علی محمدزاده/

در خبر آمده معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور باغبانی گفته است باغداری سنتی و قدیمی دیگر کارایی ندارد زیرا در این نوع باغداری قادر به کاهش هزینه‌های تولید و مدیریت کیفیت محصول نیستیم.

محمدعلی طهماسبی پنجشنبه شب در نخستین جشنواره ملی آلو در شهر خرو نیشابور افزود: امروز با استفاده از فناوری‌های نوین قادر به کاشت یک هزار تا یک هزار و ۲۰۰ درخت در هر هکتار هستیم که بهره‌وری را به شدت افزایش می‌دهد.

وی اظهار کرد: باید نگاه کشاورزان و باغداران به سوی صادرات و تولید محصولات استاندارد هدایت شود در این چارچوب برای تکمیل زنجیره تولید باید شهرک‌های تخصصی فرآوری و عرضه محصولات باغی ایجاد شود که موجب استانداردسازی محصولات و تعیین قیمت مناسب و ایجاد درآمد پایدار می‌شود.

اینکه معاون وزیر جهاد کشاورزی بار دیگر حرف‌های تکراری چند دهه اخیر فعالان این حوزه را گفته، نشان از سیاست فرار رو به جلو مدیرانی دارد که به جای پرداختن به ارائه راهکارهای اجرایی به سراغ کلی‌گویی و ظاهر شدن در نقش منتقد دارد.

بر همین اساس در ادامه به چند نکته اشاره می‌کنیم که مؤید این است که آنچه این مدیر محترم مطرح کرده وظیفه سازمانی او و دیگر مرکزنشینان و تصمیم‌سازان حوزه کشاورزی است.

آنچه مسلم است هر فردی در هر شغلی که دارد دوستدار پیشرفت و توسعه است و اینکه معاون وزیر با لحنی توصیه‌ای باغداری سنتی را رد کرده و از باغداران می‌خواهد به سراغ باغداری نوین بروند مصداق نشستن خارج گود است.

• وظایف فراموش شده

اما لازم است توجه این مدیر محترم را به شرح وظایف قانونی سازمان متبوعش جلب کنیم که البته سال‌هاست فراموش شده و یا اگر هم عمل می‌شود صرفاً در حد اقدامات نمادین است و چیزی عاید باغدار به باور وی سنتی روستانشین نمی‌شود.

بر اساس قانون شرح وظایف وزارت جهاد کشاورزی شامل ۶ بخش به قرار زیر است: سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت، امور پژوهش، آموزش و ترویج کشاورزی، امور منابع طبیعی و آبخیزداری، امور زیربنایی کشاورزی و توسعه روستایی، امور کشاورزی دام و آبزیان، امور حمایتی بخش کشاورزی و امور بازرگانی در بخش کشاورزی.

در بخش سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت چند مأموریت برای جهاد کشاورزی تعریف شده که در بندهایی از آن آمده است:

۱- تعیین سیاست‌ها و راهبردهای مربوط به بخش کشاورزی، توسعه و عمران روستاها و مناطق عشایری و همچنین تنظیم و اجرای برنامه‌های توسعه کشاورزی در چارچوب سیاست‌های توسعه پایدار.

۲- انجام بررسی‌ها و اقدامات لازم به منظور برنامه‌ریزی تولید و تأمین نیاز کشور به محصولات و فراورده‌های کشاورزی و دامی و توسعه صادرات با رعایت مزیت‌های نسبی در چارچوب سیاست‌های بازرگانی کشور.

د- امور زیربنایی کشاورزی و توسعه روستایی

در بخش امور زیربنایی کشاورزی و توسعه روستایی هم این وزارتخانه موظف شده در چند حوزه اقدامات خود را متمرکز کند:

۱- توسعه مکانیزاسیون کشاورزی با توجه به ویژگی‌های اقلیمی و فرهنگی مناطق مختلف و ارائه خدمات حمایتی و فنی مورد نیاز.

۲- یکپارچه سازی اراضی، ساخت راه‌های بین مزارع، تجهیز و نوسازی مزارع و باغ‌ها به منظور استفاده مؤثر از منابع و نهاده‌های کشاورزی و ارتقای بهره‌وری در فرایند تولید با تأکید بر بهبود بهره‌وری از آب.

۳- برنامه‌ریزی و انجام اقدامات لازم در زمینه حفظ و اصلاح خاک و فراهم آوردن موجبات لازم به منظور افزایش اثربخشی و بازدهی آبیاری در مزارع و باغ‌ها.

در زیرمجموعه مأموریت جهاد کشاورزی در بخش امور زراعی و باغی هم آمده است: ۱- برنامه‌ریزی و اتخاذ تدابیر لازم به منظور افزایش بهره‌وری از عوامل و منابع تولید کشاورزی و دستیابی به الگوهای کشت متناسب با منابع آب و در دسترس، ظرفیت‌های تولید و شرایط اقلیمی مناطق مختلف کشور.

اما یکی از اصلی‌ترین مأموریت‌ها و وظایف این وزارتخانه در فصل امور حمایتی با شرح بیشتری آمده است چرا تأمین اعتبارات لازم و تسهیل امور نقش قابل توجهی در انجام اقدامات ذکر شده در بخش‌های قبلی دارد، در این بخش آمده است:

۱- حمایت از توسعه سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی و استفاده از تسهیلات اعتباری بانک کشاورزی و سایر منابع بانکی و تشکیل صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی و روستایی با مشارکت تولیدکنندگان و فراهم آوردن تسهیلات لازم برای تأمین اعتبارات مورد نیاز تولیدکنندگان بخش کشاورزی.

۲- اجرای سیاست‌ها و روش‌های حمایتی و بیمه‌ای به منظور حمایت از تولیدکنندگان، تولیدات و تأسیسات بخش کشاورزی و پرداخت خسارت به تولیدکنندگان خسارت دیده بر اساس سیاست‌های اتخاذ شده.

۳- برنامه‌ریزی و اتخاذ سیاست‌های حمایتی و تشویقی به منظور توسعه و ارتقای فناوری ماشین‌آلات و ادوات بخش کشاورزی در چارچوب سیاست‌های مصوب.

۴- فراهم آوردن زمینه‌های لازم برای تأمین و توزیع نهاده‌های کشاورزی و دامی، دارو و سرم و سایر مواد بیولوژیک از طریق بخش غیردولتی و در صورت ضرورت توسط وزارتخانه و اعمال نظارت‌های لازم در این زمینه.

۵- انجام اقدامات لازم به منظور ایجاد تشکل‌های غیردولتی (NGO) مورد نیاز بخش کشاورزی و ارائه خدمات و حمایت‌های مالی و فنی به آن‌ها و اعمال نظارت‌های لازم.

۶- پیشنهاد برنامه‌های تنظیم بازار محصولات کشاورزی و فراورده‌های لازم و نیز قیمت تضمینی به منظور حمایت از تولیدکنندگان بخش کشاورزی به هیئت وزیران برای خرید به موقع محصولات کشاورزی.

۷- فراهم آوردن تسهیلات و امکانات و انجام هماهنگی‌ها و پیگیری‌های لازم برای توسعه صادرات محصولات و فراورده‌های بخش کشاورزی و صنایع روستایی در چارچوب سیاست‌ها و برنامه‌های بازرگانی کشور.

• جای خالی مدیریت مدرن

لذا بی‌هیچ مقدمه‌چینی و تنها با کنار هم قرار دادن شرح وظایف جهاد کشاورزی با آنچه در حوزه کشاورزی و باغی رخ داده به خوبی می‌توان خلأ بسیاری از موارد را احساس کرد؛ اینکه هنوز باغدار و کشاورز روستایی برای گرفتن چند میلیون وام باید از هفت خان بروکراسی بانکداری بگذرد.

خبری از مدیریت بازار نیست اینکه یک سال گوجه‌کاران میلیونر می‌شوند و سال بعد در ماتم فروش همان محصول هستند بی‌شک نشان از فراموشی همین وظایف قانونی مدیران منتقد به روش‌های سنتی کشاورزی و باغداری است که برنامه‌ریزی لازم برای فروش در داخل کشور و صادرات محصولات را ندارند.

سال‌هاست که باغدار و کشاورز ما می‌داند تراکتور رومانی تولید دهه ۵۰ او پیر شده ولی وقتی تصمیم‌سازان وزارتخانه راه ساده ای برای نوسازی ماشین‌آلات طراحی نکرده‌اند او چاره‌ای ندارد تا با همان تراکتور قدیمی به روش سنتی کار کند.

باغدار سنتی روستایی هم می‌داند اگر آب به درستی در باغش مصرف شود می‌تواند صدها درخت دیگر بکارد ولی وقتی یا تسهیلاتی برای آبیاری به روش‌های نوین وجود ندارد یا اگر باشد برای کسانی است که با ماشین چند صد میلیونی خود به ادارات و بانک‌ها مراجعه می‌کنند چاره‌ای ندارد خودش هم مانند روش غرقابی در باغداری سنتی خود غرق شود.

خلاصه اینکه چرا در حالی که مدیران منتقد در تمام حوزه‌ها از تصویر زیبای کشورهای پیشرفته در همان حوزه سخن می‌گویند یک بار روش مدیریتی همان کشورها را توصیف نمی‌کنند تا ببینند کشاورزی مدرن آن‌ها نتیجه مدیریت مدرن آن‌هاست شاید آن موقع به جای طعنه و توصیه به باغدار بی‌سواد روستایی اندکی به خود نهیب بزنند که قدر همین آدم‌های سنتی را نمی‌دانند که با چنگ و دندان روستا و تولیدات روستا را حفظ کرده‌اند و باید مکانیزاسیون را مدیران تصمیم‌ساز به ارزان‌ترین قیمت به آن‌ها هدیه بدهند نه اینکه از آن‌ها مطالبه نمایند.