مهدی خالدی/

هفتم آبان ماه بود که سعد حریری، نخست وزیر لبنان در حالی که 13 روز از آغاز اعتراضات مردم این کشور در واکنش به اوضاع نامناسب اقتصادی و فساد گسترده در ساختاری دولتی می‌گذشت، در جایگاه مقام نخست اجرایی کشور به جای پاسخ به مطالبات بحق مردم و حل مشکلات، در فراری رو به جلو با اعلام استعفا، لبنان را در آشوب ناشی از خلأ قدرت غرق کرد. در روزهای بعد نیز همزمان با افزایش مداخلات آمریکا و سعودی در لبنان و با وجود هشدار برخی جریان‌ها در مورد احتمال بروز جنگ داخلی در صورت تداوم بحران، حریری همچنان بر طبل اختلافات کوبیده و با سنگ‌اندازی، هرگونه تلاش در مسیر انتخابات نخست وزیر را به شکست کشاند. در نهایت اما در حالی که تمام تلاش حریری و همپیمانان خارجی وی برای بازگشت دوباره به قدرت با ناکامی مواجه شده بود، میشل عون، رئیس‌جمهور لبنان پس از رایزنی‌ها بین فراکسیون‌های پارلمانی، روز پنجشنبه «حسان دیاب» را به طور رسمی مأمور تشکیل کابینه جدید در این کشور کرد؛ اقدامی که می‌تواند به عنوان گام نخست در راستای پایان دادن به بن بست دوماه سیاسی در لبنان تلقی شود.

سیاست مبهم جریان المستقبل

دعوت از دیاب برای تشکیل کابینه پس از آن صورت گرفت که وی در رایزنی‌های پارلمانی از مجموع ۱۲۸ رأی نمایندگان، ۶۹ رأی بدست آورد. جنبش‌های حزب‌الله و امل لبنان (دو حزب شیعی لبنان) و فراکسیون مسیحی «لبنان قوی» به رهبری جبران باسیل، وزیرخارجه کنونی از نخست‌وزیری وی حمایت کرده‌اند.

در مقابل «نواف سلام» (نامزد مد نظر آمریکا) و «حلیمه قعقور»، نامزدهای دیگر تصدی پست نخست‌وزیری لبنان به ترتیب ۱۳ و یک رأی بدست آوردند. شکست طیف‌های طرفدار آمریکا در تعیین نخست وزیر در حالی بود که بسیاری سفر روز پنجشنبه «دیوید هیل» معاون سیاسی وزیر امور خاجه ایالات متحده به بیروت را در راستای حمایت و بازارگرمی از نامزدی نواف تعبیر کرده بودند. نکته قابل بررسی دیگر در انتخاب نخست وزیر جدید لبنان، خودداری ۴۳ نماینده پارلمان از رأی دادن به گزینه‌های موجود بود که معروف‌ترین این فراکسیون‌ها، جریان المستقبل به ریاست سعد حریری است که این اقدام در راستای تداوم سیاست‌های مبهم و دو پهلوی این جریان صورت گرفته و ابهامات زیادی ایجاد کرده است.

نخست‌وزیر جدید لبنان کیست؟

«حسان دیاب» در ۶ ژانویه ۱۹۵۹ در بیروت متولد شد و در سال ۲۰۱۱ وزیر آموزش و پرورش و آموزش عالی در دولت «نجیب میقاتی» شد. وی مواضع سیاسی آشکاری ندارد، ولی برخی رسانه‌ها مدعی هستند او با حزب‌الله روابط خوبی داشته و به ایران هم نزدیک است. روزنامه العربی الجدید او را فردی آکادمیک و آرام می‌داند که زیاد اهل سخن گفتن نیست و تلاش می‌کند دیدگاه‌ها را با روش‌های عمل‌گرایانه، به هم نزدیک کند. بر اساس گزارش این روزنامه، حسان دیاب سیاست «بدون اختلاف» را دنبال می‌کند.

دیاب در نخستین اظهار نظرش پس از انتخاب شدن به عنوان نخست وزیرمکلف به تشکیل کابینه، با بیان اینکه لبنان در مقطع کنونی با بحران ملی روبه‌رو است، تأکید کرد در اسرع وقت در راستای تشکیل کابینه با رایزنی نخست وزیران سابق و فراکسیون‌های پارلمانی و نمایندگان حرکت خواهد کرد و رایزنی‌ها را گسترش داده تا شامل همه گروه‌های سیاسی و احزاب و گروه‌ها بشود. 

روزهای آتی بسیار تعیین کننده است

در همین راستا حسن عابدینی، تحلیلگر مسائل منطقه در گفت و گو با قدس و در پاسخ به این پرسش که آیا انتخاب حسان دیاب را می‌توان به معنی خروج لبنان از بحران چند ماهه دانست؟ با بیان اینکه آرایش سیاسی در لبنان به گونه ای پیچیده است که به راحتی امکان تحلیل تحولات آن وجود ندارد، گفت: با همه این اوصاف این انتخاب را باید یک گام مهم رو به جلو تعبیر کرد. عابدینی افزود: فراموش نکنیم که پیش از این دو گزینه برای بر عهده گرفتن وظیفه نخست وزیری اعلام آمادگی کرده بودند که هر دوبار سعد حریری پس از موافقت اولیه با آن‌ها در آخرین لحظات تسلیم فشارهای پشت پرده آمریکا و عربستان شد. این مسئله اکنون و در این مرحله هم مهم است و باید مورد توجه قرار گیرد. دو جریان وابسته به آمریکا و رژیم صهیونیستی از یک سو و وابسته به سعودی و امارات از سوی دیگر اکنون نیز مایل به ایجاد آرامش و ثبات سیاسی در لبنان نیستند؛ بنابراین در این مرحله نیز هماوردی جناح مقاومت و مردم لبنان در برابر این دو گروه (ارتجاع عربی و نظام سلطه) همچنان وجود داشته و باید دید در نهایت کدام‌یک از این دو گروه موفق می‌شوند که دیدگاه‌های خود را عملیاتی کنند. تاکنون حزب‌الله به پشتوانه قوی مردمی موفق شده است دیدگاه‌های خود را بر جناح رقیب تحمیل کند، اما رقابت همچنان ادامه داشته و باید منتظر روزهای آینده ماند و دید که چه اتفاقی خواهد افتاد. وی ادامه داد: از آنجا که نظام سیاسی لبنان بر ساختار طائفه‌ای بنا شده، انتخاب کابینه نیز با همراهی و مشارکت همه گروه‌های سیاسی امکان پذیر خواهد بود. در این مرحله تکمیل کابینه گامی مهم محسوب می‌شود و خود چالشی اساسی است و باید صبر کرد و دید در روزهای آتی چه اتفاقی خواهد افتاد.

مواضع حریری در چارچوب منافع طرف‌های خارجی

این تحلیلگر مسائل منطقه با اشاره به مواضع ناپخته سعدحریری در موضوع انتخاب نخست وزیر، ورود وی به عرصه سیاست لبنان را یکباره و سزارینی نامیده و تصریح کرد: حریری پس از ترور پدرش رفیق حریری و پیش از آنکه با صحنه پر فراز و نشیب سیاست چندوجهی لبنان آشنا شود، تنها به واسطه خاندان پرنفوذش و همچنین حمایت آمریکا، سعودی و فرانسه وارد چرخه سیاست شد. به همین دلیل شاهد آن هستیم که مواضع وی چندان بر پای اندیشه‌های سیاسی نبوده و تنها در چارچوب منافع طرف‌های خارجی صورت می‌گیرد. حسن عابدینی با بیان اینکه در مرحله کنونی نیز ممکن است در تداوم مواضع زیگزاگی حریری تحرکات او ادامه داشته و مسیر انتخابات کابینه جدید را با مشکل مواجه سازد، ادامه داد: بنابراین تعریف از ثبات در لبنان هنوز کمی زود است؛ چراکه حریری در موضع جریان‌هایی قرار دارد که آرامش لبنان را برنمی‌تابند و منافع آن‌ها در تداوم بحران تعریف می‌شود. اما در نهایت آنچه آینده لبنان را رقم خواهد زد، پایداری مردم است که تاکنون خوب عمل کرده و همه نقشه‌های استکبار برای بردن این جامعه به سمت آشوب داخلی را خنثی و در نطفه خفه کرده‌اند.