قدس آنلاین: از سال ۱۳۸۷ که اعلام کرد قرار است ۱۱۰ سکه به برگزیدگان هر بخش جایزه بدهد به عنوان گرانترین جایزه ادبی شناخته شد، بماند اینکه در همان سال اول این جایزه در هیچ بخش، برگزیده‌ای نداشت و خانه کتاب به عنوان برگزار کننده این جایزه عنوان ۱۱۰ سکه را بدون اهدای آن فقط یدک کشید.
گران بودن جایزه باعث شد تمام رویدادها و اخبار مرتبط توسط نویسنده‌ها و رسانه‌ها رصد شود و این جایزه تقریبا از همان سالهای آغازینش با حاشیه همراه بود . از گرانی جایزه و ندادن سکه به برگزیدگان گرفته تا اعلام نکردن داوران و اعضای هیات علمی‌در سالهای اولیه برگزاری و نوع انتخاب دبیرهای علمی‌و اجرایی.
اولین دوره جایزه ادبی جلال در سال ۱۳۸۷ توسط خانه کتاب با دبیری اجرایی علی شجاعی صائین برگزار شد . تا ۶ دوره این جایزه با همین ترکیب و هیات علمی‌ثابت برگزار شد حتی اعضای هیات علمی‌هم همه از یک طیف و یک جریان ادبی بودند و تنوع نگاه‌ها و جریان‌های ادبی در این جایزه وجود نداشت.
وزارت ارشاد در دوره هفتم برگزاری این جایزه را به بنیاد ادبیات داستانی سپرد. بنا بر این تغییر هم دبیر اجرایی این جایزه تغییر کرد و هم دبیران علمی‌اعضای هیات علمی. مساله شفاف سازی که یکی از مطالبات نویسنده‌ها از این جایزه بود ، از همین دوره اتفاق افتاد. برگزار کنندگان تلاش کردند ضمن اعلام اسامی‌داوران و اعضای هیات علمی‌و انتخاب چهره‌هایی از طیف‌های مختلف ادبی نگاه‌های انتقادی مبنی بر عدم شفافیت جایزه را از بین ببرند. مهدی قزلی مدیر بنیاد شعر و ادبیات داستانی در کسوت دبیر اجرایی این جشنواره تلاش کرد هر دوره از جشنواره انتقاداتی که نسبت به جشنواره مطرح می‌شد را از بین ببرد.
این تغییر به اندازه‌ای بود که علی جنتی وزیر ارشاد وقت در اختتامیه هفتمین دوره جایزه جلال به این مسأله اعتراف کرد و گفت:« این دوره جایزه جلال نسبت به شش دوره قبلی از شفافیت و صراحت بیشتری در برنامه‌ریزی و اجرا بهره می‌برد؛ به طوری که پیش از برگزاری اختتامیه اسامی‌داوران و برگزیدگان اعلام شد و همه آثار حاضر در جایزه نیز نام همه آثار اعلام شد که این مسأله خود بیانگر همین موضوع است. اصلاح شیوه‌نامه و دعوت از همه برای شرکت در این جایزه، امکان حضور همه گرایش‌ها و سبک‌ها را فراهم ساخت و تلاش شد از همه ظرفیت‌های فرهنگی کشور و شخصیت‌ها در ترکیب هیئت علمی‌داوران استفاده شود.»
در سالهای بعد و در دوره نهم، قزلی در مقام دبیر اجرایی با کم کردن تعداد سکه‌ها از ۱۱۰ به ۳۰، باز هم کاری کرد تا در هفته‌های نزدیک به برگزاری این جایزه، جایزه ادبی جلال در صدر اخبار باشد آن هم با این تیتر : «سکه‌های جایزه ادبی جلال کم شد»
قزلی همان زمان برای این تغییر ، چنین پاسخی به رسانه‌ها داد: «طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، میزان جایزه جلال در گذشته ۱۱۰ سکه بود. این تعداد سکه از میزان جایزه‌ای که به نشان درجه یک می‌دادند، بیشتر بود. به همین دلیل و با توجه به اینکه ظرفیت حوزه ادبیات ما در جوایز سالانه هیچ‌وقت به اندازه نشان درجه یک ملی نبود، همیشه این چالش درباره جایزه وجود داشت و تقریباً هیچگاه (به جز یکی ـ دو مورد استثنا) این میزان جایزه به برنده داده نشده است. »
بعد از این دوره نویسندگان نفس راحتی کشیدند که با کم شدن سکه‌های این جایزه ، امکان دارد از این پس نامشان به عنوان نویسنده برتر در بخش‌های مختلف اعلام شود و برنده جایزه ۳۰ سکه‌ای شوند و بخش‌های جایزه جلال بدون برگزیده نخواهد بود!
اما مهم ترین تغییر جایزه جلال را از ابتدا تا دوره دوازدهم می‌توان تعدد چهره‌های دبیران علمی‌این جایزه عنوان کرد. همانطور که گفته شد غیر از دوره اول و دوم که به تریتیب محمدعلی رمضانی و علی اوجبی دبیر علمی‌این جایزه بودند، در چهار دوره متوالی مجید حمیدزاده دبیر علمی‌این جایزه بود. اما از دوره هفتم با تغییر دبیر علمی‌این جشنواره هر سال این جایزه به سمت انتخاب دبیرانی رفته که بیشتر به عنوان نویسنده بین مردم شناخته می‌شدند تا یک مسؤول اجرایی!
منیژه آرمین، شهریار عباسی، محمدرضا بایرامی‌و محمدرضا شرفی خبوشان همواره آثارشان منتشر شده و توسط مردم خوانده شده است.
البته ناگفته نماند انتخاب این افراد به عنوان دبیر علمی، فضای رسانه‌ای هم برای این جایزه ایجاد کرد. منیژه آرمین که به عنوان اولین زن دبیر جایزه جلال معرفی شد و برگزار کنندگان خواستند با انتخاب او اعلام کنند زنان در ادبیات داستانی به جایگاه ویژه‌ای دست پیدا کرده اند.
دوره بعد با انتخاب شهریار عباسی و انتقاد سرشار و نوشتن نامه او به وزیر مبنی بر تغییر مسیر یک جایزه ادبی دولتی با انتخاب دبیری که چهره موجه انقلابی ندارد این جایزه وارد حاشیه‌های تازه‌ای شد. البته قزلی پاسخ قاطعانه‌ای به انتقادها داد و عباسی را به عنوان یک نویسنده انقلابی و حامی‌جمهوری اسلامی‌معرفی کرد .
و حالا انتخاب محمدرضا شرفی خبوشان به عنوان دبیر علمی‌دوازدهمین دوره جایزه ادبی جلال. مخاطبان ادبیات داستانی شاید اسم‌های سه دبیر دوره‌های پیشین جایزه جلال را به عنوان نویسنده‌های مطرح می‌شناختند اما محمدرضا شرفی خبوشان نویسنده‌ای است که کم تر اسم او در میان نویسندگان مطرح شده است و شاید انتخاب او به عنوان دبیر دواز دهمین جایزه ادبی جلال سوال برانگیز باشد.
محمدرضا شرفی خبوشان کیست؟
انتخاب محمدرضا شرفی خبوشان به عنوان دبیر علمی‌دوره دوازدهم در نوع خود انتخاب خاصی بود. این خاص بودن به دو دلیل است. اول اینکه شرفی خبوشان با اثر «بی کتابی» برگزیده دهمین دوره جایزه جلال در بخش رمان شد و دلیل دوم هم به دلیل جوان بودن این نویسنده است این جوانی نه به لحاظ سن (که البته نویسنده ۴۱ ساله چهره جوانی برای دبیری جایزه ادبی جلال است) بلکه بیشتر به دلیل ورود تازه محمدرضا شرفی خبوشان به عرصه نویسندگی است.
محمدرضا شرفی خبوشان، (متولد ۱۳۵۷)، مدرس ادبیات فارسی، نویسنده و شاعر ایرانی است. وی بابت رمان بی‌کتابی جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی‌ایران در بخش ادبیات و نثر معاصر در دوره سی و پنجم را به دست آورد.
نکته جالب درباره خبوشان پرداختن او به تمام جنبه‌های ادبی است. وی در کارنامه ادبی خود کتاب غزل، شعر سپید، رمان برای نوجوان و همچنین رمان برای بزرگسال را دارد که اتفاقا اکثرشان موفق به دریافت جایزه شده اند.مجموعه داستان «بالای سر آب‌ها»، رمان‌های «بی کتابی»، «عاشقی به سبک ونگوگ»، «موهای تو خانه ماهی‌هاست»،«یحیی و یا کریم» و مجموعه شعرهای « از واژه‌ها تهی»،«طعم خوش واژه‌ها...»و «نامت را بگذار وسط این شعر» آثار او هستند که از میان این آثار بسیاری از آن‌ها توانسته اند دو یا سه بار برنده جوایز ادبی شوند.
جایزه‌های کتاب سال، جلال آل احمد، کتاب سال دفاع مقدس، جشنواره شهید حبیب غنی پور، جایزه قلم زرین جوایزی بودند که آثار شرفی خبوشان توانسته در آن‌ها برگزیده شود.
خبوشان اگرچه با انتشار مجموعه غزل « از واژه‌ها تهی» در سال ۱۳۸۲ ابتدا در کسوت شاعری و بعد نویسندگی قدم به دنیای ادبیات گذاشته است اما کارنامه او نشان می‌دهد این حضور آن قدر محکم بوده که وزیر ارشاد را مجاب کرده او را به عنوان دبیر علمی‌دوازدهمین جایزه ادبی جلال معرفی کند. البته انتخاب نویسنده‌ها به عنوان دبیرهای علمی دوره‌های اخیر جایزه ادبی جلال نشان می‌دهد، ادعاهای قزلی به عنوان دبیر اجرایی مبنی بر رشد این جایزه، به تدریج در حال تحقق است.
قزلی گفته بود: «بنیاد حتماً از ظرفیت برگزیدگانش استفاده می‌کند که نمونه اش حضور آقایان عباسی و بایرامی‌در سمت دبیری این جایزه است. »
انتخاب محمدرضا شرفی خبوشان به عنوان دبیر علمی‌این دوره جایزه جلال نشان می‌دهد جشنواره ادبی جلال پیش از گذشته در مسیر حرفه‌ای شدن و انتخاب‌های حرفه‌ای گام بر می‌دارد و برگزار کنندگان و شخص وزیر در انتخاب اعضای تاثیرگذار در سمت و سوی جشنواره به برگزیدگانش نگاه ویژه‌ای دارد و شاید این مساله باعث شود برگزیدگان این جشنواره امیدوار باشند به اینکه روزی در کسوت و مقام دبیر علمی‌جشنواره، هدایتگر مسیر این جشنواره باشند و مگر هدف از برگزاری یک جشنواره چه می‌تواند باشد جز هموار کردن راه رشد برای برگزیدگانش.
انتهای پیام/
نظر شما