محمد تربت‌زاده/
تحلیلگرهای سیاسی و حتی خود مردم افغانستان، همان زمان که ترامپ به بهانه دیدار با سربازان آمریکایی در عید شکرگزاری راهی افغانستان شده بود، متوجه شدند «اشرف غنی» بی برو برگرد، پیروز انتخابات ریاست جمهوری است! بسیاری از مردم افغانستان که در همان روزها در اعتراض به تخلف در انتخابات به خیابان‌ها آمده بودند اما هیچ جوره فکرش را نمی‌کردند که سیاست‌های دولت آمریکا در قبال انتخابات افغانستان، 180 درجه نسبت به دوره‌های پیش تغییر کرده باشد. تغییر سیاستی که بنا بود این‌بار برخلاف دوره‌های پیش، اعتراض‌های پساانتخاباتی را در نطفه خفه کند و فضای سیاسی افغانستان را بیش از پیش به سمت صلح و دموکراسی آمریکایی پیش ببرد تا همین صلح و صفای ساختگی، چند ماه دیگر در انتخابات 2020 آمریکا، بشود برگ برنده دونالد ترامپ که همه بلیت‌های شانسش را در مذاکره با کره شمالی و ایران سوزانده بود.
149 میلیون دلار
چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، روز ششم مهر، رأس ساعت 7 صبح به وقت کابل آغاز شد. البته قرار بود انتخابات ریاست‌جمهوری همزمان با انتخابات مجلس نمایندگان در حوزه ولایت غزنی و انتخابات شوراهای ولایتی افغانستان برگزار شود اما کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان، زمان برگزاری را به تعویق انداخت. رسانه‌ها همان زمان اعلام کردند برای این انتخابات حدود 149 میلیون دلار بودجه در نظر گرفته شده که 29 میلیون آن را دولت آمریکا و حدود 8 میلیون پوند را هم دولت انگلستان تقبل کرده است! در ابتدای کار 18 نفر در انتخابات نامزد شدند اما بعدها پنج نفر انصراف دادند تا انتخابات با حضور 13 نامزد برگزار شود.
بی‌احترامی به حیات انسانی
«طالبان» اولین گروهی بود که انتخابات افغانستان را تحریم کرد. طالبان فقط چند ساعت پس از اعلام تحریم انتخابات، به طور رسمی اعلام کردند که شبه‌نظامیان این گروه تا جایی که بتوانند برای جلوگیری از برگزاری انتخابات تلاش خواهند کرد. طالبان به مردم هم هشدار داد که در تجمعات انتخاباتی حاضر نشوند، چون هر آن ممکن است طعمه حمله‌های نظامی این گروه شوند. سازمان عفو بین‌الملل همان زمان در واکنش به تهدید طالبان در بیانیه مفصلی اعلام کرد این اقدام بی‌احترامی به حیات انسانی است. دفتر هیئت معاونت سازمان ملل متحد در کابل هم اعلام کرد حمله به مراکز رأی‌دهی و هدف قرار دادن رأی‌دهندگان، مصداق بارز نقض قوانین بین‌المللی است و در صورتی که این اتفاق رخ دهد، ماجرا از طریق سازمان ملل قابل پیگیری خواهد بود.
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان هم در واکنش به تهدیدهای طالبان، اعلام کرد از 7هزار و 385 مرکز رأی‌گیری که در نظر گرفته شده، 2هزار و 443 مرکز باید تعطیل شوند. هرچند بسیاری نامزدها به این موضوع اعتراض کردند اما در نهایت بیش از 2 هزار مرکز به دلایل امنیتی تعطیل شد و انتخابات در 4هزار و 942 مرکز برگزار شد. اگرچه بعدها وزارت امور داخله افغانستان در یک نشست خبری پس از پایان برگزاری انتخابات از دفع ۶۸ حمله تروریستی توسط نیروهای امنیتی خبر داد و اعلام کرد که طالبان نتوانستند موجب اخلال در انتخابات شوند اما بر اساس آمار، از بین نیروهای امنیتی، دو پلیس و دو سرباز ارتش کشته و ۳۷ مأمور امنیتی هم زخمی شدند. از مردم عادی هم حدود چهار نفر از جمله یک زن و یک کودک کشته و ۷۲ نفر زخمی شدند.
کمتر از 10 درصد
انتخابات افغانستان تقریباً یکی از غیرمردمی‌ترین انتخابات‌های دنیا به‌حساب می‌آید! حتی خود اهالی افغانستان هم آن‌طور که باید و شاید این انتخابات را قبول ندارند، به همین خاطر کمیسیون مستقل انتخابات، امسال تصمیم گرفت با نصب فهرست دیجیتالی رأی‌دهندگان در دستگاه «بیومتریک» جلو انجام تخلف را بگیرد. این ستاد پیش از انتخابات اعلام کرد با خرید 29 هزار دستگاه، جلو بیش از 90 درصد تخلف‌ها را خواهد گرفت. اگرچه ستاد انتخابات گفته بود این دستگاه‌ها برای حدود 9 میلیون رأی‌دهنده کافی است اما رسانه‌ها و نهادهای ناظر بر انتخابات اعلام کردند تعداد دستگاه‌ها خیلی کمتر از حد استاندارد است. از آن‌طرف تعدادی از نامزدها هم مدعی شدند دستگاه‌هایی که کمیسیون مستقل انتخابات خریده، توان درست شناخت تمامی انگشتان رأی‌دهنده و تصویر او را ندارد. همان زمان یک‌بار دیگر بحث مهندسی انتخابات از طریق دستگاه‌های بیومتریک مطرح شد و اگرچه ستاد انتخابات آن را رد کرد اما شهروندان افغانستان مثل سال‌های گذشته انتخابات را تحریم کردند. در نهایت هم فقط حدود یک میلیون و 700 هزار نفر در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کردند؛ یعنی کمتر از 10 درصد جمعیت واجدان شرکت در انتخابات.
دار و دسته «اشرف»
نتایج اولیه انتخابات بر اساس تقویم ستاد مستقل انتخابات قرار بود ۲۷ مهر اعلام شود اما این اتفاق رخ نداد و ستاد مستقل، یک ماه زمان خواست و اعلام کرد 23 آبان نتایج قطعی را اعلام خواهد کرد. 23 آبان اما زمان اعلام نتایج یک‌بار دیگر به تعویق افتاد تا اینکه ستاد مستقل انتخابات، دیروز، پس از گذشت بیش از دو ماه و نیم از انتخابات، پیروزی «اشرف غنی» را اعلام کرد. در این دوماه و نیم اما آن‌قدر حاشیه برای انتخابات درست شده که خیلی‌ها نتایج اعلام شده را قابل قبول ندانند. نمونه‌اش هم ماجرای باز شدن درهای مرکز جمع‌بندی دیجیتالی آرا. ماجرا از این قرار بود که روز یکشنبه ۲۸ مهر، رسانه‌ها اعلام کردند یک نفر که قصد حمله به یکی از اعضای کمیسیون مستقل انتخابات را داشته، توسط نیروهای امنیتی دستگیر شده است. پس از این، در کمیسیون وضعیت امنیتی شکل گرفت و نیروهای امنیتی در تمام قسمت‌های کمیسیون مستقل انتخابات مستقر شدند. اواخر همان روز، اعضای کمیسیون مستقل انتخابات به کارمندان و ناظران نامزدان اطلاع می‌دهند که کار شبانه این کمیسیون به پایان رسیده و اطلاعات دستگاه‌های بیومتریک، شب‌ها به سرور مرکزی منتقل نمی‌شود. به همین خاطر ناظرهای نمایندگان و کارمندان، کمیسیون را ترک می‌کنند. حوالی ساعت ۹ همان شب، مشاور امنیتی دبیرخانه کمیسیون مستقل انتخابات، به نیروهای امنیتی دستور می‌دهد درهای پلمب شده محل نگهداری دستگاه‌ها را باز کنند. فردای همان روز اما ماجرا لو می‌رود و ناظرانِ نمایندگان، همراه با خبرنگارها به محل کمیسیون هجوم می‌برند. اعضای کمیسیون در گفت‌وگو با ناظران و خبرنگارن ادعا می‌کنند که درِ مرکز دیجیتالی در هماهنگی با دبیرخانه این کمیسیون و برای حفاظت نیروهای امنیتی باز شده تا آن‌ها در دهلیز عمارت مستقر شوند و از مواد حساس در آنجا محافظت کنند.
هرچند هیچ‌کدام از نامزدهای انتخاباتی و خبرنگارها این روایت را قبول نکردند اما دار و دسته انتخاباتی اشرف غنی، آن را تأیید کردند و از سایر گروه‌های انتخاباتی خواستند که به دور از شایعه‌پراکنی، منتظر نتیجه انتخابات بمانند!
جلوگیری از اعتراض‌های مردمی
کارشناس‌های سیاسی از چند ماه پیش می‌دانستند آمریکا اجازه نمی‌دهد کسی به جز «اشرف غنی» به کرسی ریاست جمهوری افغانستان تکیه بزند. این وسط، دغدغه اصلی آمریکایی‌ها اما جلوگیری از وقوع اعتراض‌های گسترده علیه اشرف‌غنی و رفتن افغانستان به سمت بحران نزاع داخلی بین رهبران سیاسی بود. به دلیل نزدیکی انتخابات 2020، آمریکایی‌ها باید طوری برنامه‌ریزی می‌کردند که اعتراض‌های مردمی به رهبری نماینده‌های شکست‌خورده انتخاباتی، مثل سال‌های قبل بالا نگیرد. آن‌طور که یکی از تحلیلگران مسائل افغانستان گفته، در دوره‌های گذشته ابتدا نتایج نهایی انتخابات اعلام می‌شد و پس از اینکه اعتراضات شعله‌ور می‌شد، واشنگتن با صرف هزینه هنگفت و زمان طولانی به سراغ رهبران مخالفان می‌رفت و آن‌ها را به هر ترفندی که می‌شد با خواسته نهایی‌اش همراه می‌کرد؛ این‌بار اما آمریکا تصمیم گرفته بود تا پیش از اعلام نتایج به سراغ رهبران معترض برود و نظر آن‌ها را برای همراهی با ریاست‌جمهوری مجدد غنی جلب کند.
سبیلی که چرب نشد
«عبدالله عبدالله» رقیب اصلی «اشرف غنی» در انتخابات و اصلی‌ترین رهبر مخالفان است که روز گذشته اعلام کرد نتایج انتخابات را نمی‌پذیرد. آمریکایی‌ها هرچند در روزهای پیش از انتخابات تمام تلاششان را برای چرب کردن سبیل عبدالله انجام دادند اما نتوانستند او را قانع کنند که قید اعتراض خیابانی پس از انتخابات را بزند؛ به همین خاطر به سراغ اصلی‌ترین حامیان او یعنی «عطا محمد نور» و «عبدالرشید دوستم» رفتند. عطا محمد نور که حامی درجه اول عبدالله به‌حساب می‌آمد، والی سابق ولایت بلخ است که بسیاری از اهالی شمالی افغانستان و تاجیک‌های این کشور، پیرو او هستند. عطا محمد پس از چند دیدار با مقامات آمریکایی، از مواضعش دست کشید و از مردم خواست به نتایج انتخابات احترام بگذارند. عبدالرشید دوستم هم که در پنج سال گذشته معاون اول اشرف غنی بوده، در این دوره از اشرف دل بریده بود و دومین حامی کله گنده عبدالله به‌حساب می‌آمد؛ اما او هم پس از دیدار با چند مقام آمریکایی نظرش یک‌بار دیگر به سمت اشرف غنی برگشت تا عبدالله تک و تنها بماند.
هرچند آمریکایی‌ها تا الان تمام مخالفان اشرف غنی را از رینگ خارج کرده‌اند و طالبان را هم پای میز مذاکره نشانده‌اند اما بازهم کارشناس‌ها می‌گویند «عبدالله عبدالله» به تنهایی برای به آشوب کشیدن فضای افغانستان در ماه‌های پس از انتخابات کافی است. با تمام این‌ها اما باید منتظر بمانیم تا ببینیم عبدالله همچنان سر موضع اولیه‌اش، یعنی تبدیل مبارزه انتخاباتی به مبارزه خیابانی می‌ماند و تمام رشته‌های آمریکایی‌ها را پنبه می‌کند یا مثل «دوستم» و «عطا محمد» خانه‌نشین می‌شود و عطای قدرت را به لقای آن می‌بخشد.
نظر شما