آلمان فرانسه و انگلیس آب نبات دیگری برای ماندن در برجام به دولت روحانی پیشنهاد کردند. خروجی توهین آمیز، بی ارزش و نمایشی نشست دیروز وزرای خارجه سه کشور اروپایی عضو برجام با فدریکا موگرینی در مورد اولتیماتوم ایران، نشان داد این کشورها نمی‌خواهند یا نمی‌توانند گام جدی در مسیر اجرای تعهدات خود برای حفظ این توافق بردارند.

اما خطرناک‌تر آنست که طراحی آنها زیرکانه و موذیانه با هدف وقت کشی و شکستن ضرب‌الاجل ایران صورت گرفته است. موضوعی که به نظر می‌رسد وزارت امور خارجه و دولت روحانی باید نسبت به آن واکنش جدی نشان دهند و فکری بکنند وگر نه در دام اروپایی‌ها خواهند افتاد.

موگرینی پس از نشست چند ساعته وزرای خارجه اروپایی و دیدار فوق‌العاده وزرای خارجه آلمان، فرانسه و انگلیس با وی، اعلام کرد درباره راهکارهای عملیاتی کردن اینستکس و انجام اولین تراکنش ظرف چند هفته‌ آینده رایزنی کرده و امیدوار است این اتفاق رخ دهد. او ولی در این شرایط هم حاضر نشد زمان دقیق و قول قطعی برای انجام اولین تراکنش اینستکس ارائه دهد.

اما وقتی سخنان موگرینی را در کنار مصاحبه دیروز مشاور او با شبکه سی‌بی‌سی آمریکا قرار دهیم، منظورش از چند هفته مشخص می‌شود. «ناتالی توچی» دیروز گفت: ما به ۱۲۰ روز زمان نیاز داریم تا بتوانیم کاری کنیم که به ایران نشان دهد واقعاً به سهم خودمان، به توافق پایبندیم.

او سپس زیرکانه درباره احتمال درگیری نظامی‌ و بالاگرفتن تنش میان ایران و آمریکا هشدار داده و تلویحاً به مقامات ایران توصیه کرد با اروپا راه بیایند تا درگیر برخورد نظامی‌احتمالی با آمریکا نشوند.

اما هدف از این کار چیست؟ برای اروپا چه فرقی دارد که اولین تراکنش اینستکس را اگر واقعاً قرار است انجام دهد در مهلت ۶۰ روزه انجام دهد یا ۱۲۰ روز دیگر؟ اساساً انجام یک مبادله مالی که نیاز به ایجاد زیرساخت فیزیکی جدید ندارد که زمانبر باشد. پس این وقت کشی برای چیست؟

هدف، فقط شکستن ضرب‌الاجل و حرف ایران و کشتن زمان است. در میان تجار و بازاریان مثلی هست که می‌گوید سرم را بشکن اما نرخم را نه! ایران ضرب‌الاجلی تعیین کرده که در پایان آن گام دوم خود را عملی کند. این گام عبور ایران از مرز غنی سازی ۶۷/۳ درصد و تکمیل راکتور هسته‌ای آب سنگین اراک طبق رویه قبلی است.

کشورهای اروپایی اگر به این ضرب‌الاجل تن دهند، قافیه را باخته‌اند و اگر دولت روحانی از آن کوتاه بیاید، او قافیه را باخته و حرفش شکسته شده است. در آن صورت در موضع انفعال و در بازی اروپایی‌ها قرار گرفته است. پس هدف اروپا این است که ولو برای چند هفته هم که شده دولت روحانی از ضرب‌الاجل خود عقب نشینی کند. آن وقت کار تمام است.

ضعف در گام اول روحانی

اما نباید از دلایل و ریشه‌هایی غافل شد که سبب شده تا اروپایی‌ها گمان کنند می‌توانند با ایران بازی کنند. اصلی‌ترین علت این رفتار به نوع اقدام دولت روحانی و گام اول او باز می‌گردد. روحانی اعلام کرد در این مقطع ایران دیگر پایبندی به سقف ۳۰۰ کیلو برای ذخیره اورانیوم غنی شده و ۱۳۰ تن برای آب سنگین ندارد.

کارشناسان و اهل فن که برنامه هسته‌ای ایران و گزارش‌های آژانس را دنبال کرده‌اند می‌دانند که طبق چهاردهمین و آخرین گزارش مدیرکل آژانس در چهارم اسفند ماه ۹۷، ذخیره اورانیوم ایران بالغ بر ۳/۲۴۲ کیلوگرم گاز UF۶ بوده است. همچنین در آخرین گزارش آژانس حجم آب سنگین داخل ایران ۱۲۴ هزار و ۸۰۰ کیلوگرم اعلام شده است.

در حال حاضر با تعداد ۵ هزار و ۶۰ سانتریفیوژ فعال در نطنز طبق برجام ایران ماهانه توان تولید ۶ کیلوگرم گاز UF۶ یا اورانیوم با غنای ۶۷/۳ درصد را دارد بنابراین، برای آنکه ایران از سقف ۳۰۰ کیلو عبور کند حداقل ۶ تا ۸ ماه زمان نیاز است. همچنین با توجه به ظرفیت تولید سالانه ۲۰ تن آب سنگین در تأسیسات خنداب اراک حداقل ۴ تا ۵ ماه نیز برای عبور ایران از سقف ۱۳۰ تن زمان لازم است.

اروپایی‌ها هم این را به خوبی می‌دانند به همین دلیل حالا برای شکستن ضرب‌الاجل ایران صحبت از ۴ ماه می‌کنند چون می‌دانند در گزارش فصلی بعدی مدیرکل آژانس نیز تخلفی یا عبور از سقف‌های معین شدن در برجام گزارش نخواهد شد.

اگر دولت روحانی در گام اول اقدمات جدی‌تر و مؤثری همچون آنچه را برای گام دوم مطرح کرده انجام می‌داد شاید امروز با دودوزه‌بازی و وقت کشی اروپایی‌ها روبه‌رو نمی‌شد. اما حالا به نظر می‌رسد مهمترین و حیاتی ترین اقدام این است که حداقل بر روی ضرب‌الاجل ۶۰ روزه خود با جدیت بایستد و در صورت وقت کشی اروپا، گام دوم را با سرعت اجرا کند.

نکته دوم و مهم دیگر اینکه انجام یک یا دو تراکنش در چارچوب اینستکس ارزش و رتبه آن را ندارد که ایران را از تصمیم خود منصرف کند. پیشنهاد و وعده موگرینی حتی نزدیک به کف مطالبات ایران هم نیست و دولت نباید آن را بپذیرد. متأسفانه وقتی مقامی‌ چون عبدالناصرهمتی رئیس کل بانک مرکزی می‌گوید اروپا برای نشان دادن توان خود در اجرای اینستکس می‌تواند از ارسال کالاهای اساسی و دارو شروع کند، سخن گفتن شورای روابط خارجی اروپا و مقامات اروپایی از ارسال اقلام انساندوستانه و طرح تلویحی نفت در برابر غذا قابل تقبیح نیست!