حسین حاجیلو کارشناس مسائل تحریم و دیپلماسی اقتصادی/

آمریکا اراده‌ای برای توافق با ایران ندارد و توافق جدید نیز سبب کاهش فشار بر ایران نخواهد شد؛ همچنان که توافق برجام موجب کاهش فشار نشد. توافق برجام که نتیجه 12 سال مذاکره بود، بسادگی از سوی آمریکا زیر پا گذاشته شد. تجربه نشان داده که روی هیچ توافقی با آمریکا نمی‌توان حساب باز کرد؛ از این رو انتظار می‌رود جمهوری اسلامی ایران در این مرحله بر مسیرهایی جدای از مذاکره و توافق در راستای کاهش و عبور از فشارهای اقتصادی تمرکز کند.

کمتر از یک ماه از مهلت ایران به اروپا برای اجرای تعهدات برجامی باقی مانده است. بی‌شک انتظار می‌رود جمهوری اسلامی ایران در یک ماه باقیمانده در صورت عدم اهتمام اروپا به درخواست‌های ایران، خود را برای کاهش معنادار تعهدات اصلی آماده کند؛ چرا که در غیر این صورت تهدیدات ایران نامعتبر خواهد شد و شاهد افزایش فشار از سوی آمریکا و متحدانش خواهیم بود. افزایش فشارهای آمریکا وابسته به رفتارها و سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران است، بدیهی است در صورت انفعال در برابر آمریکا فشارها افزایش خواهد یافت.

باید توجه داشته باشیم که عملاً آمریکایی‌ها از اوج اِعمال تحریم عبور کرده‌اند، بنابراین امکان افزایش تحریم جدید و مهم دیگر وجود ندارد؛ آنچه به عنوان تحریم فلزات یا پتروشیمی ایران مطرح شد که نمی‌تواند توفیقی برای آمریکا حاصل کند، بیانگر آن است که آمریکا در حوزه تحریم برگ جدیدی برای رو کردن ندارد و تقریباً فشنگی در سلاح تحریمی آمریکا باقی نمانده است.

ایران باید در هفته‌های آینده خواهان راه‌اندازی سازوکار اینستکس از سوی اروپا باشد، اما باید توجه داشته باشیم که اینستکس تنها در زمانی فایده خواهد داشت که نخست اروپا از ایران نفت بخرد، دوم این سازوکار محدود به غذا و دارو نباشد و سوم راه‌اندازی آن مشروط به اجرای استانداردهای FATF نشود؛ در غیر این صورت راه‌اندازی این سازوکار بی‌معنا خواهد بود!

بتازگی زمزمه‌هایی شنیده می‌شود که تعاملات اقتصادی ایران و کشورهای غیراروپایی به سازوکار اروپایی اینستکس منتقل شود. این اقدام بزرگ‌ترین خطاست و دولت نباید زیر بار آن برود. تعاملات ایران نباید زیر ذره‌بین و کنترل اروپا و آمریکا باشد. ما باید با چین، روسیه، هند و دیگران از روش‌های دوجانبه برای تجارت استفاده کنیم. اینستکسِ اروپایی باید اروپایی باقی بماند.