زهرا طوسی/
با اصلاح قیمت بنزین که سبب شده سوخت‌گیری با سی ان جی ۸۰ درصد ارزان‌تر از بنزین آزاد آب بخورد، وقت آن رسیده است که گاز، سرعت مصرف بنزین را بگیرد و جایگاه سوخت اصلی در کشور را از آن خود کند.
در حالی که ایران رتبه نخست ذخایر گازی جهان را دارد و ارزانی و دسترسی راحت به گاز طبیعی، این سوخت را به عنوان سوخت اصلی در بخش‌های مسکونی، اداری، صنعت و نیروگاه تبدیل کرده، اما همچنان جایگاه آن در رده‌بندی مصرف پایین بوده و با نیاز بخش حمل و نقل تناسب ندارد.
مصرف بنزین و گاز چه نسبتی با هم دارند؟
نسبت جایگاه‌های سی ان جی به بنزین دو به سه و نسبت مصرف این دو سوخت یک به پنج برآورد می‌شود. خودروسازها نیز که در سال‌های گذشته، میانگین ۴۰۰ هزار دستگاه خودرو گازسوز تولید می‌کردند در سال ۹۷ به تولید ۶۰ هزار دستگاه اکتفا کردند، تا چهره نخستین گزینه کاهش هزینه حمل و نقل عمومی در کشور ناشناخته باقی بماند.
چنانکه اذهان عمومی به خاطر دارد، با ورود سی‌ان‌جی به سبد سوخت کشورمان که با سهمیه‌بندی بنزین در سال 84 و 85 همزمان شده بود، این سوخت توانست در 10 سال جلو رشد مصرف بنزین را بگیرد، به طوری که صاحبان خودرو در سال 95 به همان میزان سال 85 بنزین زدند و روند مصرف این سوخت به جای پیشروی، عقب‌گرد کرد.
ضرورت جداسازی راه حمل و نقل عمومی از صف بنزین
تناسب استفاده از حامل‌های انرژی، به مدیریت مصرف سوخت کمک می‌کند و این راهبرد چه در کشورهای توسعه یافته و چه در کشورهای در حال توسعه، همواره در دستورکار است، اما در کشور ما با اینکه با زیرساخت‌های فعلی می‌توان روزانه بیش از ۴۵ میلیون مترمکعب سی ان جی بین خودروها توزیع کرد، سهم مصرف سی ان جی در تاکسی‌های سنتی 3.1، وانت‌های بنزینی 8.6، کامیون و کامیونت‌های بنزین‌سوز 2.4 و تاکسی‌های اینترنتی 2 میلیون متر مکعب در روز است و ۵۰ درصد از ظرفیت جایگاه‌های سی ان جی همچنان خالی هستند.
الزام خودروهای عمومی به گازسوز شدن
سال گذشته برای افزایش سهم سی ان جی در سبد سوخت اقدام شد، اما به دلیل آنکه جذابیت قیمتی نسبت به بنزین پایین بود و خودروسازان نیز خودروهای دوگانه سوز کمتری تولید کردند، در واقع اقبالی در مصرف به‌وجود نیامد؛ اما به نظر می‌رسد در حال حاضر با گرانی بنزین وقت آن رسیده است که دولت با الزام خودروهای عمومی به گازسوز شدن، راه حمل و نقل این ناوگان را از صف شلوغ بنزینی‌ها جدا کند.
دیروز دولت 100 لیتر به سهمیه بنزین وانت‌بارها افزود، در حالی که می‌توانست با الزام این وسایل نقلیه به استفاده از سی ان جی، ماهیانه 2 تا 2.5 میلیون تومان از هزینه سوخت این خودروها بکاهد. وانت‌ها در هر ماه حدود یک‌هزار لیتر بنزین مصرف می‌کنند، با قیمت بنزین 3 هزار تومانی، هزینه سوخت وانت‌ها 3 میلیون تومان در ماه می‌شود در حالی که هزینه تمام شده یک هزار متر مکعب سی ان جی در ماه ۵۰۰ هزار تومان خواهد شد. در عموم خودروها به طور میانگین هر کیلوگرم گاز به اندازه 36/1 لیتر بنزین کارایی دارد.
هزینه تبدیل خودرو به دوگانه‌سوز
هزینه تبدیل خودروها با موتور پایه بنزین‌سوز به دوگانه‌سوز بین 3 تا 5 میلیون تومان است و در حال حاضر در کشور این توانایی وجود دارد که روزانه ۲۲ هزار دستگاه خودرو دو گانه‌سوز شود. بر اساس آمار سال 1397 نزدیک به 46 درصد از مصرف بنزین کشور از نوع مصرف خدماتی است. همچنین تعداد خودروهایی که مصارف خدماتی دارند در حدود 3 میلیون و 800 هزار دستگاه است. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در آذرماه 97، 61 درصد تاکسی‌ها، 40 درصد وانت‌های بنزین‌سوز و 77 درصد کامیون و کامیونت‌های بنزین‌سوز و 35 درصد تاکسی‌های اینترنتی می‌توانند از سوخت CNG نیز استفاده کنند؛ بدین ترتیب در میان خودروهای بخش خدماتی، که تقریباً نیمی از مصرف بنزین کشور را به خود اختصاص داده‌اند، 2 میلیون و 150 هزار دستگاه دوگانه‌سوز نیستند که ظرفیت اضافه شدن به این جمع را دارند.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در صورت دوگانه سوز کردن 2 میلیون و 150 هزار دستگاه خودرو غیر دوگانه‌سوز در این بخش، 20 میلیون متر مکعب به مصرف روزانه CNG اضافه و در مقابل در حدود 20 میلیون لیتر از مصرف روزانه بنزین کاسته می‌شود.
لازم به یادآوری نیست که با افزایش قیمت خودروهای دوگانه‌سوز پس از سهمیه‌بندی بنزین، این امر می‌تواند مشوق خوبی برای خودروسازها نیز باشد تا تولید این گونه خودروها را افزایش دهند.
البته با توجه به اینکه در بخش‌هایی از کشور به‌ویژه در کلانشهرهایی مثل تهران کمبود جایگاه وجود دارد، دولت باید با صرف هزینه در این حوزه که به دلیل وسعت و گستردگی خطوط انتقال گاز در کشور به سهولت قابل انجام است، به توسعه این مهم کمک کند. با این کار سیاست گذار می‌تواند علاوه بر کاهش هزینه‌های خانوار و مدیریت بهتر مصرف سوخت، مسابقه حمل و نقل عمومی در تورم ناشی از گرانی بنزین را نیز پایان بخشد. بی‌شک وسایل نقلیه شخصی نیز در صورت فراهم بودن زیرساخت‌های سوخت رسانی به جمع هواداران مصرف سی ان جی خواهند پیوست.
نظر شما