زهرا طوسی/

 هدف از تعطیلی مالیاتی در برخی کشورها تعدیل در شرایط زندگی افرادی است که دچار آسیب شده یا در مناطق محروم و توسعه نیافته زندگی می‌کنند. در قوانین کشورهای توسعه یافته نیز معافیت مالیاتی تنها به مدت چند سال به صنایع جدید و نوپا به‌منظور مهیا کردن شرایط پیشرفت و توسعه‌شان داده می‌شود.

گستردگی چتر معافیت‌ها و خروج قانونی از این پرداخت در ایران اما منجر به ضعف در نظام اجرایی مالیاتی کشور شده است. از کارشناسان پرسیدیم آیا بازنگری در معافیت‌های مالیاتی از نظر شما ضرورت دارد؟ اگر پاسخ مثبت است، اولویت حذف این معافیت‌ها از دیدگاه شما چیست؟ این نظرات را در ذیل می‌خوانید.

مسعود دانشمند، رئیس خانه اقتصاد ایران

بله؛ این بازنگری به طور حتم باید انجام شود. معتقدم همه معافیت‌های مالیاتی باید حذف شود و همه اشخاص حقیقی و حقوقی کشور حتی دفاتر مراجع عظام در قم و بقاع متبرکه و امامزاده‌ها نیز در پایان سال باید اظهارنامه بدهند و این سازمان مالیاتی باشد که تعیین می‌کند نرخ مالیات بر اساس ضوابط کجا باید پایین یا حتی صفر تعیین شود. همه اشخاص می‌توانند به مؤسسات حسابرسی مورد تأیید دارایی مراجعه و این کار را انجام دهند؛ بدین ترتیب بار مالی این موضوع نیز به دوش بخش خصوصی خواهد افتاد و دارایی می‌تواند بر این مؤسسات نظارت کند.

آلبرت بغزیان، استاد دانشگاه و اقتصاددان

بله؛ بازنگری در معافیت‌ها باید انجام شود، از جمله در معافیت‌های در نظر گرفته شده برای پزشکان، سلبریتی‌ها و خواننده‌ها و وکلا و مشاغل مشابه که درآمد بالایی دارند و مالیات حقه خود را به دولت نمی‌پردازند. یک ظرفیت بالای مالیاتی در این مشاغل وجود دارد که تاکنون مغفول واقع شده است. از طرفی نهادهایی نیز هستند که معافیت موقت مالیاتی دریافت کردند؛ باید بررسی شوند که شرکت‌های زیر پوشش این نهادها پس از واگذاری یا خصوصی شدن هنوز هم زیر چتر این معافیت خود را پنهان کرده‌اند یا خیر؟ به نظرم سازمان مالیاتی در بازرسی مجدد از این شرکت‌ها رودربایستی دارد.

محمدرضا علیزاده، کارشناس حوزه شفافیت

بله؛ این کار ضروری است و در این مسیر حذف معافیت‌های مناطق آزاد کشور و سلبریتی‌ها از اولویت‌های ستاره‌دار است. هیچ منطقی نمی‌پذیرد یک فرد با درآمدهای میلیاردی از معافیت معاف شود و به نظر می‌رسد معافیت سلبریتی‌ها در آستانه انتخابات معنای سیاسی دارد. نکته مهم دیگر دریافت مالیات‌هایی است که تصویب شده و دولت توان گرفتن آن را ندارد، مثل دریافت مالیات پلکانی از کارانه پزشکان که این قشر به شدت در حال لابی برای معافیت آن هستند، همچنین دانشگاه‌های علوم پزشکی که هیئت امنایی هستند و با حدود 30 هزار میلیارد تومان درآمد از بیمارستان‌ها از حسابرسی معافند.

احمد حاتمی یزد، اقتصاددان

بله؛ این بازنگری باید در اولویت فعالیت‌های دولت باشد. در ابتدای کار باید سراغ معافیت مالی نهادهای خصولتی رفت که بخش عمده‌ای از اقتصاد را در اختیار دارند ولی متناسب با سهمشان به بودجه کشور کمک نمی‌کنند. در شرایطی که با تحریم نفتی مواجه هستیم و درآمدی از این محل نداریم، لازم است دولت ضمن اینکه برای گرفتن مالیات از این نهادهای عمومی غیردولتی اقدام می‌کند از آن‌ها بخواهد بخشی از اموال و دارایی‌های خود را بفروشند و در این زمان بحرانی به کشور کمک کنند؛ ستاد اجرایی فرمان امام(ره) و بنیاد مستضعفان از جمله این نهادها هستند.

محمد طاهری نژاد، پژوهشگر اقتصادی

بله؛ حتماً باید این کار انجام شود، اصلاً نظام مالیاتی یک سازوکار شفافیت جریان مالی است و معافیت مالیاتی در حوزه سیاست‌گذاری این نظام هیچ گاه توصیه نمی‌شود.  در صورت لزوم باید با نرخ‌های پایین مالیات را دریافت کرد، اما جریان مالی با همین کار شفاف باشد، مثلاً دربخش تولید کشاورزی نرخ مالیاتی بسیار پایین بسته شود اما در حوزه خدمات و مشاغل پرسود هیچ منطقی ایجاب نمی‌کند در گرفتن مالیات از آن‌ها اغماض وجود داشته باشد. تنها برای بخش‌های با ریسک بالا در حوزه تولیدی که دولت قصد دارد آن‌ها را توسعه دهد باید این نرخ کمتر در نظر گرفته شود.

عبدالرضا ارسطو، کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس

با بازنگری، ساماندهی و کاهش آن موافق هستم. با توجه به الزام تغییر رویکرد درآمدی دولت با توجه به کاهش منابع نفتی و اصلاح ساختار بودجه، در معافیت‌های مالیاتی نه فقط ارزش افزوده بلکه کل نظام مالیاتی، مناطق آزاد و ویژه اقتصادی باید بازنگری شود. این مناطق طبق قانون، معافیت ۲۰ ساله مالیاتی دارند و از مالیات بر ارزش افزوده نیز مستثنا هستند. مالیات هنرمندان و مدارس غیرانتفاعی و فعالیت‌های هنری و برخی از فعالیت‌های کشاورزی نیز باید بازنگری شده و معافیت‌های غیر ضروری آن حذف شود.  از همه مهم‌تر باید به سمت مالیات بر مجموع درآمد خانوار حرکت کنیم.

دکتر محمدرضا احمدی، اقتصاددان

بله؛ بازنگری در معافیت‌های مالیاتی مهم‌ترین دستور کار دولت در شرایط کنونی است. دولت باید به جای تکیه بر درآمدهای نفتی، مانند سایر کشورهای دنیا به درآمدهای مالیاتی متوسل شود؛ برای این کار باید گروه‌های پردرآمد را هدف‌گیری کند و مشاغلی که حاشیه سود درآمدهایشان بیشتر از حاشیه سود فعالیت‌های عمومی در اقتصاد است. طبیعی است این شامل کارمندان نمی‌شود چون حقوق‌بگیر هستند و حاشیه سودی ندارند، پس باید به سراغ کسانی برود که سطح درآمد و گردش مالی آن‌ها در نظام بانکی بالا بوده و فرار مالیاتی‌شان می‌تواند به صورت جدی‌تر بر درآمدهای مالیاتی دولت تأثیر بگذارد.

محمد جعفری‌نژاد، کارشناس و پژوهشگر اقتصادی

بله؛ این کار ضروری است. همه باید براساس سقف درآمدی که دارند مالیات بپردازند. اگر بحثی هست باید درباره سقف درآمدی باشد که کجا بیشتر و کجا کمتر در نظر گرفته شود وگرنه چه حوزه علم و دانش و چه فرهنگ و هنر، چه پزشکان یا وکلا یا کارمندان، معافیت اصلاً معنا ندارد. اگر قرار است از اهالی فرهنگ حمایت شود باید سقف مالیاتی آن را بالاتر در نظر بگیرند و اگر هنرمندی بیشتر از آن سقف درآمد داشت مشمول مالیات شود. حتی نهادهای موقوفاتی و خیریه نیز نباید معاف باشند؛ مالیات آن‌ها باید محاسبه شود ولی دریافت نشود.