اعظم طیرانی/
خبرنگاری حرفه‌ای متفاوت است. رسالت آگاهی‌بخشی و از سویی دیگر چشم و گوش بینا و شنوای مردم بودن آن را از دیگر مشاغل متمایز کرده است.
گام برداشتن در این مسیر عین خطرنگاری است. تجربه خبرنگاری با وجود حلاوتی که در آن نهفته است، گاه همراه با دشواری‌هایی است که با چشیدن طعم تلخ آن می‌توان عطای آن را به لقایش بخشید.
هفدهم مرداد؛ روز خبرنگار فرصت و بهانه مناسبی است که دغدغه‌های این حرفه را از زبان خبرنگاران چند رسانه متفاوت کشورمان مرور کنیم.
•خبرنگارانی با قراردادهای حق‌التحریر
فاطمه زارعی، خبرنگار خبرگزاری ایرنا در خصوص دغدغه‌های حرفه‌ای خود و همکارانش می‌گوید: با خبرنگاری یعنی دنیایی از بیم و امید، هیجان و در نهایت عشق را تجربه می‌کنیم اما دلواپسی و کلمه نام آشنای ناامنی، ورد زبانمان است؛ هر چند تأثیری روی وسواس ما برای انتخاب تیتر نمی‌گذارد!
وی ادامه می‌دهد: خبرنگاران با قراردادهای حق‌التحریر بیشتر در معرض خطر هستند، چه بسا که آنان با عشق بیشتر کار می‌کنند، متأسفانه حقوق و دستمزد شناور یکی دیگر از چالش‌های خبرنگاران فاقد تعهدات بیمه‌ای است.
زارعی می‌گوید: اگر از همکاری نکردن حوزه‌های خبری با خبرنگاران بگذریم، متأسفانه نقطه آزاردهنده‌تر که حال بد رسانه‌ها را وخیم‌تر کرده است، افزایش نیافتن حقوق نسبت به تورم سالانه است و هر سال دریغ از سال‌های گذشته. به خصوص امسال که دنیای رسانه یک روز خوش نمی‌بیند و هر روز شاهد خبر تعطیلی و یا تعدیل نیروی یکی از رسانه‌ها هستیم و این یعنی افقی روشن برای بهبود شرایط مالی ژورنالیسم در ایران متصور نیستیم و تنها با آب و نان عشق، رنگ به زندگیمان می‌بخشیم.
•خبرنگاری شغل نیست؛عشق است
جواد منتظری، خبرنگار تلویزیون یورونیوز نیز در خصوص دغدغه‌های حرفه‌ای فعالان عرصه خبر و رسانه می‌گوید: در کشور ما خبرنگاری، حرفه‌ای نیست که بتوان از طریق آن زندگی آرام و ایده‌آلی را برای خود ساخت. آرامش حلقه مفقوده این حرفه است و به لحاظ اقتصادی نیز درآمد قابل قبولی ندارد. اما تنها چیزی که موجب انگیزه و حضور آن‌ها در این حرفه می‌شود عشق و علاقه‌ای است که خبرنگاران به این کار دارند.
این فعال رسانه‌ای می‌افزاید: در ایران اغلب خبرنگاران به صورت آزاد فعالیت دارند و تعداد کمی از آن‌ها استخدام هستند و با وجود اینکه با حمایت وزارت ارشاد تعداد قابل توجهی از آن‌ها بیمه شده‌اند، باز هم خبرنگارانی هستند که با عناوینی غیر از خبرنگاری بیمه شده‌اند.
منتظری با اشاره به محدودیت‌های حرفه خبرنگاری ادامه می‌دهد: متأسفانه اغلب دستگاه‌های دولتی به خبرنگاران به عنوان افراد نامحرم می‌نگرند و از ارائه اخبار و اطلاعات به آن‌ها امتناع می‌کنند، این نگاه مسئولان کار خبرنگاران را دوچندان سخت‌تر و در برخی مواقع بی‌اثر می‌کند. به طوری که اکنون برخی از رسانه‌ها مشغول انتشار اخبار روابط عمومی‌ها و یا بازنشر اخبار خبرگزاری‌ها هستند و پویایی کار خبرنگاری را به فراموشی سپرده‌اند.
•انتظارات غیرمنطقی برخی از مسئولان
محمد شفیعی، دیگر فعال رسانه‌ای در خصوص چالش‌هایی که فعالان حوزه خبر و روزنامه‌نگاری با آن مواجه‌اند، می‌گوید: روزنامه‌نگاری پل ارتباطی بین مردم و مسئولان است که در برخی مواقع و به دلایل مختلف از جمله انتظارات غیرمنطقی برخی از مسئولان دچار فرسودگی شده است. به طوری که برخی مسئولان که از شنیدن واقعیت‌ها ناراحت می‌شوند برای تخریب این پل و وجهه خبرنگاران تلاش می‌کنند.
به گفته این دبیر خبر صدا و سیما یکی از مشکلات حوزه رسانه در کشور نبود خبرنگار تخصصی در حوزه‌های مختلف است که این مشکل نه تنها مانع رشد خبرنگار می‌شود که سبب می‌شود او به اقیانوسی به عمق یک وجب تبدیل شود؛ خبرنگاری که در هر حوزه اطلاعات اندکی دارد اما در هیچ حوزه‌ای کارشناس نمی‌شود.
وی نبود انجمن‌های صنفی را یکی دیگر از دغدغه‌های خبرنگاران می‌داند و می‌گوید: اگر خبرنگاری در محل خدمت خود و یا خارج از محل خدمت خود با مسئولان حوزه‌های خبری با مشکلی مواجه شود، هیچ انجمنی برای حمایت از او وجود ندارد و باید به طور شخصی آن را پیگیری و دنبال کند که در اغلب مواقع به ضرر خبرنگار تمام می‌شود.
•وقتی شأن حرفه خبرنگاری زیر سؤال می‌رود!
طاهره مرادی، خبرنگار خبرگزاری ایسنا نیز در خصوص چالش‌های حرفه‌ای خود و همکارانش می‌گوید: اغلب رسانه‌های ایران به طور مستقیم و یا غیرمستقیم وابسته به بخش‌های دولتی هستند که این موضوع موجب می‌شود خبرنگار مستقل و آزاد کمتری داشته باشیم و اگر مسئولان رسانه‌ها در تمامی سطوح ارتباط غیرحرفه‌ای با سایر نهادها و سازمان‌های کشور داشته باشند، استقلال حرفه‌ای آن رسانه زیر سؤال می‌رود و خبرنگاران به ابزاری برای روابط عمومی نهادها و سازمان‌های مورد نظر تبدیل می‌شوند و این زد و بندهای غیرحرفه‌ای حرمت رسانه و شأن حرفه خبرنگاری را زیر سؤال می‌برد؛ چرا که خبرنگار نمی‌تواند با نگاه انتقادی عملکرد این نهادها و سازمان‌ها را در جامعه بررسی کند.
وی تعریف نشدن رده شغلی و حقوق و مزایا برای خبرنگاران را یکی دیگر از مشکلات حرفه خبرنگاری عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: در برخی از رسانه‌ها خبرنگاران پاره‌وقت همسطح سایر خبرنگاران و حتی بیشتر از آن‌ها کار می‌کنند اما حقوق آن‌ها بسیار کمتر از خبرنگاران تمام‌وقت است و هیچ مزایایی برای آن‌ها در نظر گرفته نمی‌شود.
•حفظ شأن و کرامت انسانی خبرنگاران
اکرم رضایی، خبرنگار خبرگزاری ایرنا نیز به دغدغه‌ای دیگر در حرفه خبرنگاری اشاره می‌کند و می‌گوید: بسیاری از خبرنگاران از درآمد پایین این حرفه و اجحاف‌هایی که از سوی رسانه‌ها به آن‌ها تحمیل می‌شود گلایه می‌کنند. اما این همه دغدغه خبرنگاران نیست و بزرگ‌ترین دغدغه ما رفتار غیراخلاقی بعضی از مسئولان نهادها و سازمان‌ها به ویژه در بخش‌های دولتی است که به خود اجازه می‌دهند شأن و کرامت انسانی خبرنگاران را نادیده گرفته و به دلیل اینکه برخی از پرسش‌های خبرنگاران به مذاق آن‌ها خوش نمی‌آید و پاسخگویی به این پرسش‌ها جایگاه آن‌ها را به خطر می‌اندازد، به جای پاسخگویی زبان به ناسزا و توهین باز می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: متأسفانه برخی از مسئولان به خبرنگاران به چشم تهدیدکنندگان مقام خود می‌نگرند که در این مواقع اگر حمایت‌های لازم از سوی رسانه صورت نگیرد به طور حتم شأن حرفه‌ای همه خبرنگاران زیر سؤال خواهد رفت.
•مسئولان موظف به پاسخگویی هستند
محمد جندقی، خبرنگار خبرگزاری مهر نیز در این خصوص می‌گوید: رسانه‌ها صدای جامعه و پل ارتباطی مردم و مسئولان محسوب می‌شوند، با این حال اغلب خبرنگاران از امنیت شغلی لازم برخوردار نیستند و مدیران رسانه‌ها با بی‌توجهی به این مهم نه تنها آینده خبرنگاران بلکه آینده حرفه خبرنگاری را نابود می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: فعالیت جناح‌های سیاسی مختلف در کشور از دیگر چالش‌هایی است که اصحاب رسانه با آن مواجه‌اند. به طوری که اغلب مسئولان با رسانه‌هایی که دیدگاه سیاسی مشخصی دارند همکاری نمی‌کنند، غافل از اینکه مسئولان وظیفه دارند پاسخگوی پرسش‌های خبرنگاران- با هر دیدگاه سیاسی که دارند- باشند.
نظر شما