پروین محمدی/

هفته سالمند از سوم تا نهم مهرماه با شعار فرصت‌های برابر برای تمام سنین از امروز آغاز شده و هر روز آن تحت عنوان خاصی با توجه به مسائل مرتبط با دوره سالمندی نام‌گذاری شده است.

امروز سوم مهرماه نخستین روز این هفته و روز «سالمند، سلامت و سبک زندگی سالم» نام‌گذاری شده است. به این بهانه با دکتر منوچهر قلخانی متخصص رفتار حرکتی از دانشگاه فردوسی مشهد، ورزشیار سالمندان و مدرس دانشگاه به گفت‌وگو نشستیم تا در این خصوص از نظرات و توصیه‌های یک متخصص آگاه شویم:

به اعتقاد دکتر قلخانی بزرگسالی و سالمندی دوره‌ای حساس در طول عمر یک فرد است که اگر روش‌های مقابله یا سازش با این دوره را فرا نگیرد به طور حتم با مشکلاتی مواجه خواهد شد.

وی با اشاره به تحقیقات و مقالات علمی معتبر افزود: به طور کلی در متون و مقالات علمی نشان داده شده است که تمام سیستم‌های حسی و حرکتی در دوران سالمندی افت در کارکرد و ساختار پیدا می‌کنند. ازاین رو ورزش به عنوان یک راهبرد مهم و ضروری برای جلوگیری یا به تأخیر انداختن افت و زوال سیستم‌های بدن شناخته شده است. افزون بر آن در پژوهش‌ها و بررسی‌های متخصصان تأثیر برنامه‌های ورزشی بر بهبود کارایی دستگاه قلبی عروقی، عصبی و عضلانی به اثبات رسیده است و بیشتر متخصصان حوزه ورزش معتقدند زمانی فواید ورزش در یک سالمند مشاهده می‌شود که بر اساس اصول علمی طراحی شده باشد، چه بسا افرادی که سال‌هاست ورزش می‌کنند اما به علت نداشتن آگاهی نتیجه بهینه از ورزش را نمی‌گیرند.

*کدام برنامه ورزشی مناسب ما هست؟

وی در پاسخ به این پرسش که بهترین برنامه ورزشی برای یک سالمند و بزرگسال چیست؟ اظهار داشت: باید به شرایط آمادگی جسمانی و روانی سالمند و نوع بیماری و مشکلات اسکلتی، عصبی، عضلانی و متابولیکی او توجه نمود.

وی اضافه کرد: نخستین و مهم‌ترین قدم انتخاب نوع ورزش مناسب برای فرد سالخورده است و دومین گام تعیین مدت و شدت مناسب ورزش است. به عنوان مثال مناسب‌ترین ورزش برای سالمندی که ضعف تعادل دارد تمرینات تعادلی و چند حسی است.

*مراحل انتخاب و انجام یک فعالیت ورزشی

وی با تأکید به اینکه اگر هر کدام از این مراحل به درستی انجام نشود، متأسفانه برنامه ورزشی فواید لازم را نخواهد داشت، گفت: پیش از انجام هرنوع فعالیت ورزشی باید مراحل زیر انجام شود: 1- ارزیابی توانایی جسمانی سالمند توسط یک متخصص ورزش 2- تجویز و طراحی مناسب‌ترین برنامه ورزشی برای سالمند توسط متخصص ورزش سالمندان 3- استفاده از ابزار استاندارد و مناسب 4- اجرا و مداومت سالمند در پیگیری برنامه ورزشی.

*برنامه صحیح ورزشی برای سالمندان

دکتر قلخانی به مراحل مختلف ورزش سالمندان اشاره و تصریح کرد: بر اساس نظر متخصصان حوزه ورزش سالمندی، برنامه‌های ورزشی باید شامل چهار برنامه اصلی باشد.1- تمرینات هوازی و استقامتی (مانند پیاده‌روی، دویدن، شنا کردن، دوچرخه سواری، راه رفتن در آب) 2- تمرینات قدرتی و توانی (استفاده از وزن بدن برای شنا رفتن و ورزش و استفاده از وسایل کمکی مانند انواع وزنه‌ها و کش‌های ورزشی برای ایجاد مقاومت) 3- تمرینات انعطاف‌پذیری (افزایش دامنه حرکت مفاصل و جلوگیری از کوتاهی عضلات) 4- تمرینات تعادلی و چند حسی (تمرین‌هایی مانند ایستادن روی یک پا، چرخیدن، راه رفتن روی فوم و تقویت میدان بینایی و وستیبولار)

وی خاطرنشان کرد: در صورت رعایت شرایط جسمانی، انتخاب ورزش مناسب و استمرار آن، سالمندان می‌توانند از تحرک کافی برخوردار و کارایی لازم را برای انجام فعالیت‌های روزمره و یک زندگی شیرین و پویا داشته باشند.