این نوع علم، از یک چوب صاف و قطور ساخته می‌شود که«علمبه» نام دارد، شکل اصلی علم با استفاده از باریکه‌های نازک چوبی و به ‌صورت منظم پوشیده شده که با چسب و میخ آن را محکم کرده‌اند.

ثبت «علم نیشابور» به عنوان نماد مذهبی منحصر به ‌فرد که در مراسم عزاداری امام حسین(ع) مورد استفاده قرار می‌گیرد و در میان دسته‌جات مذهبی سراسر کشور از اهمیت خاصی برخوردار است. این علم توسط خاندان علمدار در نیشابور ساخته می‌شود و نمونه مشابه این علم در هیچ منطقه‌ای از کشور ساخته نمی‌شود و تنها شهرستان نیشابور این گونه علم را برای هیئت‌های مذهبی می‌سازد.

«علم نیشابور» یکی از ابزار هنری است که در نیشابور، ساخته و به سراسر کشور فرستاده می‌شود، بر روی بدنه این علم که با اسکلت‌بندی چوب و روکش گچ ساخته شده، اشعاری در رثای حضرت امام حسین(ع) حک شده است، همچنین در تزیین علم از رنگ‌های لاکی استفاده می‌شود.

پس تکمیل مراحل اولیه ساخت علم، تمام سطوح بیرونی با استفاده از پارچه‌ کرباس پوشانده و با سیریش بهم می‌چسبانند. در ادامه سطوح علم را با رنگ طلایی پوشش داده و روی آن توسط کتیبه‌هایی دوار و با استفاده از رنگ‌های سنتی و لاجوردی همچون سبز، قرمز و زرد اشعاری با خطوط ثلث و نستعلیق نوشته می‌شود. 

این علم توسط خاندان علمدار در نیشابور ساخته می‌شود، حاج میرزا سید محمد علمدار، پیرعلم‌ساز ایران متولد پنجم تیر ۱۳۰۹ در نیشابور است. وی در خانواده مذهبی و عاشق اهل‌بیت(ع) چشم به جهان گشود و از سال ۱۳۲۰ شغل علم‌سازی را در کنار پدر و عموی خود تعلیم دید. همه‌ساله به وصیت پدر خویش، ۱۰ الی ۱۲ علم به نام دوازده امام معصوم (ع) می‌سازد.

حاج میرزا سید محمد علمدار، پیرعلم‌ساز ایران که از خادمین هیئت شاهزاده حضرت علی‌اکبر (ع) نیشابور بود، پس از ساخت آخرین علم خود در شب شهادت حضرت امام محمد باقر(ع) و اقامه نماز مغرب و عشا در اثر ایست قلبی در سن ۸۷ سالگی دعوت حق را لبیک گفت.

محمد اسماعیل اعتمادی، رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع‌دستی نیشابور، در گفتگو با مهر در این زمینه اظهار کرد: در ادامه روند شناسایی و ثبت ملی آثار ناملموس و معنوی در کشور پرونده فن علم‌سازی نیشابور با موافقت در شورای ثبت سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور به ثبت رسید.

وی افزود: این فن یکی از هنرهای ‌دستی و سنتی است که در شهرستان نیشابور به ‌طور جدی در حال تولید است و در سطح کشور خریداران بسیاری دارد.

رئیس اداره میراث و فرهنگی نیشابور افزود: این فن در شاخه صنایع‌دستی به ثبت رسیده است، علم و مهارت علم‌سازی نیشابور با قدمت بیش از ۴۰۰ سال در فرهنگ اسلامی و ایام محرم و صفر جایگاه ویژه‌ای دارد.

اعتمادی با بیان اینکه نمونه مشابه علم نیشابور در هیچ کجای ایران ساخته نمی‌شود، افزود: هنرعلم‌سازی هنوز در نیشابور ادامه‌دار است. تنها بازمانده علم‌سازی آقای سید هادی علمدار هستند که مغازه‌ای در سطح شهر نیشابور دارند و در جهت زنده نگه‌داشتن این فن تلاش می‌کنند.

مهر