بتول پرهیزگار/

نسیم روح‌بخش قرآن کریم همواره در حرم مطهر رضوی جاری است. این حریم پاک محلی برای همجواری قرآن و عترت است؛ همان دو یادگار گرانبهای پیامبر اعظم(ص) که بسیار به آن‌ها سفارش فرمودند.

اهتمام به فعالیت‌های قرآنی یکی از مهم‌ترین اولویت‌های آستان قدس رضوی است و اداره علوم قرآنی به عنوان نهاد سازمان‌یافته‌ای که با هدف انجام فعالیت‌های قرآنی در این آستان مقدس تأسیس شده، نقش بسزایی در انجام این مأموریت دارد. در گزارش پیش رو، فعالیت‌های این اداره را که از زیرمجموعه‌های معاونت تبلیغات اسلامی آستان قدس رضوی است، مرور می‌کنیم.

فعالیت‌های اداره علوم قرآنی در بخش آموزش با اختصاص ساختمان قدیمی مدرسه علمیه دو درب در صحن جمهوری اسلامی حرم مطهر در اردیبهشت ‌ماه سال 1381 به فعالیت‌های قرآنی حرم مطهر ثامن‌الائمه(ع) و نام‌گذاری این مکان به نام دارالقرآن الکریم، فعالیت‌های قرآنی این آستان مقدس جان تازه‌ای گرفت و این مکان، محلی برای رفت و آمد علاقه‌مندان به آخرین کتاب آسمانی شد. فعالیت‌های اداره علوم قرآنی حرم رضوی به دو بخش کلی آموزشی و ترویجی تقسیم می‌شود؛ بخش آموزشی این اداره شامل چند بخش از جمله واحد کودک و نوجوان، تفسیر و حدیث، سمعی بصری و قرائت و حفظ است. در واحد کودک و نوجوان دارالقرآن الکریم(اتاق‌های 12 و 21) همه روزه برنامه‌هایی ویژه گروه سنی کودک و نوجوان از جمله کارگاه‌های بازی و سرگرمی، قصه، نقاشی، آداب زیارت، امام‌شناسی، آموزش نماز، آموزش روخوانی و روان‌خوانی قرآن و... برگزار می‌شود. علاوه بر این در دو مکان دیگر یعنی رواق‌های دارالحجه و حضرت زهرا(س) نیز برنامه‌هایی ویژه کودکان از طرف اداره علوم قرآنی اجرا می‌شود.

واحد قرائت و حفظ

واحد قرائت و حفظ، بخش دیگر آموزش اداره علوم قرآنی است. برگزاری کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی در زمینه قرائت قرآن شامل مشاوره و تصحیح قرائت نماز، تلاوت قرآن و رفع اشکال، مشاوره آموزشی قرآن، معرفی کتاب‌های قرآنی، تجوید مقدماتی و پیشرفته، صوت و لحن، ترتیل و حفظ برای سنین مختلف از جمله اقدامات این بخش است. کارگاه حفظ این اداره در اتاق شماره 15 و کارگاه قرائت در اتاق شماره 9 دارالقرآن الکریم صبح‌ها ویژه خواهران و بعدازظهرها ویژه فراگیران برادر است. علاوه بر این مربیان قرآنی در رواق‌های امام خمینی(ره)، حضرت زهرا(س)، حضرت معصومه(س)، دارالحجه و دارالمرحمه نیز مستقر هستند. در کارگاه حفظ نیز دو نوع فعالیت انجام می‌شود. کارگاه‌های حفظ دارالقرآن الکریم خدماتی از جمله آموزش و مشاوره برای روش‌های حفظ قرآن کریم به زائران ارائه می‌دهد.

واحد تفسیر و حدیث

واحد تفسیر و حدیث اداره علوم قرآنی شامل کارگاه‌های قرآنی بیان معارف قرآن کریم و حدیث با موضوعات تفسیر، تدبر در قرآن، تدبر در سیره معصومین(ع)، نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه و چهل حدیث خانواده است که این کارگاه‌ها در اتاق شماره 8 دارالقرآن الکریم و همچنین پایگاه‌های قرآنی این واحد مستقر در رواق‌های امام خمینی(ره)، دارالحجه، حضرت زهرا(س)، حضرت معصومه(س) و شبستان قرآن و نهج‌البلاغه مسجد گوهرشاد پذیرای علاقه‌مندان است. از جمله اقدامات واحد تفسیر و حدیث علاوه بر برگزاری کارگاه‌های آموزشی، بیان معارف قرآنی است. در دارالقرآن الکریم همه روزه پس از نماز ظهر و عصر یک صفحه از کلام‌الله مجید توسط یکی از مرتلان آستان قدس رضوی قرائت و سپس نکات تفسیری آیات تلاوت شده در دو حلقه تفسیری مجزا ویژه خواهران و برادران توسط کارشناس قرآنی به مخاطبان ارائه می‌شود.

پاسخگویی به پرسش‌های قرآنی و حدیثی

زائران و مجاروان بارگاه ملکوتی ثامن‌الحجج(ع) و علاقه‌مندان به مباحث قرآنی می‌توانند پرسش‌های خود را در زمینه قرآن و حدیث به صورت حضوری و یا تلفنی از طریق سامانه32020 با استادان مجرب اداره علوم قرآنی که همه روزه در دارالقرآن الکریم حرم مطهر حضور دارند، مطرح و پاسخ‌های خود را دریافت کنند. همچنین برای پاسخگویی به این پرسش‌ها دفتری با عنوان پاسخگویی به سؤالات قرآنی و حدیثی در رواق دارالحجه مستقر شده که در این دفتر استادان قرآنی خواهر و برادر پاسخگوی سؤالات مراجعان هستند.

واحد سمعی و بصری

این واحد با گردآوری و تنظیم آلبوم‌هایی از تلاوت‌های مجلسی قاریان ممتاز و بین‌المللی، مدیریت و نصب فایل‌های صوتی قرآن در گوشی همراه زائران و معرفی سایت‌های قرآنی به زائران و مجاوران ارائه خدمت می‌کند. همچنین در این واحد فضایی برای استفاده از نرم‌فزارها و سایت‌های قرآنی برای سنین مختلف فراهم شده است.

فعالیت‌های اداره علوم قرآنی در بخش ترویجی

بخش ترویجی اداره علوم قرآنی شامل واحد محافل و مسابقات، هنرهای قرآنی و ختم تلاوت نور است. واحد محافل و مسابقات اقداماتی از جمله برگزاری محافل و مراسم قرآنی اعم از محافل انس با قرآن کریم، برگزاری جُنگ‌ها و همایش‌های قرآنی را بر عهده دارد. زائران حرم مطهر رضوی همه روزه پس از نماز صبح، میهمان محفل انس با قرآن کریم در رواق بزرگ امام خمینی(ره) می‌شوند. محفل انس با قرآن و ترتیل‌خوانی ویژه خواهران نیز روزهای یکشنبه و سه‌شنبه پیش از نماز مغرب و عشا در رواق حضرت زهرا(س) و روز جمعه پیش از نماز ظهر در دارالقرآن الکریم حرم رضوی برگزار می‌شود. مهم‌ترین محافل قرآنی حرم رضوی در طول سال محافل ترتیل‌خوانی ایام ماه مبارک رمضان است که این محافل با شکوه خاصی در رواق بزرگ امام خمینی(ره)، صحن انقلاب اسلامی، مسجد گوهرشاد و دیگر اماکن متبرکه این بارگاه ملکوتی برگزار می‌شود. این واحد همچنین برگزاری مسابقات و جُنگ‌های قرآنی مانند جنگ قرآنی «میهمانی خدا» (ویژه نوجوانان پسر) و جُنگ قرآنی مشکاه (ویژه نوجوانان دختر) را بر عهده دارد. مسابقات قرآنی حرم مطهر رضوی نیز به صورت روزانه، هفتگی و ماهیانه و با رویکرد قرآنی برگزار می‌شود. در محضر قرآن، از قرآن بپرس، اخ‌القرآن، بُشری، فرشتگان آسمانی، ریحانه‌النبی و آفتاب توس از جمله مسابقات قرآنی است که در طول سال به همت واحد مسابقات اداره علوم قرآنی برگزار می‌شود.

واحد هنرهای قرآنی

واحد هنرهای قرآنی اداره علوم قرآنی آستان قدس رضوی با هدف انتقال معارف ناب دینی در قالب هنر و ایجاد زمینه‌ای برای انس هر چه بیشتر زائران با قرآن و عترت و به‌ منظور غنی‌سازی اوقات فراغت زائران از سال 1383 با برگزاری چهار کارگاه خوشنویسی، تذهیب، معرق و نقاشی در خدمت زائران و مجاوران بارگاه رضوی است. این واحد قرآنی برای ساماندهی برنامه‌های کارگاهی خود و ایجاد زمینه‌ای برای بهره‌مندی هر چه بیشتر علاقه‌مندان از آموزش‌های هنری با برگزاری کارگاه‌های آموزشی جهت استفاده عموم زائران هنردوست و علاقه‌مند به هنرهای قرآنی همه روزه در نوبت صبح برای استفاده خواهران و عصرها نیز برای بهره‌گیری برادران در حال خدمت‌رسانی است.

واحد ختم تلاوت نور

این بخش در طول سال کار برگزاری ختومات قرآنی، ادعیه و زیارات را بر عهده دارد. زائران حرم مطهر رضوی با مراجعه به واحد ختم تلاوت نور اداره علوم قرآنی واقع در اتاق شماره 15 دارالقرآن الکریم و دریافت دفترچه ختم در این برنامه شرکت می‌کنند. در ایام و مناسبت‌های ویژه نیز این واحد اقدام به برگزاری ختم سوره‌های خاصی از قرآن کریم متناسب با ایام مانند سوره محمد(ص)، سوره قدر، سوره فجر و... می‌نماید. این واحد با ارائه برنامه‌ای منظم به زائران علاقه‌مند کمک می‌کند تا با تلاوت قرآن کریم، ذکر صلوات و ادعیه شریف با کلام وحی و عترت انس بیشتری بگیرند.

آنچه در این گزارش آمد شرح مختصری از اقدامات آستان قدس رضوی در زمینه‌ فعالیت‌های قرآنی است که به برکت وجود امام هشتم(ع) روز به روز گسترده‌تر خواهد شد.