این اتفاق در بسیاری از کشورهای پیشرفته صورت گرفته و امروز کسی حق ندارد عکس حوادث را سرخود پخش کند.