زهره کهندل/
هفته گذشته هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم شهر با اعلام نفرات برگزیده به پایان رسید. جشنواره‌ای که با محوریت مؤسسه تصویر شهر وابسته به سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران در چهار بخش «مسابقه سینمای ایران»، «مسابقه سینمای بین‌الملل»، «مسابقه تبلیغات و اطلاع‌رسانی سینمای ایران» و «جنبی» برگزار شد. این جشنواره که خودش را به عنوان مهم‌ترین رویداد سینمایی مدیریت شهری معرفی می‌کند، در بیان اهدافش نوشته است: «رویداد سینمایی مدیریت شهری در راستای ترسیم و ترویج الگویی مناسب برای زندگی شهری و صنعتی امروز، منطبق با فرهنگ ایرانی – اسلامی با پایبندی بر اصول اخلاق در چارچوب خانواده و زندگی جمعی برای کشور ایران و منطقه و همچنین فرهنگ زندگی شهری در اقصی نقاط کشور و جهان با دعوت از هنرمندان و کشف و معرفی استعدادهای درخشان».
برخی بر این باورند که نگاهی به دستاورد و نتایج این جشنواره نشان می‌دهد، این رویداد ربطی به ترسیم و ترویج الگویی مناسب برای زندگی شهری و صنعتی امروز و حتی کارکرد یک جشنواره موضوعی را نیز ندارد. شهرداری تهران نه برای تولید آثاری در راستای اهداف این جشنواره به فیلمسازان سرمایه مشخصی اختصاص می‌دهد و نه اینکه رویکرد حمایتی اینچنینی دارد، بنابراین جشنواره فیلم شهر در حد یک رویدادِ بازاکرانِ فیلم‌هایی است که در جشنواره فجر یا دیگر رویدادها رونمایی شده‌اند. درباره دستاوردهای این جشنواره برای هنرمندان و شهروندان تهرانی که مخاطب رویدادی هستند که هزینه‌های برگزاری‌اش از جیب آن‌ها خرج شده، با منتقدان سینما گفت‌وگو کردیم که می‌خوانید.
* چند نفر از مردم تهران فیلم‌ها را دیدند؟
رضا درستکار، منتقد سینما با بیان اینکه این جشنواره هیچ دستاوردی برای شهروندان تهرانی نداشته است، به خبرنگار ما می‌گوید: این جشنواره فقط برای برگزارکنندگان دستاورد داشته است. در اینکه شهرداری‌ها موظف به برگزاری جشنواره هستند حرفی نیست، بلکه نحوه برگزاری این جشنواره‌ها مورد بحث است که معمولاً دست افراد خاصی است.
او ادامه می‌دهد: چند نفر از مردم تهران فیلم‌های این جشنواره را دیدند؟ بسیار کم است و بعید می‌دانم که خروجی داشته باشد. شاید بسیاری از شهروندان تهرانی از برگزاری آن بی‌خبر باشند. اگرچه توجه به مسائل فرهنگی، در شرایط سخت اقتصادی فعلی هم کم شده است.
وی با بیان اینکه شهرداری‌ها می‌توانند هم به جشنواره‌های بزرگ ملی کمک کنند و هم با توجه به شرح وظایفشان، جشنواره برگزار کنند، خاطرنشان می‌کند: شهرداری‌ها در همه جای دنیا یک بال کمک‌رسان به هنرمندان و اتفاقات هنری هستند، اما شکل اجرای این اتفاقات بسیار مهم است؛ اینکه چند درصد از شهروندان و هنرمندان در چنین جشنواره‌هایی مشارکت می‌کنند و بازخوردهایش چیست؟
درستکار می‌گوید: مخالفتی با نفس برگزاری جشنواره‌ها ندارم، چون آن را فرصتی برای نسل جدید هنرمندان و تقویت جریان‌های هنری می‌دانم، ولی نحوه برگزاری این آن‌ها کاملاً محفلی و محدود است، یعنی حلقه اجراکنندگان آن را دوستان و اطرافیان تشکیل می‌دهند، اینکه جشنواره نمی‌شود! معمولاً جشنواره‌ها دست خودشان است و به خودشان هم جایزه می‌دهند، در این بین جریان اصیل هنری خفه می‌شود. نسل جدید هنرمندان با چه امیدی به میدان بیایند؟ شما که همه چیز را بین خودتان تقسیم می‌کنید.
این منتقد سینما یادآور می‌شود: چند سال پیش که این جشنواره برگزار می‌شد، به یاد دارم که 13-12 سالن سینمایی در تهران به معنای واقعی درگیر نمایش فیلم‌های جشنواره بودند، با وجود اینکه جشنواره در اواخر سال برگزار می‌شد که زمان خوبی هم نبود. اکنون جشنواره در اواخر تابستان برگزار می‌شود ولی عملاً هیچ نمودی ندارد مگر در حد پخش چند آگهی از تلویزیون. واقعاً باید گفت خود گویی و خود خندی، الحق که هنرمندی!
وی با تأکید بر اینکه فیلم‌های جشنواره فیلم شهر باید زبان حال مردم باشند تا اثربخشی داشته باشند، خاطرنشان می‌کند: گویی بناست کاری انجام شود، رزومه‌ای پر شود و بودجه‌ای برای برگزاری هزینه شود، در حالی‌که قدرت شهرداری‌ها در حوزه فرهنگ و هنر بسیار بیشتر از دولت است، چه از نظر منابع مالی و چه تأثیرگذاری شهری. تمام خانه‌های فرهنگ، کانون‌های فیلم و فرهنگسراها دست شهرداری است و در این حوزه می‌تواند بسیار قدرتمند ظاهر شود، ضمن اینکه بودجه‌های کلانی در حوزه فرهنگی و اجتماعی دارد که بخش ناچیزی از آن در حوزه فیلم‌سازی و حمایت از فیلمسازان هزینه می‌شود.
* چند فیلم موضوعی شهری ساخته شد؟
کیوان کثیریان، دیگر منتقد سینما در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: وجود هر جشنواره‌ای خوب است به‌ویژه اگر اهداف سینمایی داشته و به حال سینما مفید باشد، اما جشنواره فیلم شهر، مشکل ماهیتی دارد، چون موضوعی است و تولید فیلم‌ها باید متناسب با موضوع جشنواره باشد، اما کمتر فیلمی برای این جشنواره و با موضوعات آن ساخته می‌شود؛ معمولاً فیلم‌هایی که در جشنواره‌های دیگر جایزه گرفته‌اند، در این جشنواره هم جایزه می‌گیرند.
وی با بیان اینکه شهرداری‌ها در همه جای دنیا، هم در تولید فیلم و هم برگزاری جشنواره‌های سینمایی مشارکت می‌کنند، می‌افزاید: اینکه شهرداری جشنواره برگزار کند، مسئله بدی نیست، ولی باید دید که تناسبش با تولید فیلم‌های شهری چیست؟ اینجاست که ایراد به‌وجود می‌آید. با شکل برگزاری جشنواره کاری ندارم و نمی‌دانم چطور برگزار شده، ولی به لحاظ محتوا، آیا فیلم‌های شهری داریم و اینکه اساساً وجود چنین جشنواره‌ای چقدر می‌تواند به سینما کمک کند، محل بحث است.
او با بیان اینکه این جشنواره، سابقه هفت دوره برگزاری دارد، عنوان می‌کند: «فیلم شهر» دارد درباره موضوعی به نام شهر حرف می‌زند که مردم و مخاطبان انبوه در آن باید حرف اول را بزنند. اگر این جشنواره بناست فرهنگ شهروندی را ارتقا دهد، باید دید که مردم چقدر فیلم‌های جشنواره را دیده‌اند؟ به‌نظرم اگر جشنواره فیلم شهر، فیلم‌ها را به صورت گسترده در پارک‌ها نمایش می‌داد، این رویداد برای انبوه مردم بود و تعداد بیشتری از شهروندان تهرانی در آن سهیم بودند، در حالی‌که این‌طور نیست. داریم درباره موضوع ارتقای فرهنگ شهروندی حرف می‌زنیم که مردم در آن نقش و سهم دارند، اما چه کسانی مخاطب جشنواره بودند و فیلم‌های جشنواره را دیدند؟
کثیریان با بیان اینکه برگزاری جشنواره توسط شهرداری‌ها لازم است، اما باید شکل برگزاری آن با جشنواره‌های دیگر متفاوت باشد و هدف تنها برگزاری یک جشنواره نباشد، می‌گوید: شکل برگزاری و مخاطبان جشنواره فیلم شهر چه فرقی با جشنواره فیلم فجر دارد؟ باید سازوکاری فراهم می‌شد که مردم شهر تهران که قرار است فرهنگ شهروندی در آن‌ها ارتقا یابد و اصلاح شود، فیلم‌ها را ببینند. چه دلیلی دارد فیلم‌هایی که در جشنواره‌های دیگر جایزه گرفته‌اند در این جشنواره هم جایزه بگیرند؟ فیلم‌های جشنواره فیلم شهر باید در پارک‌ها و خیابان‌ها نمایش داده می‌شد و بهترین فیلم‌ها را مردم انتخاب می‌کردند. اصلاً مردم خبر داشتند که جشنواره فیلم شهر برگزار می‌شود؟
نظر شما