قدس آنلاین: 

پرویز اقبالی نامی‌آشنا در طراحی، تصویرگری و تصویرگری دینی است. تصویرگری بیش از پنجاه کتاب و دهها شماره نشریه را در کارنامه خود دارد. متولد ۱۳۴۰ در آبادان است. دیپلم نقاشی، کارشناسی و کارشناسی ارشد تصویرسازی و دکترای پژوهش هنر  دارد. ۱۰سال همکاری با مجلات رشد، تقدیرنامه و دیپلم افتخار پنجمین، ششمین، هفتمین و دهمین جشنواره کتاب کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از جمله فعالیت‌ها و دستاوردهای اوست. در سال ۲۰۰۲ نیز از سوی کتابخانه ملی مونیخ آلمان برگزیده تصویرسازی متن شد. برخی از طرحهای او در «مجموعه کاریکاتور کاسنی» به سال ۱۳۶۸ از سوی حوزه هنری به چاپ رسید. او هم اکنون عضو هیئت علمی‌ دانشکده هنر دانشگاه شاهد است و د رکنار آن مشغول تصویرگری کتاب است. معروف ترین اثر این استاد تصویرگری کتاب مصور عاشوراست. کتاب حاضر روایتی مصور از داستان کربلاست که اگر چه به زبانی ساده بیان شده، اما با استناد به منابع معتبر تاریخی نگاشته شده است. این کتاب می‌کوشد تا حماسه جاوید کربلا را در ذهن و جان کودکان و نوجوانان به صورتی فراموش ناشدنی ترسیم کند.

این هنرمند  در گفتگو با خبرنگار قدس با اشاره به آغاز کار هنری خود از سالهای نوجوانی عنوان کرد: کار هنری را از زمان هنرستان در هنرستان هنرهای تجسمی‌تهران که یکی از مدارس معتبر و قدیمی‌هنر است، زیر نظر اساتیدی مانند استاد فرشچیان، استاد آقای میری و آقای مهرگان آغاز کردم.  اولین کتابم را در سال 1360 منتشر شد، این کتاب با توجه به شرایط ان زمان داستانی با محوریت جنگ داشت. از آن زمان تا به امروز آثار بسیاری با موضوعات داستانی،شعر،علمی‌،تاریخی و همچنین آموزش برای مخاطبان کودک و بزرگسال منتشر کرده ام.

تصویرگری در ایران، سابقۀ تاریخی دارد

تصویرگر کتاب مصور عاشورا در خصوص شکل گیری این اثر  عنوان کرد: من سال‌هاست در جایگاه تصویرگر و همچنین پژوهشگر در حوزه هنر فعالیت می‌کنم. در این سال‌ها من در کنار تصویرگری و کار کردن در شیوه‌های  مختلف به بررسی تاریخی و همینطور سبکی در حوزه تصویرسازی هم پرداختم. کامیک که اسم فارسی آن پی نما ست یکی از شاخه‌های تصویرسازی ست که  نوعی از استریپ یا داستان‌های دنباله دار است که به اسم‌های مختلفی در کشورهای مختلف شناخته می‌شود. این نوع از تصویرگری ریشه در هنر سینما و انیمیشن دارد. در اوایل قرن بیست همراه با رواج سینما  یک نوع فیلم نامه نویسی مصور رواج پیدا کرد و تا کنون مورد استفاده قرا رمی‌گیرد.

وی در ادامه با اشاره به برخی آثار تاریخی در کشورمان که به تصویرگری حوادث تاریخی و رویدادهای مذهبی پرداخته‌اند، اظهار داشت که تصویرگری در ایران هم دارای سابقه تاریخی است و در ادامه گفت: بطور مثال در قرن پنجم می‌توان به اثر «روضه الصفا» میرخواند اشاره کرد که اثری ست در مورد تاریخ شیعه در این اثر درکنار شرح وقایع تاریخی مانند عاشورا از تصویرسازی هم بهره گرفته است، همچنین در آن دوره ما  کتاب تاریخی دیگری داریم با عنوان «حبیب السیر» خواند میر که به تاریخ اسلام و جهان  پرداخته است. جز این می‌توان به آثار دیگری مانند «جامع التواریخ» نوشته خواجه رشیدالدین فضل‌اللّه همدانی اشاره کرد. این آثار در دوره صفویه به همراه تصویرسازی ارائه شده‌اند و مؤلفان سعی داشته‌اند که د رکنار نثر، تاریخ را هم به تصویر بکشند.  من در زمان مطالعات تصویری این آثار متوجه فقدانی در دوره جدید شدم که با توجه به امکانات جدید و ورود شیوه‌های نو کسی به سراغ تصویرسازی از این دست آثار نرفته است. بنابراین شیوه پی نما یا داستان‌های تصویری دنباله دار را یکی از شیوه‌هایی دیدم  که می‌توان به کمکش اینگونه آثار را روایت کرد.این شیوه در حال حاضر در دنیا متعارف است. بطور مثال فرانسوی‌ها تاریخ کشورشان را در هشت جلد به شکل مصور چاپ کرده اند. آمریکایی‌ها و ژاپنی‌ها هم این کار را انجام دادند. به همین خاطر در کنار اطلاعاتی که من در حوزه پی نما داشتم، با توجه به نیاز معنوی جامعه دردوره جدید و با اطلاع از اینکه ما در دوره‌های گذشته هم در کنار آثار مذهبی تصویرگری را آزموده بودیم، این ایده شکل گرفت.

جریان های بی هویت در تصویرگری

وی کتاب مصور عاشورا را پاسخی به تحریف‌هایی که د رحوزه تصویرسازی دینی وجود دارد دانست و با با بیان اینکه درآثار تصویرسازی حال حاضر چند مسئله وجود دارند که رعایت نمی‌شوند، اظهار داشت: اولین مسئله بحث هویت فرهنگی ست در هویت فرهنگی دو عامل خیلی نقش دارد. هویت براساس دو عامل تداوم و تمایز پیش می‌رود. وقتی ما از هویتی حرف می‌زنیم می‌خواهیم بگوییم که این جامعه یا ملت  چه ویژگی دارد که با جامعه یا فرهنگ دیگری متمایز می‌شود. در مورد تداوم بحث سنت‌ها مطرح می‌شوند. از لحاظ هنری ما سنت‌ها تصویری، کلامی‌و  صوت و لحن داریم که ما به کمک آن خودمان را می‌شناسیم. آن چیزی که درکشور ما باید مورد توجه قراربگیرد این است که ما یک ایرانی مسلمان در دروه جدیدهستیم  یعنی اینکه ما یک هویت ایرانی داریم و یک هویت اسلامی‌البته یک هویت غربی یا مدرن هم وجود دارد که در طی سالیان سعی کرده‌است در هویت ما نفوذ کند و خودش را بر این فرهنگ وصل کند. متأسفانه در هویت تصویری و تصویرسازی‌های جدید ما این نفوذ خودش را نشان می‌دهد و ما درآثار می‌بینیم که تقلیدهای به طور نامشخص از آثار غربی وجود دارد. این باعث شده آثار به نوعی بی هویت باشند. این درحالی ست که هویت ایرانی اسلامی‌در روزمره مردم جامعه حضور دارد. سنتهای مردم ما برگرفته از همین هویت است که از آن میان می‌توان به نمونه‌های ایراین نوروز و شب یلدا و اسطوره‌های شاهنامه اشاره کرد و همچنین از نمونه‌های دینی مانند واقعه عاشورا و زندگی ائمه نام برد. زندگینامه و تاریخ هر کدام از ائمه ما در شکل‌گیری سنت‌های ما نقش داشته است  و مردم با آن زندگی می‌کنند. باید توجه داشته باشید که این سنت‌ها درطول تاریخ برای ما جنبه‌های تصویر هم ایجاد کرده اند.

وی در ادامه عنوان کرد: این تأثیرات را بخصوص از قرن پنج که زمان اوج گیری هویت فرهنگی ماست می‌توانید ببیند. بعد از حمله مغول ایرانی‌ها دو کا رانجام دادند اولین کاری که انجام دادند این بود که تا توانستند تاریخ نوشتند. در آن دوران 13 تاریخ مختلف نوشته شده است که به تعدادی از آنها در بالاتر اشاره کردم.  دومین  کاری که انجام دادند توجه به صنایع دستی و از جمله کتاب آرایی و تصویرسازی بود. یعنی آمدند جنبه‌های تصویری به هویت تاریخی خودشان دادند. من به نسبت کارم به این تصویرها توجه کردم و متوجه شدم اگر به این آثار توجه کنیم با توجه به ابزارهای پیشرفته‌ای که درحال حاضر در اختیار داریم کارهای بسیار خوبی برگرفته از هویت تصویری خودمان می‌توانیم انجام دهیم.

اقبالی با وضعیت کنونی تصویرسازی در کشور هدف خود از انتشار کتاب عاشورا را به نوعی ارائه تصویری برگرفته از هویت ایرانی و اسلامی‌کشورمان دانست و گفت: این کار در مقابل جریانات منحرفی بود که متأسفانه در حوزه تصویرسازی شکل گرفته است که بیشترشان بی هویت هستند. در سالهای گذشته جشنواره‌ها و مسابقات زیادی بخصوص در حوزه دینی شکل گرفتند. وقتی به سراغ خروجی این مسابقه‌ها و جشنواره‌ها می‌روید می‌بینید که بی هویت ترین تصویرها را  به عنوان برنده یک جشنواره دینی برگزیده‌اند. متأسفانه در این جشنواره‌ها به تصویرسازی‌هایی که بیشتر هویت غربی داشتند، نام اثر دینی دادند و منتشرشان هم کردند. این اتفاقات دردهه هفتاد و هشتاد در کشورمان اتفاق افتاد. من مدام در حال پیگیری آثار تصویری ایران د ردوره قدیم و جدید هستم و بعلاوه تحقیق، مشغول آموزش هستم و از کار تصویرسازی هم دور نبوده ام. در این سال‌ها سعی کرده‌ام با توجه به جو موجود تصویری ایده آل براساس داشته‌های ایرانی اسلامی‌مان ارائه بدهم هرچند هنوز به آن ایده‌آل نرسیده‌ام اما می‌توان گفت که کتاب مصور عاشورا به نوعی نتیجه همین سعی است. من چیزی را بوجود آوردم که مردم بتوانند با دید معنوی خود با آن ارتباط برقرارکنند.

اقبالی درادامه به ویژگی‌های متن کار نیز اشاره کرد گفت: متن اثر هم دارای اهمیت ویژه‌ای بود. در این خصوص من چندسالی تامل کردم و بالاخره با آقای سعید بهمن پور آشنا شدیم. ایشان هم تحصیلات دانشگاهی دارند و هم حجه السلام هستند. همان کسی بود که ما منتظر او بودیم. او قبلاً توانایی‌های خود را در فیلمنامه مردان آنجلس و مریم مقدس نشان داده بود؛ به همین خاطر می‌توانست در نوشتن متن داستان عاشورا به صورت تصویری و دنباله دار ما را یاری کند. همچنین ایشان قبل از این کار، برای نوشتن فیلمنامه‌ای درباره عاشورا، مطالعات خوب و جامعی را پشت سر گذاشته بود. با این همه سه چهار سال طول کشید تا کتاب تمام شود.

ارائۀ جهانی اثر در سایت آمازون

وی با اشاره به سختی‌های تولید کتاب مصور عاشورا عنوان کرد: ما در فرآیند تولید و چاپ این اثر مشکلات فراوانی داشتیم. نمونه اش این بود که ارشاد در  آن زمان برای چاپ اثر مجوز نمی‌داد و بالاخره ما با اجازه رهبری توانستیم این کتاب را چاپ کنیم. مشکل مهمی ‌در حوزه تصویرسازی مذهبی وجود دارد. در ارتباط با شخصیت‌های داستان که به طور عمده به دو گروه مقدس و غیر مقدس تقسیم می‌شدند. ما مشکل خاصی با شخصیت‌های غیرمقدس نداشتیم ولی بیشترین بحث ما در مقابل کسانی بود که نسبت به نشان دادن چهره امام حسین (ع) و دیگر امامزادگان (س) از خود واکنش نشان می‌دادند. من سال گذشته هم د ردیداری که با مقام معظم رهبری داشتیم این نکته را عنوان کردم. باید توجه داشت که جایگاه این بحث در تاریخ هنر و مخصوصاً تاریخ نقاشی ما از اهمیت خاصی برخوردار است و هنر نگارگری ما در این ارتباط، شاهد آثاری متنوع است. آثاری با پوشش و یا بی پوشش در شمایل نگاری و نگارگری ما بسیار مرسوم بوده و هست.

وی با اشاره به اقبالی که به این کتاب شده است گفت: کتاب مصور عاشورا تا به حال پنج بار چاپ شده است. همچنین  تا کنون به 14 زبان مانند  زبانهای آلمانی، اسپانیولی، روسی، مالایی و ترکی آذربایجانی (با دو رسم الخط کریل و لاتین) نیز ترجمه و چاپ شده است. این اثر توسط ناشر برروی سایت آمازون هم قرار گفته است و مخاطب در سراسر دنیا به آن دسترسی دارند. این بیشتر از اینکه یک موفقیت مادی باشد، یک موفقیت معنوی است که به برکت واقعه عاشورا لطف خدا شامل کار من شده است اما این را باید توجه داشته باشیم که آثار مذهبی با همراهی هویت ایرانی و اسلامی‌مورد توجه مخاطب قرار می‌گیرند. مخاطب باید بتواند با تصویر ارتباط برقرار کند همانطور که سخنران با تشریح واقعه عاشورا با زبان در خیال شما یک تصویرسازی از این واقعه انجام می‌دهد ما هم تلاش کردیم با تصویرسازی یک روضه برای مردم بخوانیم.

این مدرس دانشگاه در پایان خصوص ادامه این اثر عنوان کرد: داستان کتاب از زمان به حکومت رسیدین یزد تا شام غریبان را در برگرفته است. درحال حاضر ما مشغول طراحی ادامه این کتاب هستیم. تمرکز قسمت دوم کتاب عاشورا بر پیام آوران عاشوراست که از شام غریبان تا واقعه اربعین را  دنبال می‌کند. امیدوارم این کتاب دیده شود.  

انتهای پیام/