مهدی کاهانی مقدم/

طرح محدودیت ترافیکی که از چند سال پیش به شکل زوج و فرد در هسته مرکزی شهر مشهد اجرا می‌شود، همچنان مورد گلایه و انتقاد زائران و مجاوران قرار دارد. درحالی که این قبیل محدودیت‌ها با هدف حل مشکلات ترافیکی و مسائل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی ناشی از آن، در شهرهای بزرگ اعمال می‌شود؛ اجرای این طرح در مشهد، به دلیل ایجاد محدودیت تردد در خیابان‌های منتهی به حرم مطهر، نه تنها به اهداف کلی دست نیافته که گلایه‌ و انتقادهای زیادی را در پی داشته است.

همه ساله در تعطیلات و مناسبت‌های مذهبی و به ویژه در فصل تابستان که ایام پیک حضور میلیونی زائران در مشهدالرضا نیز هست، بحران آمد و شد در اطراف حرم مطهر رضوی بیشتر به چشم می‌خورد و سردرگمی مسافران تازه از راه رسیده، کاهش استقبال آن‌ها از اقامت در هتل‌ها و مهمانپذیرهای محدوده اجرای طرح، کاهش ماندگاری مسافران و همچنین مشکلات فراوان برای مجاوران و کسبه را شاهد هستیم.

منطق حکم می‌کند مدیران شهری پیش از اجرای طرح‌های اینچنینی باید مطالعات کارشناسی گسترده‌ای انجام داده و تمامی تبعات آن را شناسایی و نسبت به رفع مشکلات اقدام کنند؛ اما به نظر می‌رسد طرح محدودیت ترافیکی اطراف حرم مطهر با وجود چند سالی که از اجرای آن می‌گذرد، همچنان مثل زمان آغاز اجرا، طرحی خام و ناپخته و مشکل‌ساز باقی مانده است و در این طرح نه تنها کار کارشناسی صورت نگرفته که مسئولان برای فرار از مشکلاتی که متوجه وظایف و مأموریت‌های آن‌هاست، ساده‌ترین راه را انتخاب کرده‌اند؛ بدون توجه به سختی‌هایی که به زائران، کسبه و شهروندان تحمیل شده است.

در نتیجه اجرای این طرح، بسیاری از زائرانی که ساعت‌ها برای رسیدن به مشهد مقدس رانندگی کرده‌اند، پس از رسیدن به مقصد، با ممانعت پلیس از ورودشان به محدوده طرح و رفتن به هتلی که رزرو کرده‌اند، مواجه و در خیابان‌ها سرگردان شده و نمی‌دانند چه باید بکنند.

در اینکه اجرای این طرح بسیاری از مشکلات ترافیکی اطراف حرم مطهر را برطرف کرده، شکی نیست، اما باید به این نکته مهم نیز توجه داشت که زائران و مسافران سختی‌های فراوانی را به خاطر آن متحمل می‌شوند، به حدی که کمتر رغبت می‌کنند سال‌های بعد به مشهد سفر کرده و یا مدت زیادی را در این شهر بمانند.

در همین حال برخی کسبه و شهروندان ساکن در هسته مرکزی مشهد نیز از اجرای این طرح، بدون اختصاص یافتن سهمیه تردد برای اهالی، گلایه‌مند هستند؛ چراکه‌ هیچ تسهیلاتی برای تردد خودروهای آن‌ها در نظر گرفته نشده و استفاده روزانه از ناوگان حمل و نقل عمومی هم برایشان گران تمام شده و یا با کاستی‌ها و مشکلات نفس‌گیر همراه است. ضمن آنکه ظرفیت اندک پارکینگ‌های رینگ بیرونی محدوده اجرای طرح به ویژه در ایام پیک مسافر به هیچ وجه پاسخگو نیست.

این درحالی است که مالکان هتل‌ها و واحدهای اقامتی مشهد نیز با توجه به کاهش ماندگاری زائران به خاطر اجرای طرح محدودیت ترافیکی متضرر شده‌اند و بخش قابل توجهی از ظرفیت تخت‌های آن‌ها حتی در ایام اوج حضور زائران و مسافران، خالی است.

هرچند مدیران شهری در این مدت همواره بر این سخن پافشاری کرده‌اند که «چاره‌ای جز اجرای این طرح نداریم؛ چراکه با وجود گنجایش محدود خیابان‌های شهر، به دلیل افزایش بیش از حد خودرو در مشهد که در ایام حضور زائران، چند برابر شده و در این ایام، تمام راه‌های منتهی به حرم مطهر قفل می‌شود» اما آنچه مسلم است اینکه، یکی از الزام‌های اساسی اعمال محدودیت ترافیکی، وجود پارکینگ کافی و مناسب برای توقف خودروها در ورودی‌های محدوده طرح و توسعه حمل و نقل عمومی است، درحالی که در هیچ یک از ورودی‌های طرح، پارکینگ درست و حسابی وجود ندارد؛ حمل و نقل عمومی نتوانسته نیاز مسافران را در این محدوده برآورده سازد و اجرای این طرح هزینه‌های فراوانی را علاوه بر زائران، به سکنه و کسبه محل تحمیل کرده است.

با این اوصاف وظیفه اصلی مدیران و برنامه‌ریزان شهری است که برای ادامه اجرای این طرح با مطالعات دقیق و کارشناسی و بهره‌گیری از تجارب سالیان گذشته، مشکلات و کاستی‌های این طرح را برطرف سازند.