به گزارش قدس آنلاین به نقل از روابط عمومی دانشگاه یزد، محمد درویش فعال برجسته محیط زیست کشوردر نشستی با عنوان " بررسی عوامل موثر در مدیریت منابع آب" که در دانشگاه یزد برگزارشد با تاکید بر اهمیت تحلیل زیانها و فواید سیل های اخیر در کشور اظهارداشت: پس از باران نوروز ۱۳۹۸، بخشی از رودخانه ها و تالاب های کشور مانند تالاب گاوخونی، تالاب بختگان، هورالعظیم و غیره پر آب شده است اما به دلیل ضعف در مدیریت سرزمین، بارانهایی که می توانست شادی آور باشد سبب سیلهای مهیب و کشته شدن بیش از ۸۰ نفر از هموطنان و حتی خودکشی چندین نفر دیگر شد.
وی افزود: در سیل اخیر ۳۵ هزار میلیارد تومان به اقتصاد کشور خصوصا در زمینه کشاورزی و دامداری خسارت وارد شد که با احتساب ارزش خاک از دست رفته، ۲۰۰ هزار میلیارد تومان دیگر نیز به خسارت اضافه خواهد شد.

درویش تصریح کرد: یک دوازدهم کل فرسایش خاک جهان در ایران اتفاق می افتد در حالی که یک درصد خاک جهان در ایران قرار دارد و با توجه به اینکه در ایران، ۸۰۰ سال طول می کشد تا یک سانتی متر خاک تشکیل شود، بنابراین باید در زمینه جلوگیری از فرسایش خاک راهکارهایی تدوین و اجرا کرد.

این فعال محیط زیست با اشاره به ضعف سازه های طراحی شده در مناطق سیل زده گفت: در سیل اخیر ۴۰۰ پل با قدمت کمتر از ۵۰ سال نابود شد در حالیکه پل ساسانی بر رودخانه با قدمت نزدیک ۲ هزار سال همچنان پابرجاست که نشان دهنده سو مدیریت و طراحی ضعیف نظام مهندسی مدرن ما است.

وی گفت: برای جلوگیری از تکرار حادثه سیل اخیر، باید از انجام کشاورزی در جنگلها و فشار دام بیش از ظرفیت مراتع جلوگیری کرد و به عملیات آبخیزداری بها داد
درویش افزود: وزارت نیرو طبق برنامه پنج ساله سوم موظف است ۱۴۰ هزار کیلومتر از حریم رودخانه را تعیین کند که به دلیل کمبود اعتبار تنها ۵۵ هزار کیلومتر از حریم رودخانه تعیین شده ،اما برای ساخت سد صدها برابر از اعتبار مطالعه حریم رودخانه ها هزینه می شود.

این فعال محیط زیست ادامه با اشاره به کسری منابع آب زیرزمینی، گفت: به طور مثال در منطقه فسا و جهرم، سطح آب زیرزمینی ۳۱۸ متر پایین آمده و بارندگی به عمق ۱۲۰۰ متر می تواند این کسری را جبران کند در استان یزد هم با کسری شدید منابع اب روبروست و باید هشدارهایی موثر و جدی در زمینه مدیریت مصرف آب داد.

جبران نشدن افت سطح آب زیرزمینی سال جاری با وجود بارندگیهای اخیر

محمد مهدی جوادیان زاده مدیر عامل شرکت آب منطقه ای یزد نیز دراین نشست گفت : ۱۱۰/۵ میلیمتر بارش در استان که کمتر از نصف متوسط کشوری است، حاصل بارندگیهای اخیر بوده است که ۳۰ درصد افزایش نسبت به دوره بلند مدت داشته است.
وی افزود : بخش اعظمی از این آب باران تبخیر شده و حدود ۳۰ میلیون متر مکعب آب پشت بندهای تغذیه مصنوعی ذخیره و به تدریج رهاسازی و نفوذ کرده که سرعت نفوذ کم است و چند ماه آینده مشخص می شود که اثر بارندگی بر چاههای پیزومتری تا چه اندازه بوده است، اما برآورد می شود که مقدار آب نفوذی و تجدیدپذیر بسیار کمتراز کسری مخازن بوده و نیاز سالانه استان به آب است به طوریکه میزان بارشها، افت امسال سطح آب زیرزمینی را هم جبران نخواهد کرد.
جوادیان زاده تصریح کرد: عوامل متعددی از جمله مردم و دستگاههای مسئول در نابسامانی مدیریت منابع آب دخیل هستند و صرفا کم کاری یک ارگان دلیل وضعیت پیش آمده نیست 
وی به نقل از لاکس با ارائه تعریفی از توسعه پایدار به عنوان فرآیندی که اقتصاد، محیط زیست و اکوتوریسم یک منطقه به صورت هماهنگ توسعه یابد و در طول زمان به تکامل برسد، افزود: آنچه با منابع مالی و آب در حال انجام است، به بهبود کیفیت افراد منجر خواهد شد و وقتی از منابع زیاد استفاده شود، منابع رو به نابودی رفته و تراژدی منابع مشترک اتفاق می افتد.

اهداف وزارت نیرو و جهاد کشاورزی مغایرت دارد

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای یزد  ادامه داد: اهداف وزارت نیرو و جهاد کشاورزی مغایرت دارد، جهاد کشاورزی به دنبال امنیت غذایی و توسعه گلخانه و دام است و وزارت نیرو با وجود کسری مخازن آب به دنبال کشاورزی کوچک است.

 وی استفاده از تکنولوژی و افزایش میزان محصول در واحد کشت را راه حل تعارض دو نهاد دانست و تصریح کرد: در استان یزد با پنج درصد آب کشاورزی پنجاه درصد محصولات کشاورزی تولید و با ۹۵ درصد آب باقیمانده نیز پنجاه درصد دیگر محصولات کشاورزی تولید می شود، بنابراین نیاز به مدیریت دقیق در این رابطه وجود دارد و مدیریت مشارکتی راهکاری برای تراژدی منابع مشترک است.  
جوادیان زاده افزود: در زمان قدیم میراب مورد احترام مردم بوده و سخنانش مقدس، اما در حال حاضر مردم با کارشناسان شرکت آب منطقه ای برای مشخص کردن حریم قنات و غیره همکاری نمی کنند چرا که در گذشته کارشناسان نتوانستند جواب اعتماد مردم را به صورت درستی بدهند.

وجود ۲۸۰۰ کیلومتر رودخانه در استان یزد 

وی تصریح کرد: در استان یزد ۲۸۰۰ کیلومتر رودخانه وجود دارد و ۶۰۰ کیلومتر آن رودخانه اصلی که ۳۰۰ کیلومتر از آن حریم و بستر مشخص شده دارد تنها مشخص شدن حریم و بستر کارساز نیست و شهرداری به عنوان مسئول حفاظت رودخانه باید عزم جدی بر منع ساخت و ساز در حریم و بستر رودخانه داشته باشد.

دخیل بودن طراحی سازه‌ای سازه‌های آبی و کمبود منابع هیدرولوژیکی در ویرانی سیل

دکترحسین ملکی نژاد عضو هیئت علمی دانشگاه یزد و عضو کانون تفکر آب نیزعنوان کرد: در حال حاضر حدود ۲ میلیارد متر مکعب آب پشت سدهای خوزستان ذخیره آبی وجود دارد که اگر سدها نبودند، این میزان آب به خلیج فارس ریخته و از دسترس خارج می شد 
وی با ذکر مثالی در مورد رودخانه کارون که درصورت عدم وجود سد، دبی سه هزار میلیون متر مکعبی را تجربه می کرد، افزود: اکنون دبی رودخانه کارون حدود ۵۰۰ میلیون متر مکعب است و مردم به این حجم آب عادت کرده و به بستر و حریم رودخانه نیز تجاوز خواهد شد.

ملکی نژاد راه حل این مشکل را در نظر گرفتن حداقل آب برای جریان پایین دست رودخانه دانست و افزود : علل سیلاب اخیر مشکل در طراحی سازه ای سازه های آبی و کمبود منابع هیدرولوژیکی بود که سبب خراب شدن تعداد زیادی پل نیز شده است و تعیین حریم و بستر رودخانه با دوره برگشت ۲۵ ساله طبق قانون توزیع عادلانه آب سبب تخریب بسیاری از منازل که در بستر رودخانه ساخته شده بودند، شد.

عضو کانون تفکر آب یزد گفت : درصورت ادامه بارشها بایستی تغییراتی در قانون توزیع عادلانه آب داده شود و دوره برگشت بالاتری در نظر گرفته شود مطالعه و بررسی بارشهای چند روزه و بررسی وضعیت هیدرولوژی و سیل حاصل از این بارشها الزامی است و  برای کاهش ویرانی سیل بایستی فعالیتهای محیط زیستی و مطالعات سازه ای با همکاری و هماهنگی انجام شود.

تغییر الگوی بارش‌ها و اهمیت مدیریتی جدید در کنترل این بارشها

دکتر محمد حسین معماریان عضو هیئت علمی دانشگاه یزد و عضو کانون تفکر آب عنوان کرد: تغییر اقلیم و گرمایش جهانی سبب تغییر زمان و نوع بارشها شده و در حال حاضر بارش به صورت برف که ماندگاری بالاتری داشت کمتر شده و بارشها بصورت باران، گذرا و با تبخیر فراوان است و همچنین تعداد دفعات و شدت بارشها افزایش و مدت زمان بارش کوتاهتر شده است که نیازمند مدیریت و الگوی جدید برای کنترل و بهره برداری از آن است.
وی افزود: از ۳۲ مدل اقلیمی که با سناریوهای مختلف ترسیم شده مشخص شده که در حال حاضر سیستم های گرم و تر وجود دارد و بنابراین بارش باران با شدت بیشتری همراه خواهد بود.

ضرورت افزایش آگاهی نسل جدید در مدیریت منابع آب
دکترعلی اصغر سمسار یزدی دبیرکانون تفکر آب یزد نیزگفت: عوامل متعددی از نظر اجتماعی و اقتصادی در مدیریت منابع آب دخیل هستندومردم نقش مهمی در مدیریت منابع آب دارند که توجهی به این مهم نشده است و بایستی در این راستا آموزش داده شود و آگاهی نسبت به مدیریت آب افزایش یابد.

وی افزایش حاکمیت دولت را درحل معضل مدیریت آب بی تاثیر خواند و تصریح کرد: بایستی آموزش را از دوره دبستان و کودکان شروع کرد تا مدیریت منابع آب نهادینه شود.
سمساریزدی با اشاره به تدریس مباحث مدیریت آب در مدارس ژاپن، افزود:سازوکار قنات که مبدع آن ایران بوده نیز در مدارس ژاپن به کودکان آموزش داده می شود، بنابراین لازم است با افزایش آگاهی به تدریج در افکار عمومی نفوذ کرده و اخلاق محیط زیست و اخلاق آب را حاکم کرد.

مدیریت  مصرف آب ضروری است

در پایان نشست، سپنتا نیکنام رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر یزد تصریح کرد: مطالعه طرح ساماندهی آب گرفتگی ها و آبهای روان سطح شهر در حال انجام است.

وی افزود: در حال حاضر یک دایرهGIS براساس نقاط آب گرفتگی که بعد از بارشها ایجاد شده، دایر کردیم و برنامه ای برای هدایت آب روان سطح شهر به رودخانه و حفر چاههای جذبی با بودجه سه و نیم میلیارد تومانی در دستورکار قرار گرفته است.
نیکنام استفاده از روشهای نوین آبیاری که مصرف آب کمتری نسبت به آبیاری قطره ای دارد را قابل اجرا در فضاهای سبز برشمرد و گفت: این طرح بصورت پایلوت نیز انجام شده و موفقیت آمیز بوده وافزایش آگاهی در مردم که بارندگیهای اخیر نتوانسته کسری مخازن آب را جبران کند و تاکید بیشتر بر ادامه مدیریت مصرف آب را حائز اهمیت خواند.
این عضوشورای شهر ادامه داد : که پایلوت، طراحی و مطالعات جاده سلامت و تبدیل رودخانه به مکان تفریحی با رعایت ضوابط، حریم و شرایطی که در مواقع بحران به سرعت تخلیه شود، در حال انجام است.
در ابتدای نشست نیز، رئیس سازمان ورزشهای همگانی استان با اهدای لوح تقدیر و تمبر یادبود از فعالیت‌های محمد درویش برای بهبود وضعیت محیط زیست کشور، تشکر و قدردانی کرد.

انتهای پیام /