مصطفی صفاری، کارشناس بورس/

 تغییرات قیمت ارز در ســال گذشته که نرخ آن را یکباره از ۳ هزار و ۵۰۰ تومان به بیش از ۱۵ هزار تومان افزایش داد و کاهش قیمت دلار تا مرز ۱۱ هزار تومان پس از نوسان‌های ارزی منجر به جایگزینی ارزش شرکت‌ها شد.

 در اقتصاد دو مقوله به نام ارزش بازاری یک کارخانه به ارزش جایگزینی آن این‌گونه تبیین شده که با افزایش نرخ دلار ارزش جایگزینی شــرکتهای اقتصادی بالا میرود، بنابراین مثبت شدن شاخص بورس تنها به معنای سودآوری بورس نیست؛ بلکه افزایش ارزش جایگزینی این شرکت‌ها منجر به رشد شاخص بورس شده است.

 افزایش نرخ دلار به شدت منفعت شرکت های صادرات محور را ارتقا داد؛ پتروشیمی و فولادی‌ها از جمله شرکت‌هایی به شمار می‌روند که سود دو چندانی از بالا رفتن نرخ دلار بدســت آوردند؛ سودآوری در کنار افزایش ارزش جایگزینی کارخانه‌های بزرگ اقتصادی دستاوردهای بالا رفتن نرخ دلار برای این دسته از شرکت ها بوده است.

 از این رو میتوان گفت ارتقای شاخص‌های سود و اول شدن آن تنها به دلیل تغییر قیمت ارزی سال گذشته در اقتصاد ایران است. در حالی که ارزش بورس در سال گذشته و اوایل سال ۹۷،۱۰۰ میلیارد دلار بود، افزایش نرخ ارز از ۳ هزار تومان به ۱۱ هزار تومان نیز نتوانسته تغییری در عدد ۱۰۰ میلیارد تومان ارزش سال گذشته و ارتقای آن ایجاد کند؛ یعنی در حالی که از نظر شاخص‌ها ارتقا یافته‌ایم اما بورس کشور از لحاظ دالاری ارزشی معادل اوایل سال گذشته را یدک می‌کشد.

 بورس، ســرمایه‌گذاری تولیدی است؛ در حالی که انتظار می‌رود سرمایه‌ها به سمت بازارهای بورس هدایت شــود اما بخش عمدهای از مردم و ســرمایه‌داران به سمت بازارهای دلالی و ســفته‌گری روی می‌آورند؛ خرید سکه و طلا، ارز، خودرو یا مسکن بیانگر نبود توجه و آگاهی‌رســانی عمومی ارزش بورس اســت.

 ۵۵ درصد خریداران مسکن در سال گذشته مصرف‌کننده واقعی نبودند و بسیاری از کسانی که ثبت نام خودرو داشــتند نیز دلال بودند. تصویب قانون مالیات بر سرمایه روش مطلوبی در جلوگیری از سفته‌بازی و هدایت سرمایه‌های سرگردان به بازار بورس است؛ افزایش سرمایه بازار بورس به معنای افزایش تولید است.

 در حالی که تقویت بورس سیاست بسیاری از کشورهای دنیاست اما هدایت سرمایه‌ها به بانک یا بانک‌محوری، سیاست ضدتولیدی در ایران بوده است. سیاستی که متأسفانه بانک‌ها با عدم تخصیص درست منابع به سمت تولید، ارکان تولید را متلاشی کرده و کشور به توسعه مطلوب نرسیده اســت؛ در حالی که تقویت بورس و هدایت سرمایه‌ها به این بخش نقش کلیدی در رشد اقتصادی به دنبال دارد.

 نزدیک به یک چهارم درآمد ملی ایران در بورس سرمایه‌گذاری شده است؛ موضوعی که می‌تواند گواه روشنی بر اهمیت سرمایه‌گذاری در بورس باشد. هدایت سرمایه‌گذاری در بورس به صورت بلند مدت رونق اقتصادی و افزایش تولید را به دنبال خواهد داشت.