مهدی خالدی/

انگلیس امروز صحنه رقابت انتخاباتی است که سرانجامِ خروج این کشور از اتحادیه اروپا (برگزیت) را مشخص خواهد کرد. این انتخابات زودهنگام پارلمانی شاید یکی از تاریخی‌ترین کارزارهای انتخاباتی در این کشور باشد؛ چرا که آینده سیاسی بریتانیا و رابطه این کشور با اتحادیه اروپا را تا حد زیادی رقم خواهد زد.

«برگزیت» و اختلافات عمیق میان دولت و پارلمان انگلستان موجب برنامه‌ریزی برای برگزاری انتخاباتی شد که گفته می‌شود «بوریس جانسون» و حامیان خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا شانس بیشتری برای پیروزی در آن دارند. اگرچه بسیاری از نظرسنجی‌ها حزب محافظه‌کار را پیروز انتخابات پارلمانی امروز پیش‌بینی می‌کنند، اما بسیاری از ناظران این رقابت را غیرقابل پیش‌بینی‌ترین انتخابات انگلستان در چند دهه گذشته می‌دانند. ضمن اینکه نتیجه انتخابات تأثیر عمیقی را در تعیین مسیر آینده سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی بریتانیا ایفا می‌کند. داوطلبان برای موفقیت در ۶۵۰ حوزه انتخابی رقابت می‌کنند و هر حزبی که ۳۲۶ کرسی یا بیشتر را به دست بیاورد، دولت را تشکیل می‌دهد، در غیراین صورت حزب پیروز باید با دیگر احزاب کوچک‌تر ائتلاف تشکیل دهد.

«بوریس» پیروز نظرسنجی‌ها

مهم‌ترین وعده جانسون به شهروندان بریتانیایی، خروج سریع از اتحادیه اروپاست. در مقابل، کوربین انجام اصلاحات گسترده اجتماعی و ملی‌سازی در برخی بخش‌ها در کنار امضای توافق تازه با اتحادیه اروپا را وعده داده است. در نظرسنجی‌ها به طور میانگین حزب محافظه‌کار حدود ۱۰ درصد از حزب کارگر پیش افتاده است. برخی نظرسنجی‌ها هم پیروزی مطلقی را برای حزب محافظه‌کار محتمل می‌دانند. با این حال، تحولات انتخاباتی در بسیاری از کشورها همچون ایالات متحده و حتی انگلستان نشان داده‌است که نمی‌توان به نتیجه نظرسنجی مؤسسه‌ها اعتماد کامل داشت. تارنمای شبکه خبری «بلومبرگ» نیز در بررسی‌های خود به این نتیجه رسید که حزب محافظه کار با کسب ۴۳ درصد کرسی‌ها و حزب کارگر با موفقیت در ۳۴ درصد حوزه‌ها موجب تشکیل یک پارلمان معلق می‌شود که هیچ یک از احزاب دارای اکثریت نیستند.

قمار انتخاباتی جانسون

بسیاری از تحلیلگران، شرایط را برای جانسون سخت می‌دانند؛ گذشته از ناتوانی‌های پیشین وی در کسب آرای نمایندگان در مجلس عوام، نوع رویکرد رهبران حزب محافظه‌کار موجب اختلاف شدید در داخل این حزب شده‌است. نمونه این شکاف در ظهور «حزب برگزیت» به رهبری «نایجل فاراژ» بود. حال جانسون این هراس را در دل دارد که ممکن است موضوع برگزیت سبب شود تا سرنوشتی همچون دو نخست وزیر پیشین انگلیس (دیوید کامرون و ترزا می) در انتظار وی باشد.

پیش از این، قرار نبود تا سال ۲۰۲۲ انتخابات سراسری در بریتانیا برگزار شود. روزنامه «واشنگتن پست» در گزارشی آورده است انگلستان برای سومین بار در پنج سال گذشته تن به انتخابات سراسری می‌دهد تا از بن‌بست برگزیت رها شود. با این حال انتخابات پنجشنبه در واقع قماری برای بوریس جانسون و حزب محافظه‌کار است. بر اساس تحلیل فوق، این انتخابات یک ویژگی خاص دیگر دارد؛ زیرا برای نخستین بار از سال ۱۹۲۳ است که انتخابات در ماه دسامبر برگزار می‌شود. همین موضوع (نزدیکی به سال جدید میلادی) می‌تواند سبب کاهش مشارکت شود به همین دلیل هرگونه گمانه‌زنی سخت‌تر می‌شود.

همه سناریوها پس از انتخابات

اکنون سه سناریو در مورد انتخابات پیش رو قابل پیش بینی به نظر می‌رسد. نخست شکل گیری پارلمان با اکثریت محافظه کار است. گزینه نخست همزمان با تضمین موقعیت جانسون در خانه شماره ۱۰ داونینگ استریت(دفتر نخست وزیری)، به معنای به چالش کشیده شدن احزاب کارگر و لیبرال دموکرات خواهد بود. در این سناریو، جانسون موفق به تصویب برگزیت شده و انگلیس را در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۰ (۱۱ بهمن) از اتحادیه اروپا خارج می‌کند. انتظار می‌رود در چنین دولتی موضوع استقلال خواهی اسکاتلند تشدید شود؛ چرا که «نیکولا استروژن» خواهان برگزاری همه‌ پرسی استقلال دوم در سال ۲۰۲۰ یا ۲۰۲۱ است. ضمن اینکه تلاش ایرلند جنوبی و شمالی نیز قابل پیش بینی است. در عرصه سیاست خارجی نیز بهبود قابل ملاحظه روابط آمریکا و انگلیس از گزینه‌های جدی خواهد بود.

دوم کابینه اقلیت محافظه کار است. در سناریوی دوم، جانسون با دشواری بزرگی برای ائتلاف مواجه خواهد شد. با توجه به اختلاف نظر احزاب «دموکراتیک اتحادگرای ایرلند» و لیبرال دموکرات با محافظه کار در موضوع برگزیت و احتمال ناچیز حضور حزب کارگر در کابینه محافظه کار، مسیر جانسون برای تشکیل کابینه به سوی جلب حمایت اس‌ان‌پی خواهان استقلال اسکاتلند سوق می‌یابد. بحران برگزیت تشدید شده و احتمالاً گزینه باقی ماندن انگلیس در اتحادیه اروپا جدی‌تر شود.

سومین حالت نیز کابینه با اکثریت کارگر است. در سناریوی بعید سوم، یعنی تشکیل دولت با اکثریت کارگر، جانسون پس از حضور پنج ماهه در دفتر نخست وزیری ناچار به ترک آن می‌شود. دولت با اکثریت کارگر، مذاکرات برگزیت با بروکسل را از سر خواهد گرفت و موضوع همه‌پرسی دوم خروج نیز از قوت برخوردار می‌شود.

چالش ادامه دار برگزیت

دکتر علیرضا ثمودی، تحلیلگر مسائل اروپا در گفت‌وگو با خبرنگار قدس انتخابات زودهنگام پارلمانی اخیر را مقطعی مهم در تاریخ سیاسی بریتانیا خوانده و می‌گوید: ساختار سیاسی انگلیس به طور سنتی به گونه ای است که ما شاهد دست به دست شدن قدرت میان دو حزب محافظه کار و کارگر هستیم. اکنون نیز به واسطه ضعف مدیریتی در احزاب و به ویژه حزب کارگر نظرسنجی ها پیروزی جانسون را محتمل تر می‌دانند. با این وجود برخی مواقع پیش بینی‌های صورت گرفته اشتباه از کار درآمده و نتایج دیگری رقم خورده است. گواه آن هم نخستین انتخابات برگزیت در سال 2016 است. در این مقطع بسیاری با این اعتبار که قاطبه مردم بریتانیا خواستار ماندن در اتحادیه اروپا هستند پیش بینی عدم رأی آوری برگزیت را مطرح کردند، اما نتیجه خلاف آن بود. ثمودی ادامه می‌دهد: اکنون اما جدا از اینکه جانسون یا کوربین کدام یک رأی بیاورد، موضوع مهم این است که آیا انتخابات می‌تواند به چالش برگزیت خاتمه دهد؟ آنچه مسلم به نظر می‌رسد این است که حتی در صورت پیروزی حزب کارگر باز هم معضل برگزیت ادامه خواهد داشت. از سوی دیگر اختلاف ایجاد شده میان بریتانیا با اتحادیه اروپا و همچنین دوگانگی و شکاف ایجاد شده در جامعه انگلیس به این راحتی‌ها قابل ترمیم نخواهد بود. در این میان بحث چالشی استقلال طلبی اسکاتلند هم مطرح است. در صورتی که جانسون دوباره پیروز شود، احتمال برگزاری همه‌پرسی دوباره استقلال در این منطقه جدی به نظر می‌رسد.