قدس آنلاین- تکتم بهاردوست: این که سالمندی را همتراز بیماری و ضعف و ناتوانی بدانیم، حاصل اشتباهی نادرست از مفهوم سالمندی است. با رعایت برخی نکات می‌توان از سالمندی به عنوان یک دوره طلایی در زندگی بهره برد. اگر به دوران سالمندی در کشورهای توسعه یافته نگاهی اجمالی بیندازیم، می‌بینیم در بسیاری از این کشورها، دوران سالمندی با تفریح و سفر و آرامش گره خورده است، اما در کشور ما به دلایل متعدد، سالمندی برای خیلی‌ها به دورانی تبدیل شده است که با رنج بیماری دست و پنجه نرم کرده، خود را از بسیاری دلخوشی‌ها نیز محروم می‌کنند. به انگیزه اول اکتبر که مصادف با " روز جهانی سالمند" است با دکتر زیبا ایرانی روانشناس و عضو هیئت علمی دانشگاه در این خصوص گفتگویی ترتیب داده ایم که میخوانید:

قدس آنلاین: سالمند کیست؟ سالمندی صرفا یک سن است؟

ایرانی: تعریف سالمندی در طبقه بندی مختلفی جای می گیرد. طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی شروع سن سالمندی از ۶۰ سال تا ۶۵ است. ولی همانطور که ما تعریف سن را با سن روانی، فیزیولوژیکی و سن فعالیت اجتماعی تقسیم می کنیم در بحث سالمندی هم نمی توانیم تعریف سن سالمندی را فقط مقید به سن ۶۰ و ۶۵ سالگی بکنیم و بگوییم که این سن، سن بازنشستگی است.

ما سالمندانی را داریم که ممکن است ۶۰ سال سن داشته باشند ولی ممکن است سن بدنشان ۴۵ سالگی باشد و معکوس این هم می تواند اتفاق بیفتد. در حالیکه سالمند هفتاد ساله ای را داریم که از نظر فعالیت اجتماعی هنوز بازنشسته نیست و می تواند در جامعه همچنان پویا باشد. البته با توجه به شرایط فیزیکی، بدنی و روانی سالمند، می تواند به سه گروه مستقل، نیمه مستقل و وابسته تقسیم شود.

قدس آنلاین: چند درصد از جمعیت ما را سالمندان تشکیل می دهند؟

ایرانی:آمارهای جهانی در سال ۲۰۰۰نشان میدهد که ۶۵ میلیون سالمند داشتیم که تقریبا ده درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دادند و تخمین زده می شود که در سال ۲۰۵۰،سالمندان ۲۲ درصد از جمعیت جهان را تشکیل بدهند.

ما هم از این آمار در کشور داریم که متاسفانه به شکل فزاینده ای در حال رشد است. در سال ۱۳۹۵ آماری که به دست ما رسید از این قرار بود ، آمار سالمندان کشور۹/۳ درصد بوده است که ۹/۱ آن شهری و ما بقی روستایی هستند. با توجه به اینکه جمعیت ایران در سالهای قبل جوان بوده ولی در حال حاضر دارد به سمت میان سالی و البته به سرعت به سمت سالمندی می رود و بافت سکونتی از سمت زندگی روستایی به سکونت شهری تغییر پیدا کرده است این آمار با سرعت خیلی بیشتر از سرعت آمار جهانی پیشرفت می کند.

قدس آنلاین:چند درصد از زنان و مردان سالمند به تنهایی زندگی می کنند؟

ایرانی: آمار نشان میدهد که در کشور ما ۹ درصد از مردان سالمند و ۴۹ درصد از زنان سالمند تنها زندگی می کنند. که متاسفانه این آمار به شکل فزاینده ای در حال رشد است.

قدس آنلاین:حضور سالمندان در خانه هایی که بچه و نوه هایشان زندگی می کنند تا چه اندازه می تواند در سلامت روحی و جسمی این افراد تاثیر بگذارد؟

ایرانی:چیزی که دردنیا مطرح می شود این عنوان شعار است که «سالمندی پویا و سرمایه سالمندی» که دنیا دارد طبق این شعار از دستور العملی پیروی می کنند و می خواهند فرهنگی را در کل دنیا ایجاد می کنند که ما هم می توانیم در کشورمان از آن برنامه ریزی و تبعیت کنیم و از همین الان بر روی جوانانمان کار کنیم که در آینده بتوانیم سالمندانی پویا، توانمند، فعال و دارای مهارت و دانش داشته باشیم.

سالمندانی که با این مهارت ها می توانند سالمندان مستقلی باشند که با توجه به هنر و توانایی که دارند مفیدتر زندگی کنند. وهمه اینها با توجه به بافت جامعه که دارد به سمت کاهش تعداد فرزندان، اشتغال پدر و مادر و هم نیاز به این که فرزندان توسط پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها حمایت می شوند پیش می رود با یک برنامه ریزی درست در آینده می توانیم سالمندان پویایی را داشته باشیم.

سالمندانی که از اطلاعات به روزی برخورد دارند و مطمئنا می توانند کارامد تر هم باشند. آنها می توانند با این وضعیت در مراقبتی که از نوه هایشان دارند می توانند نقش اثر گذار تربیتی و مهارت افزایی بیشتری را برای نسل بعدی داشته باشند.

قدس آنلاین: با توجه به این صحبت ها چگونه می توانیم سالمندی پویا و فعالی داشته باشیم؟

ایرانی: سالمندی سرمایه جهانی است. چون ما اگر بخواهیم با توجه به گروه سنی میانگینی را درنظر بگیریم سالمندان از نظر دانش و تجربه و سرمایه توانمند ترین گروه سنی محسوب می شوند هر اندازه که ما در سن جوانی و میانسالی برنامه ریزی بهتری داشته باشیم آموزش های لازم بیشتری را به جوانان و میان سالانمان بدهیم و مهارت های لازم را به آنها بیاموزیم می توانیم افراد سالمند پویا تر و فعال تری را در آینده  داشته باشیم. که البته این یک برنامه بلند مدت است ولی اگر بخواهیم برنامه کوتاه مدتی از این نوع داشته باشیم می توانیم با استفاده از برنامه ریزی های آموزشی در فرهنگسراها و مراکز آموزشی یعنی ایجاد یکسری آموزشگاه هایی تحت عنوان آموزشگاه توانمند سازی سالمندان بیاییم با توجه به توانمندی های آنها در گروه های سنی  خودشان آموزش بدهیم که افراد سالمند با این روش ها می توانند هم با تنهاییشان مقابله کنند و هم مهارت زندگی را در جامعه یاد بگیرند و هم از این طریق کمک کرده ایم که افزاد سالمند هر چه بهتر بتوانند با نسل های آینده ارتباط برقرار کنند.

قدس آنلاین: مهمترین مشکلات دوران سالمندی چیست؟

ایرانی: به نظرم باید مشکلات دوران سالمندی را به چند گروه تقسیم کنیم که یکی از اینها بیماریهای شایع دوران سالمندی است که لازم است مراکز درمانی بر روی این قضیه تمرکز ویژه ای داشته باشند. مثل بیماری های عفونی، ارتروز، بیماریهای قلبی، بیماری چاقی و...که ممکن است از نظر جسمانی سالمندان را تحت الشعاع قرار بدهند.

از نظر روانی سالمندان درگیر بیماریهای رواشناختی می شوند مانند اختلالات شناختی، اختلالات خلقی افسردگی، اختلالات اضطرابی و وسواسی که آنها را درگیر می کند که ما می توانیم با ایجاد جلسات مشاوره و توانمند سازی به این افراد کمک کنیم.

بحث دیگری که باید به آن توجه شود تنهایی سالمندان است ما می توانیم با استفاده از رسانه ها فرهنگ سازی کنیم مبنی بر این که بیاییم آنها را توانمند سازی کنیم که زمانی که مجبورند به تنهایی زندگی کنند چگونه بتوانند امورات زندگیشان را بگذرانند از یک طرف در خانواده ها فرهنگ سازی کنیم که چگونه می توانند خانواده گسترده را حفظ کنند تا  سالمند بتواند در کنار بقیه افراد خانواده زندگی کند و از طرف دیگر جامعه را به سمت قابلیت هایی ببریم که مراکزآموزشی، مراقبی و تفریحی ویژه سالمندان گسترش پیدا کند و این دید برای سالمندان ایجاد شود برای اینکه از تنهایی رنج نبرند می توانند از خدمات این مراکز به صورت بهینه استفاده کنند.

قدس آنلاین: بازنشستگی و بیکاری یکی از مسائلی است که می تواند یک سالمند را به یک فرد کسل و منزوی تبدیل کند. یک کار پاره وقت تا چه اندازه می تواند به گذراندن دوران بهتر سالمندی کمک کند؟

ایرانی:اگر وضعیت سالمندان در کشورهای پیشرفته را بررسی کنید می بینید که خانه های سالمندان درکنار مهد کودک ها تاسیس می شود و شرایط به شکلی فراهم می شود که سالمندان می تواند ساعاتی را به مراقب و حضور در مراکز بازی بچه ها حضور داشته باشد به طور خودکار هم میبیند که قسمت هایی که سالمندان در پارک ها می نشینند به مراکز بازی بچه ها نزدیک است.

از یک طرف هم در بستر خانواده خیلی مواقع خواستن یک مسئولیت از یک سالمند خیلی بهتر از این است که مرتب به او القا کنیم که دیگر سنی از او گذشته و باید استراحت کند که بهتر است با توجه به توانایی های این افراد دادن مسئولیت هایی می تواند در پویایی هر چه بیشتر آنها تاثیر گذار باشد.

انتهای خبر/