زهرا طوسی/

نظارت لحظه‌ای، بازار را به صورت مستمر زیر ذره‌بین بازرسان قرار داده تا با گزارش فوری هر گونه تغییر قیمتی، در چند دقیقه پرونده هر نوع گران‌فروشی در کالا و خدمات در هم پیچده شود.

واقعی‌شدن قیمت بنزین و سهمیه‌بندی آن تصمیمی است که به گفته وزیر نفت ۳۱ هزار میلیارد تومان درآمد در پی دارد که تمام آن به صورت نقدی به حساب سرپرستان ۱۸ میلیون خانوار واریز خواهد شد. هر چند بازندگان افزایش قیمت شامل اقشار مرفه و صاحبان چند خودرو، قاچاقچیان سوخت و واردکنندگان کالای قاچاق از محل ارز قاچاق سوخت هستند و در مقابل، اقشار محروم جامعه که فاقد خودرو هستند از محل این افزایش نرخ، یارانه اضافه دریافت می‌کنند، اما نگرانی بابت ایجاد یک موج گرانی در کالا و خدمات منجر به نگرانی افکار عمومی شده است.

تشکیل ستاد ویژه تنظیم بازار  

برای رفع این دغدغه عمومی، دولت برای جلوگیری از هرگونه افزایش قیمت، بازرسی روزانه برای کنترل نرخ‌ها را در دستور کار قرار داده تا در صورت مشاهده گران‌فروشی، متخلفان را با تشکیل پرونده راهی محاکم قضایی کند.

در این راستا ستاد ویژه تنظیم بازار برای رصد قیمت‌ها هر روز در شهرستان‌ها تشکیل جلسه می‌دهد و رئیسان سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت  نیز در تمام استان‌ها قیمت‌ها را به دقت بررسی می‌کنند. عرضه کالا و ارائه تخفیف و حراج‌ها در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مانند گذشته بوده و کنترل بازار از طریق سامانه‌های رصد کالا، قیمت و سامانه اعلام موجودی ادامه خواهد داشت. اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران، اصناف و تولیدکنندگان نیز از این طرح حمایت کردند تا افزایش قیمت در هیچ بخشی سبد معیشت مردم را تهدید نکند.

رصد قیمت‌ها توسط ۸ هزار اتحادیه

با این حال حسین مدرس خیابانی، قائم مقام وزیر صنعت تأکید کرده هرگونه افزایش قیمت به بهانه گران شدن بنزین در بازار رصد می‌شود و ۴ هزار بازرس از سازمان حمایت و اتاق اصناف در کشور روزانه ۳۰ هزار مورد بازرسی میدانی را برای کنترل قیمت‌ها انجام خواهند داد، علاوه بر این گشت‌های مشترک، سازمان تعزیرات حکومتی نیز با ۱۵ هزار بازرس در قالب ۸ هزار اتحادیه، قیمت‌ها را در بازار رصد می‌کند.

عباس قادی، معاون بازرگانی داخلی وزیر صمت نیز با اشاره به تشدید نظارت در کشور و بازرسی‌های روزانه گفت: بازرسان در فروشگاه‌های زنجیره‌ای حضور دارند و هرگونه تغییر قیمت، در لحظه به معاونت بازرگانی، سازمان حمایت و... گزارش داده می‌شود؛ اگر کالایی با افزایش قیمت مواجه شود، همان لحظه نسبت به تغییر و برخورد با متخلف اقدام می‌شود. در عین حال گشت‌های بازرسی با همراهی اتحادیه‌ها در کشور در حال فعالیت هستند و سامانه ۱۲۴ و تمامی سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت کل کشور، سازمان حمایت و بازرسان صنفی نیز همواره به عنوان درگاه ارسال گزارش‌های مردمی باز هستند تا باب تخلف از هر مسیری که گزارش شد به سرعت بسته شود.

به گفته قبادی، با توجه به موجودی‌های مطمئن و انبارهایی که مملو از کالاها هستند و شرایطی که کشور در حال حاضر در آن وجود دارد، احتکار و گران فروشی جایگاهی ندارد؛ با این حال قرار شده اگر ضرورتی در تأمین کالا در کشور به وجود آمد، از طریق انبارهای کشور تأمین شود.

مشکلات بنزینی؛ دغدغه اصلی نمایندگان مجلس

علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز حل مشکلات مردم را دغدغه اصلی نمایندگان مجلس دانسته و از ورود بهارستانی‌ها به موضوع اصلاح قیمت بنزین سخن گفته و اینکه کمیسیون اقتصادی مجلس موظف شده جلساتی با ستاد تنظیم بازار، سازمان تعزیرات و قوه قضائیه برگزارکند تا مشکلات مردم در این خصوص حل شود. وی یادآور شده است: نگرانی اصلی مردم این است که تصمیم افزایش نرخ بنزین، تبعاتی در سایر قیمت‌ها داشته باشد که کمیسیون اقتصادی مجلس این امر را پیگیری خواهد کرد. در زمینه اصلاح روش نیز مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی به همراه کمیسیون اقتصادی بررسی‌ها را انجام خواهند داد تا مشکلات برطرف شود.

بازبینی وضعیت خانوارهایی که شامل حمایت نشدند

در کنار هم‌داستانی دولت و مجلس برای نظارت بر بازار و کنترل تبعات افزایش قیمت بنزین، شهروندان با مشکلات دیگری نیز روبه‌رو هستند، مثلاً  برخی افراد واجد شرایطی که در لیست دریافت یارانه نیستند. ربیعی، سخنگوی دولت گفته است: وضعیت افراد و خانواده‌هایی که از پوشش طرح حمایت دولت بیرون ماندند را دوباره بررسی و تلاش می‌کنند به مجموعه طرح حمایت اضافه شوند. تمام کسانی که در روزهای آینده اضافه می‌شوند پول آن‌ها ذخیره می‌شود و جای هیچ نگرانی از این بابت نیست.

خوب است بدانید نخستین مرحله واریز این طرح حمایت معیشتی حداکثر تا ۱۰ روز آینده انجام خواهد شد؛ میزان پرداخت به خانوارهای تک نفره ۵۵، دو نفره ۱۰۳، سه نفره ۱۳۸، چهار نفره ۱۷۲ و پنج نفره و بیشتر ۲۰۵ هزار تومان خواهد بود.

دست و دلبازی برای سهمیه‌های حمل و نقل درون شهری

اما با اصلاح قیمت سوخت، برخی صنوف تحت تأثیر این طرح قرار می‌گیرند که این موضوع  از نگاه سیاست‌گذاران دور نمانده است و قرار است سهمیه بنزین همه این اصناف در اختیار آن‌ها قرار گیرد. وزارت نفت و وزارت کشور قول داده‌اند دست و دلبازتر عمل کنند تا این صنوف هم دلگرم شوند و هم به خوبی عمل کنند تا تغییر قیمتی نداشته باشیم.

 از جمله دغدغه‌مندان در این حوزه، فعالان در بخش حمل و نقل درون شهری هستند که طبق گفته مقام‌های مسئول، هزینه بنزین این قشر، از جمله کاربران راننده فعال در تاکسی‌های اینترنتی بر اساس کارکرد ماهانه، به قیمت دولتی محاسبه و ما به‌التفاوت آن به کارت بانکی آن‌ها واریز می‌شود. بدین ترتیب نرخ کرایه‌های تاکسی‌های اینترنتی هیچ‌گونه تغییری ندارد.

سهمیه تاکسی‌های دوگانه سوز نیز به ۲۵۰ لیتر افزایش می‌یابد و سهمیه بنزین تاکسی‌های تلفنی‌ هم به میزان ۲۰۰ لیتر برای خودروهای تک سوز و ۱۲۰ لیتر برای خودروهای دوگانه سوز تعیین شده است که در پایان هر ماه در کارت بانکی رانندگان شارژ می‌شود.

همچنین ماهانه ۷۵۰ لیتر برای خودروهای تک سوز و ۴۵۰ لیتر برای خودروهای دوگانه‌سوز در نظر گرفته شده است که از ابتدای آذرماه با احتساب یک هفته پایانی آبان ماه توسط شرکت ملی پخش در کارت‌های سوخت خودروها اعمال خواهد شد.

از سرویس مدارس تا موتورسیکلت‌ها

سهمیه سرویس مدارس نیز پیش‌بینی شده؛ برای این خودروها، سهمیه در قالب اعتبار و بر اساس پیمایش انجام شده که در سامانه سپند ثبت می‌شود، تخصیص داده می‌شود. البته ادارات کل آموزش و پرورش و مدارس و شهرداری‌ها موظف هستند تمامی اطلاعات سرویس مدارس را در سامانه سپند ثبت کرده تا پس از تأیید کارگروه، اعتبار پیش‌بینی شده بر اساس پیمایش در پایان ماه در کارت اعتباری ذی‌نفعان شارژ شود.

سهمیه وانت‌بار و موتورسیکلت‌های حمل بار شهری نیز  بر اساس پیمایش افزایش خواهد یافت. سهمیه تاکسی‌های ون شهری نیز به میزان ۶۰۰ لیتر در ماه پس از دریافت اطلاعات از وزارت کشور و صدور کارت جدید سوخت اعمال خواهد شد. به نظر می‌رسد تمهیداتی که برای سهمیه سوخت حمل‌ونقل عمومی اندیشیده شده، بهترین روش برای ثابت نگه داشتن قیمت‌هاست.   بدین ترتیب با افزایش سهمیه همه بخش‌ها در حمل و نقل شهری، هر گونه تغییر قیمت از سوی این رانندگان تخلف محسوب شده و قابل پیگیری خواهد بود.

سوخت ناوگان حمل و نقل برون شهری گازوئیل است

بخش مهمی از نگرانی‌های حاصل از این افزایش نرخ نیز مربوط به افزایش کرایه حمل بار و مسافر است و از آنجایی که عمده ناوگان حمل و نقل مسافر و کالا در کشور از سوخت گازوئیل استفاده می‌کنند، هزینه جابه‌جایی کالا مانند مواد غذایی، تجهیزات صنعتی و لوازم مصرفی و ...افزایش ندارد. همچنین نرخ بلیت حمل مسافر برون شهری با اتوبوس نیز  تغییری نخواهد یافت. بر اساس اعلام نمایندگان انجمن‌های صنفی حمل و نقل بار و مسافر برون شهری، افزایش قیمت بنزین تأثیری بر نرخ کرایه و خدمات این ناوگان ندارد. رضا تیموری، رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارفرمایی کامیونداران کشور یادآوری کرده است: با توجه به اینکه سوخت ناوگان حمل و نقل بار در کشور گازوئیل است، افزایش قیمت بنزین تأثیری بر کرایه حمل کالا توسط این ناوگان ندارد.

دلار تابع نرخ بنزین نیست

با وجود اینکه هیچ رابطه منطقی و مستقیمی بین افزایش قیمت بنزین و رشد بهای دلار وجود ندارد، اما دلالان با فضاسازی در فضای مجازی تلاش کرده‌اند بازار را ملتهب کرده و با ایجاد نوسان و رشد قیمت‌ها برای مدتی کوتاه برای خود سودسازی کنند که به نظر کارشناسان، موقتی است و به دلیل غیر واقعی بودن، به سرعت به حالت عادی بازخواهد گشت.

این گزینه آن قدر غیر محتمل است که سمیعی، رئیس هیئت مؤسس کانون صرافان درباره بالابردن قیمت دلار به بهانه افزایش قیمت بنزین گفته است: افزایش نرخ دلار می‌تواند نرخ بنزین را بالا ببرد اما رابطه معکوس وجود ندارد، بهای دلار تابع بنزین نیست! چنین اتفاقی متصور نیست.

همتی، رئیس کل بانک مرکزی  نیز  تأکید کرده است، مجموعه ذخایر بانک این اجازه را می‌دهد که با رصد تحرکات بازار ارز، هرگونه تلاش برای سفته‌بازی را خنثی کرده و همزمان اجازه دهد روند عادی عرضه و تقاضای ارز، نرخ آن را تعیین کند. تجربه بیش از یک سال گذشته بانک مرکزی در مدیریت علمی بازار ارز همچنان ادامه خواهد داشت و اطمینان دارم شکل گیری انتظارات این چند روز، تأثیر چندانی بر بازار ارز نخواهد داشت.

به گفته وی، روند منطقی گذشته در بازار ادامه پیدا خواهد کرد، با این حال مردم مراقب سرمایه‌های خود باشند تا از ناحیه سودجویان و سفته بازان آسیب نبینند.

مشاهده نرخ ارز در معاملات روزانه نشان می‌دهد با وجود ادعاهایی در زمینه نقش گرانی بنزین در قیمت دلار، قیمت هر دلار در جریان معاملات یکشنبه ۲۶ آبان در صرافی‌های بانکی به ۱۱ هزار و ۸۰۰ تومان برای خرید و ۱۱ هزار و ۹۰۰ تومان برای فروش رسیده است که مطابق با جریان عادی خود بوده است.

جاماندگان کارت سوخت چه کنند؟

اما افرادی که هنوز کارت سوخت ندارند نیز نباید نگران سهمیه آبان ماه بنزین خود باشند، زیرا سهمیه بنزین برای تمام وسایل نقلیه، در نظر گرفته شده و محفوظ است.

بنا به گفته فاطمه کاهی، سخنگوی شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران، همچنان می‌توان با مراجعه به مراکز پلیس+۱۰ برای درخواست کارت سوخت اقدام کرد. افراد  باید با در دست داشتن مدارک شناسایی خود و خودرو به مراکز پلیس+۱۰ مراجعه کرده و با پرداخت ۱۰ هزار تومان برای صدور کارت سوخت اقدام کنند. فرایند درخواست تا صدور کارت بین ۱۰ تا ۲۰ روز طول می‌کشد و لازم به یادآوری نیست که این کارت‌ها نیز سهمیه بنزین آبان ماه را دریافت خواهند کرد.

اما کسانی که رمز کارت سوخت خود را فراموش کرده‌اند تا پایان آذر می‌توانند به صورت پیش فرض، چهار شماره آخر کد ملی خود(فردی که نامش بر کارت سوخت درج شده) را ‌به عنوان رمز کارت سوخت وارد کنند.