محمدحسین مروج کاشانی/
عزاداری برای سیدالشهدا(ع) و شهدای بی‌سر نهضت عاشورا، از کهن‌ترین عزاداری‌ها در جهان تشیع و در حرم مطهر رضوی است. قدمت این عزاداری‌ها با قدمت آستان قدس رضوی برابری می‌کند. قدیمی‌ترین اسنادی که از نظام دیوانی آستان قدس رضوی باقی مانده، اسناد مربوط به عزاداری محرم و صفر است؛ تا آنجا که می‌توان گفت سنت عزاداری برای حضرت امام حسین(ع) از قدیمی‌ترین آیین‌ها و محوری‌ترین مراسم آستان قدس رضوی است.
90 وقف‌نامه برای عزاداری در بارگاه منور رضوی
معاون امور حقوقی موقوفات آستان قدس رضوی با اشاره به اینکه بیشترین موقوفات عزاداری‌ها در ماه‌های محرم و صفر است، تصریح می‌کند: بخشی از سرفصل‌های موقوفات به ثبت رسیده در معاونت حقوقی و موقوفات آستان قدس رضوی با موضوع عزاداری ائمه اطهار(ع) به خصوص حضرت سیدالشهدا(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) بوده و افزون بر 90 وقف‌نامه در این موضوع به ثبت رسیده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا دانشور ثانی می‌گوید: همچنین برخی دیگر از موقوفات هم در ولادت‌ها از جمله روزهای 13 رجب، 27 رجب، 3 شعبان و دیگر مناسبت‌ها بوده و بر اساس نیات واقفان نیک‌اندیش بیشتر آنها در ایام ولادت و شهادت امام حسین(ع) هزینه می‌شود.
وی با بیان اینکه بیشترین موقوفات عزاداری‌ها در ماه‌های محرم و صفر بوده و عمده هزینه‌های آن در دهه‌های اول محرم و آخر صفر است، یادآور می‌شود: سالانه بیش از 100 میلیارد تومان در مراسم مختلف ملی و مذهبی آستان قدس رضوی هزینه می‌شود که بیشتر آنها مربوط به ایام سوگواری امام حسین(ع) است.
وی ادامه می‌دهد: افزون بر 50 درصد موقوفات ثبتی، ویژه ایام خاص ملی و مذهبی سال و مناسبت‌های مختلف شمسی و قمری همچون تعطیلات نوروز، دهه مبارک فجر، ماه‌های محرم و صفر و ماه مبارک رمضان است.
معاون امور حقوقی موقوفات آستان قدس رضوی می‌گوید: در دیگر ایام هفته و سال همچون شب‌های چهارشنبه و جمعه نیز متناسب با نیات واقفان نیک‌اندیش برنامه‌های متعددی اجرا می‌شود.
تشکیل شورای فقهی برای نظارت بر موقوفات آستان قدس
دانشور ثانی به شورای فقهی‌ای اشاره می‌کند که در معاونت حقوقی و موقوفات آستان قدس رضوی تشکیل شده تا بر موضوعات مختلف موقوفات و احکام فقهی نظارت کرده و آنها را مورد بررسی قرار دهد.
وی می‌گوید: این شورا با مسئولان بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در بحث مسئله‌شناسی پژوهشی وقف و نذر همکاری لازم را دارد تا ضمن رفع نواقص علمی این حوزه، شاهد مدیریت بهتر در بحث موقوفات باشیم.
این مقام مسئول ادامه می‌دهد: حدود 600 وقف‌نامه با بیش از 3 هزار رقبه و 26 سرفصل در معاونت حقوقی و موقوفات آستان قدس رضوی به ثبت رسیده که ارزش ریالی آن بیش از صدها هزار میلیارد تومان است؛ برخی از رقبات در اطراف حرم مطهر رضوی بوده که در بحث طرح‌ها و پروژه‌های این آستان مقدس است.
وی خاطرنشان می‌کند: موقوفات بسیاری در حوزه‌های مختلف به ثبت رسیده، اما با توجه به رشد قیمت‌ها و پراکندگی موضوعات نمی‌توان آمار دقیق ریالی در بحث موقوفات آستان قدس رضوی اعلام کرد.
معاون امور حقوقی موقوفات آستان قدس رضوی در ادامه به پنج موقوفه از موقوفات عزاداری‌ها هم اشاره می‌کند.
موقوفات «حسین حجاری زنجانی»
مراسم عزاداری امام حسین(ع) در مسجد مقبره با درآمد موقوفاتی واقف «حسین حجاری زنجانی» برگزار می‌شود که در سال 1346 هجری شمسی موقوفاتش را برای آستان قدس رضوی وقف کرد تا درآمد آن برای روضه‌خوانی و سوگواری امام حسین(ع) مورد استفاده قرار گیرد. براساس این وقف‌نامه تأکید شده تا عواید موقوفاتی در دهه اول محرم در مسجد مقبره نادری واقع در خیابان شیرازی هزینه شود. وقف چندین قنات و مزرعه در تربت حیدریه همراه با درآمد آن از جمله موقوفات این واقف به شمار می‌آید. این مراسم هم اکنون به مدت 10 شبانه‌روز، ظهرها به صورت سخنرانی و شب‌ها با قرائت زیارت عاشورا برای نمازگزاران و عزاداران حسینی برپا می‌شود.
مراسم سوگواری حسینی با موقوفه «جعفر قلی میرزا» در حرم مطهر رضوی
مراسم سوگواری حسینی با موقوفه «جعفر قلی میرزا» هم از مراسم قدیم عزاداری در حرم مطهر رضوی است.
«جعفر قلی میرزا» حدود 91 سال پیش یعنی در سال 1307 هجری شمسی موقوفاتی را برای آستان قدس رضوی وقف کرد تا درآمد حاصل از آن برای روضه‌خوانی و سوگواری امام حسین(ع) مورد استفاده قرار گیرد. براساس این وقف‌نامه تأکید شده تا عواید موقوفاتی در حرم مطهر رضوی صرف عزاداری در دهه اول و دوم ماه محرم شود. این مراسم هم اکنون به مدت 20 شب در رواق امام خمینی(ره) و مسجد جامع گوهرشاد در حال برگزاری است. این واقف یک زمین زراعی به همراه یک باب منزل در مشهد را برای سرفصل یازدهم مصارف موقوفاتی وقف کرده است.
مراسم سوگواری در رواق امام خمینی(ره) با درآمد موقوفاتی «میرزا عبدالرسول»
سوگواری در رواق امام خمینی(ره) بارگاه منور حضرت رضا(ع) هم هر سال با درآمد موقوفاتی «میرزا عبدالرسول» برگزار می‌شود. «میرزا عبدالرسول» از واقفان آستان قدس رضوی است که در سال 1308 هجری قمری املاکی را برای روضه‌خوانی در حرم مطهر رضوی وقف کرده است. این واقف نزدیک به 150 سال پیش تمامی دارایی خود به همراه دو قطعه زمین در شهرستان رشت را برای روضه‌خوانی در دهه اول محرم در حرم مطهر امام رضا(ع) وقف کرده است؛ موقوفاتی که در سایه وقف، پابرجا مانده‌اند. درآمد موقوفات او حالا هر سال به شکل مراسم سوگواری در رواق امام خمینی(ره) برگزار می‌شود.
مراسم عزاداری در حرم رضوی با درآمد موقوفاتی «میرزا محمد مؤمن»
بخشی از مراسم عزاداری در حرم رضوی در دهه اول محرم اما با درآمد موقوفاتی «میرزا محمد مؤمن» برگزار می‌شود. «میرزا محمد مؤمن» در سال 1136 هجری قمری موقوفاتش را برای آستان قدس رضوی وقف کرد تا درآمد آن برای روضه‌خوانی امام حسین(ع) مورد استفاده قرار گیرد. این موقوفات پس از گذشت بیش از 300 سال همچنان پابرجاست و درآمدهای آن مطابق وقف‌نامه‌ها هزینه می‌شود. این واقف تمام مزارع خود در مشهد را برای آستان قدس رضوی وقف کرد تا درآمد آن برای سوگواری در دهه اول محرم مصرف شود.
موقوفه «میرزا محمد مؤمن» هم امسال مثل هر سال دیگر در دهه اول ماه محرم در حرم مطهر رضوی اجرا شد.
نظر شما