محمد تربت‌زاده/

وقتی ناوهای آمریکایی ‌مدعی‌اند که در خلیج فارس رژه می‌روند، ترامپ برایمان شماره تلفن می‌فرستد، رسانه‌های بیگانه و آشنا سایه جنگ را بر سرمان می‌اندازند و جریان‌های مختلف مجازی، چپ و راست بر طبل جنگ می‌کوبند، به ذهنمان خطور هم نمی‌کند که این شاید بخشی از پروژه‌ای است که آن طرفی‌ها اسمش را گذاشته‌اند «جنگ هیبریدی»!

در کشاکش این نوع جنگ، ما دائم به خودمان نهیب می‌زنیم که لابد رسانه‌ها و مردم کوچه و خیابان حق دارند و واقعاً جنگی در راه است و این ماییم که دچار «پارانویا» یا به زبان خودمانی «توهم توطئه» شده‌ایم و خیال می‌کنیم تمام این بند و بساط‌ها بازی روانی آن طرفی‌ها است برای آنکه ما را پای میز مذاکره بنشانند!

آبراهام، 30 ساله از آمریکا

تا همین چند روز پیش اگر نام «آبراهام لینکلن» را در گوگل جست‌وجو می‌کردید تصاویر شانزدهمین رئیس جمهور آمریکا روی صفحه مانیتور ظاهر می‌شد. این روزها اما ماجرا کمی فرق کرده و به لطف شانتاژ رسانه‌ای برخی رسانه‌های داخلی و خارجی، در میان تصاویر ناو هواپیمابر آمریکا، شاید چند تصویر کوچک از رئیس جمهور پیشین آمریکا هم چشمتان را بگیرد! ناو «آبراهام لینکلن» که چند روزی است وارد خلیج‌فارس شده است، حدود 30 سال سن دارد و ساختش بدون احتساب تورم چیزی در حدود 4.5 میلیارد دلار برای آمریکایی‌ها آب خورده است. «آبراهام لینکلن» تا امروز پنج بار در عملیات‌های نظامی و غیرنظامی این کشور شرکت کرده که بیشتر آن‌ها در خلیج‌فارس یا اقیانوس هند بوده است. از جنگ خلیج‌فارس و عملیات توفان بگیر تا حضور در سواحل سومالی! ناو غول پیکر آمریکایی اما آخرین بار سال 2012 وارد خلیج فارس شد و از تنگه هرمز عبور کرد. همان موقع بود که پنتاگون اعلام کرد «آبراهام لینکلن» قرار است در خلیج‌فارس بماند. مدتی بعد اما این ناو آمریکایی خلیج فارس را ترک کرد و دیگر خبری از آن نبود تا اینکه همین چند روز پیش وارد خلیج‌فارس شده و با عبور از تنگه هرمز، یک بار دیگر در خلیج‌فارس مستقر شد.

نذر امامزاده

‌حاشیه‌ها و شایعاتِ پیرامون ناو «آبراهام لینکلن» چند روز قبل از خودش به کشورمان رسید! نخستین رسانه فارسی زبانی که از حضور ناو هواپیمابر آمریکایی در خلیج فارس صحبت کرد، بی بی سی فارسی بود. پشت‌بندش هم چند تحلیل آبکی در ارتباط با حضور این ناو در خلیج‌فارس و بررسی احتمال وقوع جنگ میان ایران و آمریکا در فضای مجازی منتشر شد. با وجود اینکه بسیاری از کارشناس‌ها وقوع جنگ بین ایران و آمریکا را غیرممکن می‌دانستند، فضای مجازی تحت تأثیر شایعات مختلف، روز به روز ملتهب‌تر می‌شد. در این میان کم نبودند رسانه‌هایی که زیرپوستی هیزم بر آتش شایعه جنگ ایران و آمریکا می‌ریختند! شایعه وقوع جنگ آن قدر در فضای مجازی دست به دست شد که «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا هرنوع برخورد نظامی با کشورمان را منتفی اعلام کرد. علاوه بر این، «گاردین» و سایر رسانه‌های انگلیسی زبان اعلام کردند ناو هواپیمابر لینکلن از تاریخ ۱ آوریل (۱۲فروردین) برای شرکت در رزمایش ناتو، برنامه عبور از خلیج‌فارس و تنگه هرمز را داشته و در هرحال باید به سمت ناوگان پنجم دریایی در خلیج فارس می‌آمده! در این میان اما جان بولتون و به طبع آن رسانه‌های داخلی و خارجی اعلام کردند هدف از حضور لینکلن، مقابله با ایران در صورت بستن تنگه هرمز است. به زبان خودمانی جان بولتون و رفقایش در ماجرای ناو «آبراهام لینکلن» روغن ریخته را نذر امامزاده کرده‌اند!

دو راهی جنگ و صلح

جو روانی حاصل از حضور «آبراهام لینکلن» آن قدر به مذاق آمریکایی‌ها خوش آمد که بلافاصله چند روز بعد از استقرار آن در آب‌های خلیج فارس، اعلام کردند یک ناو دیگر را به همراه چند بمب‌افکن راهی خلیج‌فارس خواهند کرد. اینجا بود که بسیاری از ‌رسانه‌های داخلی و وابسته به جریان‌های خاص سیاسی، با سوءاستفاده از این خبر، جنگ ایران و آمریکا را اجتناب‌ناپذیر اعلام کردند! کار حتی آن قدر بالا گرفت که هفته‌نامه «صدا» تصویری از ناوهای آمریکا در خلیج‌فارس را روی جلد برد و در تیتر ‌اصلی‌اش نوشت «دو راهی جنگ و صلح»! این ‌رسانه‌ها و جریان‌های سیاسی نه آن‌قدر ببو گلابی هستند که ندانند احتمال وقوع جنگ میان ایران و آمریکا تقریباً نزدیک به صفر است و نه آن قدر از ماجرا پرت‌اند که متوجه نباشند هدف آمریکا از این اقدامات، نشاندن مسئولانمان پای میز مذاکره است! این ‌رسانه‌ها اما خواسته یا ناخوسته با بازی در زمین دشمن، بر طبل جنگ می‌کوبند و فضای روانی جامعه را ملتهب می‌کنند تا شاید یک بار دیگر فضا برای مذاکره با آمریکا مهیا شود.

کاسبان ترس

پس از توقیف هفته‌نامه «صدا» شاید دست خیلی از این رسانه‌ها برای کاربران فضای مجازی رو شد. کار به جایی رسید که حتی هشتگ #کاسبان_ترس در توییتر فارسی ترند شد. یکی از کاربران فضای مجازی در قالب این هشتگ نوشته است: «اون کسی که تو رسانه و جلوی چشم میلیون‌ها نفر جاده صاف کن آمریکا میشه، معلوم نیست تو پَستو چه‌ها خواهد کرد. خصوصاً اگر اقتصاد دستش باشه. حضرت روح الله چه خوب در خشت خام دید و گفت به این زودی‌ها از شر تربیت یافتگان غرب و شرق نجات نخواهیم یافت»!

روزنامه فرهیختگان هم پس از توقیف «صدا»، طرح جلد این نشریه را روی صفحه اصلی آورد و با تیتر «کاسبان ترس فروشی» عملکرد ‌رسانه‌ها و جریان‌های خاص سیاسی که جاده صاف کن آمریکا ‌شده‌اند را بررسی کرد. «محمد قوچانی» سردبیر روزنامه سازندگی در واکنش به گزارش فرهیختگان و در حمایت از هفته نامه «صدا» در اینستاگرامش نوشت: «وقتی از روزنامه دانشگاه آزاد اسلامی با پول دانشجویان به عنوان ارگان یک تفکر سیاسی رادیکال استفاده می‌شود و فقط خود را بر حق و سخنگوی نظام می‌پندارند همین می‌شود. من به عنوان یک دانش‌آموخته دانشگاه آزاد اسلامی نمی‌دانم شکایت به کجا ببرم؟ متأسفم برای روزنامه‌ای که فرق اطلاع‌رسانی و جانبداری را نمی‌داند و فکر می‌کند با اتهام زنی می‌تواند کارش را پیش ببرد. مرد باشید و بدون دست یازیدن به اموال عمومی روزنامه چاپ کنید تا مردم پای دکه جوابتان را بدهند». علی قلهکی، فعال ‌رسانه‌ای هم در پاسخ به قوچانی در توییتر نوشت:«آقای قوچانی منم به عنوان دانش‌آموخته دانشگاه آزاد میگم که راضی‌ام فرهیختگان با پول بیت‌المال از وطن‌فروش‌ها بنویسه و این کار شرف داره به چرخوندن روزنامه و هفته‌نامه با پول‌هایِ کثیف! ‏در حالی که در این گرانی کاغذ، مجموعه‌های دولتی و غیردولتی از مدیریت رسانه‌های خود (چه مجازی و چه مکتوب) عاجز هستند، چگونه حزب کارگزاران تعداد زیادی هفته‌نامه، روزنامه و رسانه نیابتی را اداره می‌کند؟!».

از بزرگنمایی دست بردارید

درحالی که برخی از ‌رسانه‌های داخلی و خارجی، جنجالِ «جنگ جنگ» راه انداخته و دنیا را روی سرشان ‌گذاشته‌اند، بد نیست تحلیل‌های آن طرفی‌ها درباره حضور ناوهای آمریکا در خلیج فارس را هم بخوانیم. «ایلان گلدنبرگ» مقام سابق پنتاگون و مدیر بخش خاورمیانه مرکز مطالعات CNAS با اشاره به مقاله منتشر شده در نیویورک تایمز درباره تحرکات نظامی محدود آمریکا در خلیج فارس در توییترش نوشته است:«رسانه‌ها باید مسئولانه درباره تحرکات نظامی آمریکا در خاورمیانه گزارش دهند. از بزرگنمایی درباره احتمال جنگ با ایران دست بردارید، این چیزی است که جنگ‌طلبان می‌خواهند. من سه سال را در بخش ایران در پنتاگون کار کردم و می‌دانم که این استقرار (ناو هواپیمابر) فاصله زیادی تا یک تعویض بازی عظیم دارد. انتقال یک سیستم پاتریوت (به خاورمیانه) ارزش آن را ندارد که تیتر اول نیویورک‌تایمز شود. بویژه اینکه چند ماه پیش نیز آمریکا چهار سیستم کامل پاتریوت را از منطقه خارج کرده است. باتوجه به اینکه از پیش قرار بود ناو هواپیمابر «آبراهام لینکلن» در همین زمان در منطقه باشد، هفته گذشته درباره اعزام این ناو به خلیج فارس بزرگنمایی شد».

جنگ هیبریدی

کارشناس‌ها اسمش را گذاشته‌اند «جنگ هیبریدی». نه آن قدر زیرپوستی که بشود گفت «جنگ نرم» و نه آن قدر عیان که بشود اسمش را گذاشت «جنگ نظامی». مفهوم «جنگ هیبریدی» آن قدر تازه است که هنوز تعریف دقیقی از آن ارائه نشده، اما در کنفرانس امنیتی مونیخ در سال 2015 اعلام شد که در این جنگ روش‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. از تحریم اقتصادی و حمله سایبری گرفته تا ترور، حمله نظامی، عملیات روانی توسط رسانه‌ها و فریب رهبران! زیاد بی‌راه نیست اگر بگوییم تمام ‌اتفاق‌های اخیر بخشی از پروژه جنگ هیبریدی است اما برای اینکه متهم نشویم به توطئه باوری و طرفداری از ‌جریان‌های خاص سیاسی، مطلب را با این بخش از توییت «ایلان گلدنبرگ» تمام می‌کنیم: «شخصی در دولت آمریکا تصمیم گرفته است که رسانه‌ها به طور چشمگیری به بحث انتقال‌ ناوها (به خلیج فارس) بپردازند تا به ایران فشار وارد شود. این می‌تواند به این دلیل باشد که می‌خواهند ایران را وادار کنند به میز مذاکره بازگردد».