به‌گزارش قدس‌آنلاین؛ آن‌جا که وقتی نامی از تمدن شهر و دیارت در میان می‌آید، غروری سرشار از افتخار و سربلندی در سرتاپای ضمیرت احساس می‌شود.
بدون‌شک این، نتیجه‌ی تلاش و فعالیت یک باستان‌شناس است، تلاش‌های شبانه‌روزی‌ش، آن‌جایی که با عشق و با حساسیت‌های بالا در حال کاوش گوشه‌ای از تاریخ و تمدن این آب و خاک بوده است.
اما به‌زبان علمی، باستان‌شناسی، تعریف و مطالعه‌ی گذشته‌ی انسان بر اساس متریال به‌جا مانده از آثار گذشته است، هم‌چنین این علم را می‌توان مطالعه‌ی رفتار فسیل‌شده‌ی انسان‌ها در تاریخ دانست.
در این بین بر آن شدیم تا با دکتر "عطا حسن‌پور" باستان‌شناس، پژوهشگر و محقق برجسته‌ی استان‌لرستان گفت‌وگویی خودمانی داشته باشیم.
وی، سال۵۷ در شهر خرم‌آباد ، محله‌ی کوی فلسطین در خانواده‌ای کاملا فرهنگی دیده به دنیا گشوده است.
رشته‌ی تحصیلی او، ادبیات و علوم انسانی بود اما از همان ابتدا تمایل بسیار خاصی در راستای شناخت فرهنگ و تمدن استان لرستان داشت، بدین واسطه بود که در رشته‌ی باستان‌شناسی شهر ابهر قبول و لیسانس خود در این رشته تحصیلی را طی مدت سه سال گرفت.
حسن‌پور در رابطه با شناخت بیشتر مردم از تاریخ لرستان، چندین آثار و فیلم‌های تحقیقاتی به‌جای گذاشته که از جمله‌ی آن می‌توان به ساخته‌ی اخیر وی به‌نام "لرستان، کهن سرزمین قوم کاسیت" به‌نویسندگی و کارگردانی منوچهر طیاب از چهره‌های شاخص در این زمینه اشاره کرد.
وی می‌گوید: این فیلم، بخشی از تاریخ از دست‌رفته‌ی استان لرستان است که می‌تواند باعث شناخت بیشتر نسل‌جدید در ارتباط با لرستان باشد.
منوچهر طیاب سال ۸۵به واسطه‌ی سیروس ابراهیمی، مدیر کل وقت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان لرستان با عطا حسن‌پور آشنا شد.
طیاب، یک باستان‌شناس می‌خواست تا در راستای ساخت یک‌فیلم او را راهنمایی و با وی همکاری کند.
منوچهر طیاب که متولد ۱۳۱۶و بیش از۱۴۰ اثر از جمله "جان‌مرجان" و "کویر" که در یونسکو ثبت حافظه‌ی جهانی شده است را از خود به‌جای گذاشته، حال تمایل بیش از حدی به‌ساخت مستندی در ارتباط با تمدن استان لرستان داشت.
فیلم" زاگرس، گاهواره‌ی تمدن کهن" عطا حسن‌پور با گویندگی حسین محجوب که در سال ۸۶ منتشر شد ۱۶جایزه‌ی در جهان را از آن خود کرد.
از سال‌های۸۵تا ۹۸، ارتباط طیاب با عطاحسن‌پور قطع نشد تا آن‌جایی‌که برخی اوقات، وی پی‌گیر کشفیاتش می‌شد.
اما عطا حسن‌پور پژوهشگر و باستان‌شناس می‌گوید: در عمق تاریخ، اولین قومی که در لرستان سکونت داشته‌اند، کاسیت‌ها بوده‌اند اولین سوال در ذهنم به‌عنوان یک‌بیننده می‌توانست این باشد که کاسی‌ها چه کسانی بوده‌اند؟؟ در جوابش تصمیم گرفتم نام ساخته‌ی اخیرم را "لرستان کهن سرزمین قوم کاسیت" بگذارم و نماد آن‌را هم اسب و سوار کاسیت قرار دادم، در این فیلم مستند آورده‌ام که کاسی‌ها که بودند، کجا زندگی می‌کردند و در تاریخ چه‌نقشی داشته‌اند.
وی در ادامه‌ی سخنان خود با اشاره به اینکه تا به حال حتا یک‌فیلم راجع‌به باستان شناسی استان لرستان ساخته نشده است، افزود: تمام هزینه‌های ساخت فیلم از جمله اسکان، غذا، حمل و نقل و ....به‌عهده‌ی خودم، تدوین، فیلمبرداری، صدابرداری و ...به عهده کارگردان فیلم منوچهر طیاب بوده است.
حسن‌پور سخنانش را این‌گونه ادامه داد: که در ساخت این فیلم، هیچ نهاد دولتی از جمله میراث‌فرهنگی به ما کمکی نکرده تنها شرکت آب منطقه‌ای لرستان در برخی موارد از جمله برای اکران کمک حال ما بود.
حسن‌پور بیان کرد: فیلم "لرستان، کهن سرزمین قوم کاسیت" نتیجه‌ی حدودا ۵ کاوش از جمله رودبار ، قلعه‌گوری، سنگ‌تراشان و ....بوده و تقریبا ده فصل کاوش است در واقع نتیجه‌ی زحمات یازده ساله‌ی ما محسوب می‌شود.
این باستان‌شناس می‌گوید: هیچ‌کاری بدون مشکل نیست و باستان‌شناسی هم یقینا از این قاعده مستثنا نخواهد بود و شاید این تنها حرفه‌ای باشد که سختی‌هایش هم، شیرین هستند، من اعتقاد دارم اشخاصی که در این راه قدم بر می‌دارند نباید از سختی‌ها سخنی به‌میان آورند چرا که هدف بسیار ارزشمندتر از بیان سختی‌های پیش‌آمده خواهد بود.
هدف شما از ساختن فیلم "لرستان، کهن سرزمین قوم کاسیت" چه بوده است؟
همیشه این را گفته‌ام که همواره هدفم معرفی بهتر لرستان است چرا که معتقد هستم تنها راه برون‌رفت از این رکود اقتصادی غالب بر کشور، تنها گردشگری‌ست، بدون‌شک اگر گردشگری خود را تقویت کنیم هیچ‌نیازی به اقتصاد نفت در کشور نداریم.
گردشگری چند شاخه دارد که از جمله‌ی آن‌ها باستان‌شناسی،تاریخ‌شناسی، مردم‌شناسی، اسطوره، ادبیات و موسیقی‌ست، یقینا استان لرستان با ظرفیت‌های بسیار بالا در زمینه‌های زیر مجموعه‌ی گردشگری می‌تواند از رکود اقتصادی نجات پیدا کند.
فریم به فریم فیلم "لرستان کهن سرزمین قوم کاسیت" را با هدف در کنار هم گذاشته‌ام چرا که در راستای معرفی هر چه‌بهتر لرستان به اروپا نیز هست، شاید پایشان به این کشور باز شود تا شاهد رونق گردشگری در استان لرستان باشیم.
باستان‌شناس می‌تواند از زیر زمین، اعماق تاریخ را دربیاورد، اگر کاوش‌های باستان‌شناسی نبود کشورهایی چون یونان و روم به این‌حد نمی‌رسیدند.
اگر در قفس هم باشم، پرواز می‌کنم
من یک پزوهشگر هستم و عاشق کاوش در تاریخ، زندگی‌من همانند یک پرنده است که با پرواز زندگی می‌کند اگر در قفس هم باشم پرواز می‌کنم.
چرا تاکنون یک‌خط از گنجینه‌های آب لرستان، منتشر نشده است؟
سرزمین لرستان سرشار از گنجینه‌های آب است و متاسفانه تابه‌حال حتا یک‌خط هم در مورد آن منتشر نشده است.
۱۶ماه است که در ارتباط با گنجینه‌های آب لرستان تحقیقات و کاوش‌هایی داشته‌ام و خرسندم که در این ارتباط یک کتاب نفیس ظرف یک‌ماه آینده منتشر می‌کنم.
آیا فیلم‌های دیگری در دست ساخت دارید؟
یک فیلم دیگر در دست اقدام داریم که شاید دو سالی به طول بی‌انجامد و آن نیز در راستای معرفی فرهنگ استان لرستان خواهد بود محوریت این فیلم تاریخی، باستانی، اسطوره‌ای و گردشگری‌ست.
در ادامه‌ی این راه، مسیر بسیار طولانی در پیش‌رو داریم و نباید مرد نیمه‌ی راه باشیم در مسیری که هستیم تا آخر می‌مانیم.
مستند سمندر لرستانی نیز احتمالا به‌همین زودی منتشر خواهد شد که به نوبه‌ی خود فیلم بسیار مهمی محسوب است.
در مورد ثبت‌جهانی آثار تاریخی لرستان نیز توضیحی دارید؟
تنها دو اثر دره‌ی خرم‌آباد با محوریت قلعه‌ی فلک‌افلاک و پل‌های تاریخی به شماره‌های۲۷و ۳۲ در فهرست ثبت موقت‌جهانی هستند.
ثبت، به‌راحتی امکان‌پذیر است و حوزه‌ی میراث‌فرهنگی‌ست، یک‌راه ساده برای ثبت این دو اثر وجود دارد یک‌همت جدی می‌خواهد با یک هدف‌مشترک، با حضور استاندار، مجمع نمایندگان و مدیر میراث‌فرهنگی و خواسته‌ی مورد نظر آن‌ها از دکتر مونسان، بدون‌شک مورد تایید قرار خواهد گرفت.
لرستان در بحث تاریخ و تمدن از هیچ‌کجای ایران کمتر نیست برخی از شهرهای ایران حتا پنج‌مین آثار خود را هم ثبت‌جهانی کرده‌اند، متاسفانه این مهم در لرستان هنوز به‌عنوان یک‌مطالبه شناخته نشده است و به قول مولوی:
هفت شهر عشق را عطار گشت
ما هنوز اندر خم یک‌کوچه‌ایم
نقاشی‌های صخره‌ای، مفرغ‌ها، سنگ‌تراشان، غار کلماکره و ...قابلیت ثبت‌جهانی شدن را دارند.
غار کلدر یک ویژگی بسیار مهم دارد چرا که حداقل تاریخ زیست‌بشر را در این دره، ۱۴هزار سال به‌عقب‌تر برد، این ویژگی بسیار بسیار مهمی‌ست که در هیچ کجای ایران وجود ندارد امیدوارم به‌هر حال دوباره کشف‌های دیگری در این غار داشته باشیم که قدمت را به‌عقب‌تر ببرد.
تلخ‌ترین و شیرین‌ترین خاطره‌ی شما در کاوش‌کردن چه بوده است؟
تلخ‌ترین کاوش من در رابطه با کاخ قلعه‌گوری در سیمره بود، حس بسیار عجیبی نسبت به‌آن داشتم کاخ قلعه‌گوری یک ویژگی بسیار مهم داشت که تا الان از دوران ساسانی در لرستان اطلاعات آن‌چنانی نداشتیم برای اولین بار بود که یک‌منطقه به طول ۵۰کیلومتر کشف شد و تماما مربوط به‌زمان ساسانیان بود در قلعه‌گوری، کاخ، قلعه، سیستم آب‌رسانی و ... وجود داشت.
سد سیمره که آب‌گیری شد، بارش برف زیبایی داشتیم، بعد از آن، آفتاب شد و به تناسب، میزان ورودی از میزان خروجی بیشتر شد و تمام معادلات ما را به‌هم ریخت، کاخ قلعه‌ی گوری، یک‌باره دیده شد و یک‌باره نیز به تاریخ پیوست من فکر کردم فرزند خودم را آب برده است،
شیرین‌ترین کاوش من مربوط به سنگ‌تراشان است برای نخستین بار کشف سردیس اسب‌لرستانی را در این منطقه پیدا کردم که واقعا جای آن در تاریخ لرستان خالی بود، در آینده‌ای نزدیک راجع‌به این سردیس که به ۳هزار سال پیش و عصر آهن ۲ برمی‌گردد حتما کتاب یا فیلمی خواهم ساخت چرا که در حال‌حاضر در کشور جایگاهی ندارد.
در حوزه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، چه‌مشکلاتی وجود دارد؟
ما همواره برای ثبت و ضبط مشکل داریم، یک‌سری تجهیزات در حال حاضر وجود دارد، وارد هر غاری که بشویم نقشه‌ی آن‌را به‌طور کامل در اختیار باستان شناس قرار می‌دهد.
از جمله مشکلات دیگر ما تصویربرداری و عکس‌برداری‌ست البته هزینه‌های بسیار بالایی هم دارد اما در راستای معرفی فرهنگ و تمدن باستانی بسیار موثر هستند.
اگر این مشکلات برطرف گردد ظرف مدت تنها یک یا دوسال تمام کشف ناشده‌های لرستان معرفی می‌شوند هر چه باستان‌شناس از قبل و بعد از انقلاب به استان لرستان آمده‌اند دستشان به غارهای دست‌کَن نرسیده است، که بدون‌شک در این زمینه موفق خواهیم بود.
عطا حسن‌پور، باستان‌شناس، پزوهشگر و محقق بر این باور است که اگر مفرغ، پل‌ها، تنگه‌هایی چون شیرز و دره‌خزینه و ... معرفی شوند و گردشگر از کوریدور اصلی‌خود وارد کشور شود هیچ نیازی به‌منابع سوختی، فسیلی و نفتی نداریم.
وی ادامه می‌دهد که متاسفانه مدیریت در لرستان، ثبات ندارد و همین دلیل اصلی عقب‌ماندگی ما محسوب می‌شود هر مدیر نگاه‌خاص خود را طی یک سال به اجرا درآورده و سال دیگر بدون هیچ‌گونه نتیجه‌گرفتنی می‌رود ما سال‌های۸۵ و ۸۶بیش از یک‌هزار و ۵۰۰ اثر را به‌ثبت‌ملی رساندیم اما متاسفانه سال‌های آتی آن‌طور شد که گاهی حتا در طول یک‌سال دو اثر هم برای ثبت‌ملی شدن نداشتیم.
در پایان انتظار دارم تا عموم مردم این نکته را درک کنند که نقش باستان‌شناس در پیشبرد توسعه‌ی لرستان و رسیدن به تعالی، رشد و بالندگی بسیار مهم و قابل ادراک است من آرزو می‌کنم که هیچ‌وقت میراث‌فرهنگی سیاست‌زده نشود زیرا آن‌وقت است که تاریخ لرستان قربانی شعارها و رفتارهای سیاسی خواهدشد.
انتهای‌پیام/
نظر شما