محمود مصدق/
«رتبه‌های اول کنکور به عملکرد مدارس و مدیران آموزش و پرورش ارتباطی ندارد، بلکه به استعداد شخصی و تلاش خود دانش‌آموزان مربوط است».
این نقل قول سیدجواد حسینی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش چند روز پس از اعلام اسامی برگزیدگان کنکور سراسری و در پی آن اظهارات منتقدانی بیان شد که از چرایی عقب ماندن دانش‌آموزان مدارس دولتی از صف نخست قافله برگزیدگان آزمون سراسری می‌گفتند.
چنان که قاسم احمدی لاشکی، نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در یک برنامه تلویزیونی گفته و پرسیده بود: «60 درصد رتبه برترها مربوط به تهران و 40 درصد مربوط به مدارس خاص شهرستان‌ها چون سمپاد، شاهد، نمونه دولتی یا هیئت امنایی است. پس جایگاه مدرسه دولتی کجاست؟».
• آمارها حرف می‌زنند
بررسی‌های اولیه در نتایج این آزمون، اظهارات نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی را تأیید می‌کند. این نتایج مؤید آن است که بیش از 70 درصد رتبه‌های برتر کنکور امسال در رشته‌های ریاضی، تجربی و انسانی دانش‌آموزان مدارس سمپاد هستند، سهم غیردولتی‌ها 14 درصد و نمونه دولتی‌ها 13 درصد است؛ 46 درصد نفرات برتر کنکور سراسری امسال تهرانی هستند، کمترین تعداد تهرانی‌ها در رشته علوم تجربی و بیشترین تعداد در رشته هنر هستند، البته این آمار مربوط به 10 نفر نخست رشته‌های ریاضی و فنی، علوم تجربی، علوم انسانی و پنج نفر اول رشته‌های هنر و زبان است.
نظیر این آمار را در سال‌های گذشته نیز می‌توان سراغ گرفت؛ چنان که بررسی قبول‌شدگان رشته انسانی سال ۹۶ نشان می‌داد، رتبه‌های زیر ۱۰ رشته علوم انسانی یکی در میان از یک مدرسه مشهور بودند؛ مدرسه‌ای واقع در شمال شهر تهران که بسیاری از فرزندان چهره‌های شناخته شده سیاسی و فرهنگی در آن تحصیل کرده‌اند. پذیرفته‌شدگان کنکور یکی‌دیگر از مدارس غیرانتفاعی شناخته شده نیز به همین منوال است. این مدرسه ویژه دانش‌آموزان علوم انسانی، بیش از ۸۳ درصد از دانش‌آموزانش در کنکور ۹۶ رتبه زیر ۱۰۰۰ و همه آن‌ها رتبه زیر ۲۵۰۰ داشتند. مدرسه‌ای که براساس گفته دانش‌آموزانش شهریه‌ای ۲۰ میلیون تومانی دارد.
• آفت تعدد مدارس
آن طور که مسئولان می‌گویند حدود 22 نوع مدرسه در کشور وجود دارد. مدارسی که عمدتاً قرار است بر مبنای دریافت شهریه از دانش‌آموزان اداره شوند. مدارسی که میزان شهریه دریافتی برخی از آن‌ها گاه معادل دستمزد سالانه یک پدر خانواده است.
گرچه در میزان شهریه دریافتی این مدارس همخوانی و اشتراک چندانی وجود ندارد، اما خاص بودن چند مدرسه از این مجموعه، آن‌ها را به برندی خاص‌تر تبدیل کرده است، به گونه‌ای که به نظر می‌رسد در میدان رقابت میان دولتی‌ها و غیردولتی‌ها، این دولتی‌ها هستند که با سیاست‌های فعلی نظام آموزش و پرورش تضعیف می‌شوند.
موضوعی که البته معاون آموزش متوسطه آن را قبول ندارد. علیرضا کمرئی می‌گوید: مدارس دولتی تضعیف نشده‌اند، اما مدارس سمپاد و برخی مدارس خاص دولتی از حیث وجود دانش‌آموزان برگزیده در کنکور شرایط بهتری دارند.
کمرئی اعتقاد دارد آمار فعلی به هیچ وجه نشان از تضعیف مدارس دولتی ندارد؛ چرا که مدارس نمونه دولتی، هیئت امنایی و حتی برخی مدارس دولتی عادی داریم که نتایج قابل قبولی از این مدارس شاهد بودیم.
وی تصریح می‌کند: بدیهی است زمانی که مدرسه‌ای دانش‌آموزان برگزیده از نظر علمی دارد، در نتیجه بنیه علمی قوی‌تر به این مدرسه فرصت جدی‌تری می‌دهد تا نتایج بهتری بگیرد و عملکرد آن‌ها در حوزه‌های علمی و ملی بیشتر خواهد بود.
به طور کلی تا زمانی که تعدد و تنوع مدرسه داریم، چنین شرایطی وجود دارد و برخی از مدارس از حیث برنامه‌ریزی درسی فرصت‌های بیشتر آموزشی پیدا می‌کنند، درنتیجه در رقابت‌های علمی شرایط مناسب‌تری دارند، اما این شرایط به معنای ناکارآمدی مدارس دولتی نیست.
وی ادامه می‌دهد: در مدارس دولتی، فراوانی افرادی که نمی‌توانند در مسابقات علمی موفقیت‌های بزرگ کسب کنند بیشتر است ؛ چرا که جامعه آماری بیشتری متشکل از عموم دانش‌آموزان دارند، اما در مدارس خاص به دلیل آنکه در یک مرحله از یک فیلتر عبور کردند، ضمن آنکه فراوانی کمتری داشته‌اند با بنیه علمی قوی‌تری هم ظاهر می‌شوند.
البته معاون آموزش متوسطه و سرپرست فعلی آموزش و پرورش که هر دو توانمندی بالا و استعداد برگزیدگان نخست کنکور را موضوعی طبیعی دانسته و می‌کوشند آن را در هیبت شخصی و یا در ذات این گونه مدارس جست‌وجو کنند، چیزی از امکانات و یا معلمان با انگیزه‌ای که در مدارس خاص تدریس می‌کنند، نمی‌گویند.
• توجیه بی‌عدالتی اشتباه است
مهدی بهلولی، کارشناس آموزشی با انتقاد از بی‌عدالتی در نظام آموزشی می‌گوید: نتایج کنکور امسال و نبود اسامی دانش‌آموزان مدارس دولتی در نفرات برتر رشته‌های مختلف، یکی از نشانه‌های آشکار وجود بی‌عدالتی آموزشی در کشور است .
وی با اشاره به اظهارات سیدجواد حسینی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش در خصوص دلایل نتایج کنکور امسال می‌گوید: اگر ایشان می‌خواهد با این اظهارات وجود بی‌عدالتی یا شکاف آموزشی در کشور را توجیه کند کار غلطی است، اما این سخنان از یک زاویه دیگر می‌تواند درست باشد آن هم اینکه مدارس خاص، دانش‌آموزان برتر را گلچین می‌کنند. در واقع نقش اصلی این مدارس در گزینش دانش‌آموزان است، اما اگر همین مدارس دانش‌آموزان را گزینشی انتخاب نکند، قطعاً چنین نتایجی را بدست نمی‌آورند.
وی که اظهاراتش را برگرفته از نتایج تحقیقات علمی خود می‌داند، اضافه می‌کند: رمز و راز مدارس خاص در آزمون‌هایی است که با هدف گزینش دانش‌آموزان در کشور برگزار می‌شود. یعنی انتخاب دانش‌آموزان بااستعدادی که از لحاظ فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در طبقات خوبی قرار دارند. بنابراین وقتی درون‌داد مدرسه‌ای خوب باشد برون‌دادش هم خوب خواهد بود، اما به هر صورت این نتایج، نشانه و تأییدی بر وجود شکاف آموزشی در جامعه است.
نظر شما