اولین بار در سال سال ۹۰ بود که انتشار خبر سرو بستنی طلا در برج میلاد تهران جنجال ساز شد تا شهردار اصولگرای تهران را وادار به واکنش کند. بستنی لوکسی که در آن دوره حدود ۴۰۰ هزار تومان برای خریدار آب می‌خورد .اما این دسر اشرافی فقط پس از استفتائی که از دفتر مقام معظم رهبری ، مبنی بر اینکه «در صورتی که در این نوع بستنی از عنصر طلا استفاده شده باشد، خوردن آن حرام است»، از منوی رستوران جمع آوری شد.

***طلا خوری اشراف مشهد

به گزارش یک خبرگزاری این بار، مشابه این بستنی‌ها وارد شهر مشهد شده‌اند، نه تنها بستنی که کیک، نوشیدنی و استیک هم به‌آن اضافه شده است، البته نه در تمامی شیرینی‌فروشی‌ها و مغازه‌ها که در برخی از فروشگاه‌های بالای شهر که مردم توان خرید چنین بستنی‌ها و کیک‌های گرانی را دارند و یا در برخی از صفحه‌های اینستاگرام به فروش می‌رسد و حتی برخی از این صفحه‌های کیک و شیرینی، کلاس‌های آموزشی دکور کیک با ورق طلای خوراکی را نیز برگزار می‌کنند.

وارد یکی از صفحه‌های پخت کیک خانگی شدم برای سفارش دونات برای ۱۰۰ نفر، ابتدا از خوراکی بودن روکش طلای روی دونات مطمئنم کرد و گفت: ۱۰۰ تا دونات با روکش شکلات ۲۹۰ هزار تومان و چنانچه روی دونات روکش طلای کامل باشد ۴۱۰ هزار تومان و چنانچه شکلات به‌همراه چند تکه طلا باشد ۳۵۰ هزار تومان هزینه دارد.

صفحه یکی از کافی‌شاپ‌های مشهد را باز کردم و با مدیر کافه تماس گرفتم، قیمت هر بستنی به‌همراه طلا را ۱۰۰ هزار تومان اعلام کرد و گفت: برای ۱۰۰ نفر باید از یک هفته قبل سفارش دهید.به‌جستجوی خود ادامه دادم تا اینکه به‌تبلیغات یکی از فروشگاه‌های نوشیدنی در خیابان وکیل آباد رسیدم که نوشیدنی با ترکیب طلا می‌فروخت، آدرس را برداشتم و حرکت کردم.

وارد فروشگاه که شدم همان ابتدای قفسه‌ها چشمم به‌این نوشیدنی‌ها خورد، یک بطری تقریبا یک لیتری به‌رنگ آبی با قیمت ۱۴۵ هزار تومان!از فروشنده پرسیدیم از کجای این بطری مشخص است که در آن ترکیبات طلا به‌کار رفته که با تکانی که به‌بطری داد محتویات آن، که پودری شکل بود به‌ حرکت درآمدند.

در ادامه جستجویم به‌یکی از رستوران‌های خیابان سلمان برخوردم که استیک با روکش طلا می‌فروخت با قیمت ۳۳۰ هزار تومان(!) که ادعا می‌کرد قیمت‌هایش از بسیاری رستوران‌های دیگر مناسب‌تر است!

***خوردن طلا به چه قیمت

در ادامه گزارش برای اینکه از قیمت این ورق ها مطلع شوم با تعدادی از فروشگاه‌های لوازم قنادی معروف سطح شهر مشهد تماس گرفتم تا قیمت ورق طلای خوراکی را بپرسم، یکی از این فروشگاه‌ها هر ورق را ۱۲ هزار تومان و فروشگاه دیگر هر بسته ۵۰ تایی را ۱۰۰ هزار تومان می‌فروخت و فروشگاه دیگری گفت تمام کردم و از قیمت جدید اطلاع ندارم.

در تماسی که با رئیس اتحادیه شیرینی سازان مشهد گرفتم در ابتدا از موضوع تعجب کرد و گفت: استفاده از طلا در خوراکی از قدیم و از دوره مصریان باستان بوده و امری تازه نیست، امروز هم در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

محمد فرزانی اضافه کرد: در بازار با چنین چیزی مواجه نشدم، به‌جز کیک‌های فوندانتی که بر روی آنان ورق طلا استفاده می‌شود.وی با بیان این نکته که در حال حاضر طلا در چرخه غذا وارد شده است، ادامه داد: البته معمولا فروشنده‌ها به‌اصرار مشتری اقدام به‌این کار می‌کنند، چنانچه این اصرار از جانب مشتری نباشد قناد هم اقدام به‌استفاده از ورق طلای خوراکی نمی‌کند.

رئیس اتحادیه شیرینی سازان مشهد این ورق‌ها را وارداتی دانست و تصریح کرد: این طلاهای خوراکی بیشتر در رستوران‌های تهران مشاهده می‌شود که به‌صورت ورقه‌ای، پوردی و دانه‌ای به‌کار می‌رود.فرزانی با بیان اینکه این ورق‌ها جنبه خوراکی دارند، افزود: عده‌ای که حس بزرگ بینی دارند و به‌دنبال فخر فروشی هستند از چنین چیزهایی استقبال می‌کنند.

رئیس گروه بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی مشهد هم در این خصوص، گفت: به‌طور کلی در تولید مواد غذایی هر ترکیب و یا ماده‌ای که استفاده می‌شود باید مشخصه بهداشتی داشته باشد.در صوت داشتن این مشخصه استفاده از این ترکیب و یا ماده بلامانع است.

رئیس گروه بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به‌این پرسش که آیا این ورق‌ها و یا پوردهایی که تحت عنوان ورق طلای خوراکی در بازار به‌فروش می‌رسند و یا بر روی محصولات غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند از نظر وزارت بهداشت تایید شده است یا خیر، گفت: خیر؛ وزارت بهداشت برای این محصول تاییدیه بهداشت صادر نکرده است.

***تعارض با فرهنگ مذهبی

شاید درتهران همواره توجیهی وجودداشته باشد از جمله اینکه پایتخت کشوراست و محل تردد توریستها ، تاجران و بازرگانان ، مهندسان و دیپلماتهای خارجی  که پول دارندو دوست دارند از بهترین امکانات استفاده کنند. بنابراین ارایه این قبیل خوراکی ها نباید محدود شود . از سوی دیگر خوی اشرافی درتهران رسوخ کرده و به این راحتی هم دست از سر مردم مرکزکشور برنمیدارد . اما در مشهد که مردمش درمحیطی آمیخته با فرهنگ مذهبی رشد کرده اندو عمده کسانی هم که مسافر این شهر میشوند زائران امام هشتم هستند ، چرا باید خوراکی هایی فروخته شود که خوی اشرافی گری را تبلیغ میکند ؟

سید احمد عسگری پژوهشگر، دانش آموخته مطالعات فرهنگی و رسانه و دانشجوی دکتری علوم ارتباطات اجتماعی می‌گوید: تمایل جامعه به خریدهای لوکسی مثل بستنی و کیک با روکش طلا را نشانه‌ای از تغییر فرهنگی- اجتماعی در جامعه ایرانی و مصرف گرایی را به عنوان ارزش و هنجار در این جامعه تلقی کرد.

او ادامه می‌دهد: رفتارهای این چنینی وقتی در جامعه ایرانی به خصوص شهرهای مذهبی ظهور می‌کند، یک تناقض و تعارض ایجاد می‌شود، چون فرهنگ رسمی در شهرهای مذهبی بر ساده زیستی و مبارزه با اشرافی گری تاکید می‌کند.

عسگری ادامه می‌دهد: هم اکنون در کشور با دو رویکرد فرهنگ رسمی و فرهنگ غیررسمی مواجه هستیم که این رویکرد به ما در شناخت الگوهای آشکار و پنهان فرهنگ مصرف کمک می‌کند.فرهنگ رسمی با تبعیت از نگاه انقلابی از فرهنگ ساده زیستی سخن می‌گوید، اما الگوهای پنهان در جامعه گرایش به مصرف گرایی و لوکس گرایی دارد.

این متخص علوم ارتباطات اجتماعی می‌گوید: اگر به دوره‌های تاریخی نگاهی بیندازید در دوره‌ای مصرف کالاهای فرهنگی به عنوان یک مد بوده است به طور مثال در دوره‌ای از تاریخ فرانسه، کافه نشینی و رفتارهای روشنفکری مثل مطالعه، بحث و گفتگو یک الگوی اجتماعی بود.اکنون در جامعه ما تیراژ کتاب، مصرف مطبوعات وضعیت مناسبی ندارد چرا در این جامعه مصرف کالاهای فرهنگی به عنوان الگویی برای تمایز اجتماعی و هویت جویی مطرح نمی‌شود؟ این سوالی است که محققان باید به پاسخ آن برسند.

***تبلیغ فرهنگ زندگی تجلماتی

درهمین حال ، مرتضی اسدی کارشناس امور فرهنگی معتقد است ترویج و تبلیغ زندگی های تجملاتی در سطح جامعه منجر به افزایش ناامیدی در میان مردم می‌شود و همچنین در افزایش بزه و بزهکاری نیز تاثیر قابل توجهی دارد.

اسدی تصریح کرد: وقتی که قشر مرفه به انتشار تصاویری از نحوه و سبک زندگی اشرافی و آنچنانی خود در صفحات مجازی اقدام می‌کنند،  در واقع به نوعی فاصله طبقاتی خود با دیگران را به نمایش می‌گذارند و این امر به افزایش نارضایتی سایرین از شرایط موجود منجر می‌شود.

وی اضافه کرد: افرادی در مقابل ساده زیستی که مورد تاکید اسلام است ایستادند که به طور ذاتی اعتقادی به تاثیر نحوه رفتار شخصی شان در زندگی اجتماعی نداشته و خوی اشرافی‌گری خود را به انواع مختلف به رخ مستضعفان و محرومان می‌کشاندند.اسدی تاکید کرد: تفکر طاغوتی دست از تبلیغ اشرافی‌گری در فضای حقیقی و همچنین فضای مجازی برنمی‌دارد و این تفکر درست در نقطه مقابل ساده زیستی قرار گرفته است و مسئولان امر باید راه مقابله با ترویج چنین تفکری را بگیرند.

وی گفت: بیش از ۹۰ درصد مردم جامعه توانایی مالی مناسبی برای دنباله روی زندگی اشرافی‌گرایانه را ندارند و تبلیغ اشرافی‌گری در صفحات مختلف فضای مجازی به لحاظ پرمخاطب بودن آن صدمات روحی جبران ناپذیری را به سایرین وارد می‌کند.

این کارشناس فرهنگی همچنین بی اعتمادی و بی اعتنایی مردم نسبت به یکدیگر را نیز نتیجه ترویج اشرافی‌گری چه در فضای مجازی و چه در فضای حقیق برشمرد و گفت: آسیب‌های ترویج خوی اشرافی‌گری تبعات جبران ناپذیری را به همراه دارد و مقابله با آن پیشگیری و برخورد به هنگام را از طرف مسئولان می‌طلبد.

 *** آسیب به کلیه با خوردن طلا

درهمین حال یک کارشناس ارشد تغذیه گفت:  اگرچه، تاثیرات طلای خوراکی بر کلیه ثابت شده نیست و در حد نظریه است، اما مصرف این نوع غذاها به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.از دیگر تاثیرات مصرف موادی مثل طلای خوراکی بر خون و سایر اعضای بدن است، زیرا معمولا این مواد وارد خون می‌شود و اگر میزان طلای خوراکی از حد مجاز بیشتر باشد ممکن است سبب مسمومیت شود.

این کارشناس تغذیه گفت: اگرچه معمولا در بستنی‌های و دسرهای با روکش طلا مقدار کمی از این ماده استفاده می‌شود و مصرف یکی دو بار آن مشکلی ایجاد نمی‌کند.اگر مصرف این گونه دسرها و بستنی ها، به صورت مداوم باشد، مشکل آفرین است و باعث مسومیت می‌شود، زیرا بدن به مقدار ناچیزی از طلا به عنوان یک عنصر نیاز دارد.

همچنین  بهناز اسدی کارشناس حوزه غذا و سرآشپز در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی، گفت: سال های گذشته مجوز استفاده ورقه طلای خوراکی وجود داشت اما به علت لغو مجوز هم اکنون در مهمانی های خاص برای اشخاص مطرح این قلم استفاده می شود و اصل ورق های طلایی بقدری عیار کمی دارند که نمی توان آن ها را دارای خاصیت مفید دانست. در تبلیغات آن ها را ۱۸ عیار معرفی می کنند که صحت ندارد و در ایران یافت نمی شود.

 اسدی بیان می کند: روکش هایی هم که هم اکنون در بسیاری از قنادی ها استفاده می شود همان آب طلایی است که به صورت ورق درآمده و با کلی اضافات شیمیایی حتی خاصیت هم ندارد. نرخ یک تکه کیک با تزئین روکش طلا برابر با ۲۰۰ هزار تومان است. هم اکنون نیز برای برخی از قنادی ها این روند انجام می شود ورق هایی که از جنس نقره و طلا هستند و البته در برخی موارد هم تنها از رنگ آن ها استفاده می شود.

***نکته آخر

فارغ از اینکه این روکشهای طلا چگونه و با چه مجوزی وارد کشور شده و سراز رستورانها و قنادیها درمیاورد ، باید پرسید آیا درکشوری مسلمان سرو کردن طلا به عنوان خوراک ایراد شرعی ندارد. پاسخ این پرسش قبلا داده شدو مصرف خوراکی طلا حرام اعلام شده است . پس چگونه است که هنوز این فعل حرام در برخی مراکز شهر مذهبی مشهد رخ میدهد.

علاوه بر این باید پرسید که مسوولان ما تا کی میخواهند منتظر بمانند تا اتفاقی رخ دهد ، رفتاری ناهنجار تبدیل به فرهنگ شود و سپس برای جلوگیری از گسترش آن وارد گود شوند. چرا هنوز که این روند اشرافی در شهر مشهد فراگیر نشده و این تفاخر نا بجا درسایر اقشار رخنه نکرده جلوی آن گرفته نمیشود.