علیرضا کریمخانی/

طبق گزارش رسمی سالنامه آماری سازمان ثبت احوال، میانگین ســن ازدواج در دختران و پســران از سال 1383 تا 1396 حدود سه سال افزایش پیدا کرده به طوری که در سال 96 میانگین سن ازدواج برای دختران به 24.2 و برای پسران به 29.1 سال رسیده است.

 این روند افزایشی، به طور مشــخص پس از تصویب اصلاحیه ماده 1041 قانون مدنی در مجلس ششــم ســرعت چشــمگیری پیدا کرده و هر ساله بــر آن افزوده میشــود. از طرفی در نتیجه دسترسی بسیار سریع نوجوانان به محتواهای نامناســب اینترنتی و فیلمهای غیراخالاقی، ســن بلوغ روز به روز در حال کاهش است.

 چنانکه بر اساس اظهارات کیوان الچیان، عضو انجمن متخصصان داخلی ایران در کشــور ما سن بلوغ در پســران و دختران 1.5 سال کاهش یافته است.

 بســیاری از جوانان بالغ که در سن ازدواج قرار دارند در اثر عوامل مختلفی از این امر گریزان هســتند. تغییر سبک زندگی ایرانی به سبک زندگی مدرن و ورود اندیشه‌های فردگرایانه در تفکر جوانان، از عوامل مؤثر بر این ازدواج‌گریزی است.

همچنین مشکلات اقتصادی که امروزه در جامعه ایران وجود دارد، سبب ترس جوانان از اقدام به ازدواج شــده و آداب و رسوم غلط و انتظارات بیجای خانواده‌ها از جوانها نیز بر این ترس دامن زده‌اند.

 عوامل دیگری مانند سربازی اجباری برای پسران و فرهنگ مدرک‌گرایی که جوانان را به طور غیرمستقیم وادار به تحصیل در دانشــگاه‌ها می‌کند نیــز از عوامل دیگری هستند که میتوان به آن اشاره کرد.

 علاوه بر این عوامل که پدیده ازدواج گریزی را تشدید میکند، موانع قانونی نیز بر سر راه ازدواج در سنین پایین‌تر وجود دارد که جلوی راه ارضای صحیح نیاز جنسی توسط افراد را سد کرده‌است.

 مانند ماده 1041 قانون مدنی که بســیاری از نوجوانان بالغ را کودک تلقی م‌یکند و مانع از ازدواج آنان میشود . این موارد ســبب افزایش چشمگیر میانگین ســن ازدواج در ایــران شــده‌اند، که تبعات فرهنگــی، اجتماعی، حقوقــی و جمعیتی فراوانی را بر جامعه ایرانی تحمیل می‌کند.

 از جمله تبعات خطرناک افزایش میانگین سن ازدواج، میتوان به شیوع پدیده ازدواج سفید یا همباشی سیاه (روابط همسرانه بدون ازدواج شرعی و رسمی) اشاره کرد که موجب تزلزل بنیان خانواده میشود.

 کارشناسان معتقدند بر اساس نتایج به دست آمــده از پژوهش‌ها، ازدواج ســفید در ایران در حال گســترش اســت و این زنگ خطری بــرای نهاد خانواده می‌باشــد. سلحشــوری، نماینده مجلس، گفته اســت که « از دیدگاه جامعه‌شناسی شــاهد روند افزایشی این نوع زندگی در جامعه هستیم.»

عدم تعهد طرفین در ازدواج سفید و کوتاه و متنوع بودن روابط و همچنین کمتر بودن هزینه‌ها در این نوع رابطه با جنس مخالف، مزیتی زودگذر برای جوانان ایجاد کرده تا ایــن راه را به عنوان جایگزینی برای ازدواج رسمی برگزینند.

 نظری، دانشیار علوم سیاسی دانشــگاه تهران نیز میگوید: حدود 30 درصد از جوانان در کلان‌شــهرهایی مانند تهران، مشــهد، شیراز، اصفهان، تبریز و اهواز خانه مجردی دارند که میتواند در تمایل آنها به ازدواج سفید اثرگذار باشد و همچنین بیشترین مشتریان این نوع ازدواج، دانشجویان و جوانان این گروه سنی هستند.

 امــا همین نبود تعهــد، کاهــش اعتماد در خانوادهها و کاهش سرمایه اجتماعی، ناامنی روحی افراد و آسیب دیدن جدی زنان در این نوع روابط، مشکلات حقوقی حاصل از ازدواج سفید و همچنین تبعات جمعیتی آن اعم از کاهش نرخ موالید و افزایش سقط جنین، همه و همه مشــکلاتی هســتند که پدیده ازدواج سفید برای جامعه به وجود می‌آورد.

 حال در این برهه حساس، وضع قانون جدیدی که ســن ازدواج را محدودتر کرده و به عقیده قطعی اکثر کارشناسان موجب افزایش میانگین ســن ازدواج و تشدید ســرعت آن میشود، میتواند بــر اثری که قانون‌گــذاری مجلس ششم بر ســن ازدواج گذاشته است دامن زده و وضعیت را بحرانی‌تر از امروز نماید.

با توجه به تجارب ملت‌ها و جوامع مختلف در طول تاریخ مانند آندلس، تردیدی نیست که افزایش فساد جنسی-اخلاقی و تزلزل نهاد خانواده در جامعه، آن را در معرض فروپاشی قرار میدهد.

 بدون شک یکی از وظایف اصلی حاکمیت در قبال جوانان و در راستای صیانت از کیان خانواده، فراهم آوردن امکانات و شرایط لازم برای ازدواج آســان جوانان اســت.

یکی از مهمترین شرایط لازم برای سهولت ازدواج، ایجاد سازوکارهای قانونی در راستای ازدواج سریعتر افراد بالغ و عدم سنگ‌اندازی در این مسیر است.